Ankara Ceza Avukatı Avukat Necmettin İlhan [İLHAN HUKUK BÜROSU], ağır ceza avukatları ile ceza davaları konusunu kapsamlı bir bakış açısıyla ele alıyor.
Temyiz
Madde 286 – (1) Bölge adliye mahkemesi ceza dairelerinin bozma dışında kalan hükümleri temyiz edilebilir.
(2) Ancak;[1]
a) İlk derece mahkemelerinden verilen beş yıl veya daha az hapis cezaları ile miktarı ne olursa olsun adlî para cezalarına karşı istinaf başvurusunun esastan reddine dair bölge adliye mahkemesi kararları,
b) İlk derece mahkemelerinden verilen beş yıl veya daha az hapis cezalarını artırmayan bölge adliye mahkemesi kararları,
c) (Ek: 20/7/2017-7035/20 md.)[2]Hapis cezasından çevrilen seçenek yaptırımlara ilişkin ilk derece mahkemesi kararları ile ilgili olarak bölge adliye mahkemesince verilen; seçenek yaptırımlara ilişkin her türlü kararlar ve istinaf başvurusunun esastan reddine dair kararlar,
d) (Anayasa Mahkemesinin 27/12/2018 tarihli ve E.:2018/71 K.:2018/118 sayılı Kararı ile İptal; Yeniden Düzenleme:20/2/2019-7165/7 md.) İlk defa bölge adliye mahkemesince verilen ve 272 nci maddenin üçüncü fıkrası kapsamı dışında kalan mahkûmiyet kararları hariç olmak üzere, ilk derece mahkemelerinin görevine giren ve kanunda üst sınırı iki yıla kadar (iki yıl dâhil) hapis cezasını gerektiren suçlar ve bunlara bağlı adlî para cezalarına ilişkin her türlü bölge adliye mahkemesi kararları,
e) Adlî para cezasını gerektiren suçlarda ilk derece mahkemelerinden verilen hükümlere ilişkin her türlü bölge adliye mahkemesi kararları,
f) (Değişik: 18/6/2014-6545/78 md.) Sadece eşya veya kazanç müsaderesine veya bunlara yer olmadığına ilişkin ilk derece mahkemesi kararları ile ilgili olarak istinaf başvurusunun esastan reddine dair kararları,
g) On yıl veya daha az hapis cezasını veya adlî para cezasını gerektiren suçlardan, ilk derece mahkemesince verilen beraat kararları ile ilgili olarak istinaf başvurusunun esastan reddine dair kararları,
h) (Değişik: 18/6/2014-6545/78 md.) Davanın düşmesine, ceza verilmesine yer olmadığına, güvenlik tedbirine ilişkin ilk derece mahkemesi kararları ile ilgili olarak bölge adliye mahkemesince verilen bu tür kararlar veya istinaf başvurusunun esastan reddine dair kararlar,
ı) Yukarıdaki bentlerde yer alan sınırlar içinde kalmak koşuluyla aynı hükümde, cezalardan ve kararlardan birden fazlasını içeren bölge adliye mahkemesi kararları,
Temyiz edilemez.
(3) (Ek:17/10/2019-7188/29 md.) İkinci fıkrada belirtilen temyiz edilemeyecek kararlar kapsamında olsa bile aşağıda sayılan suçlar nedeniyle verilen bölge adliye mahkemesi ceza dairelerinin kararları temyiz edilebilir:
a) Türk Ceza Kanununda yer alan;
1. Hakaret (madde 125, üçüncü fıkra),
2. Halk arasında korku ve panik yaratmak amacıyla tehdit (madde 213),
3. Suç işlemeye tahrik (madde 214),
4. Suçu ve suçluyu övme (madde 215),
5. Halkı kin ve düşmanlığa tahrik veya aşağılama (madde 216),
6. Kanunlara uymamaya tahrik (madde 217),
7. (Ek:13/10/2022-7418/30 md.)[3]Halkı yanıltıcı bilgiyi alenen yayma (madde 217/A),
8. Cumhurbaşkanına hakaret (madde 299),
9. Devletin egemenlik alametlerini aşağılama (madde 300),
10. Türk Milletini, Türkiye Cumhuriyeti Devletini, Devletin kurum ve organlarını aşağılama (madde 301),
11. Silâhlı örgüt (madde 314),
12. Halkı askerlikten soğutma (madde 318),
suçları.
b) Terörle Mücadele Kanununun 6 ncı maddesinin ikinci ve dördüncü fıkrası ile 7 nci maddesinin ikinci fıkrasında yer alan suçlar.
c) Toplantı ve Gösteri Yürüyüşleri Kanununun 28 inci maddesinin birinci fıkrası, 31 inci maddesi ve 32 nci maddesinde yer alan suçlar.
Ceza Muhakemesi Hukukunda Temyiz (CMK m.286)
Giriş
Ceza muhakemesi sisteminde kanun yolları, adil yargılanma hakkının temel güvencelerinden biridir. Türk Ceza Muhakemesi Kanunu’nda (CMK), olağan kanun yolları arasında istinaf ve temyiz önemli bir yer tutmaktadır. Özellikle CMK m.286, temyize konu edilebilecek kararları ve istisnalarını düzenleyerek, Yargıtay denetiminin kapsamını belirlemektedir. Bu düzenleme, hem şüpheli/sanık hem de mağdur/müşteki/suçtan zarar gören açısından büyük önem taşımaktadır.
CMK m.286’nın Genel Çerçevesi
CMK m.286’ya göre, bölge adliye mahkemesi ceza dairelerinin bozma dışında kalan hükümleri temyiz edilebilir. Ancak maddenin ikinci fıkrasında, temyiz edilemeyecek kararlar ayrıntılı olarak düzenlenmiştir.
1. Temyiz Edilemeyecek Kararlar
Maddenin 2. fıkrasında belirtilen durumlarda temyiz yolu kapalıdır. Önemli örnekler:
- a) İlk derece mahkemelerinden verilen beş yıl veya daha az hapis cezaları ile miktarı ne olursa olsun adlî para cezalarına karşı istinaf başvurusunun esastan reddine dair bölge adliye mahkemesi kararları,
- b) İlk derece mahkemelerinden verilen beş yıl veya daha az hapis cezalarını artırmayan bölge adliye mahkemesi kararları,
- c) (Ek: 20/7/2017-7035/20 md.)[4]Hapis cezasından çevrilen seçenek yaptırımlara ilişkin ilk derece mahkemesi kararları ile ilgili olarak bölge adliye mahkemesince verilen; seçenek yaptırımlara ilişkin her türlü kararlar ve istinaf başvurusunun esastan reddine dair kararlar,
- d) (Anayasa Mahkemesinin 27/12/2018 tarihli ve E.:2018/71 K.:2018/118 sayılı Kararı ile İptal; Yeniden Düzenleme:20/2/2019-7165/7 md.) İlk defa bölge adliye mahkemesince verilen ve 272 nci maddenin üçüncü fıkrası kapsamı dışında kalan mahkûmiyet kararları hariç olmak üzere, ilk derece mahkemelerinin görevine giren ve kanunda üst sınırı iki yıla kadar (iki yıl dâhil) hapis cezasını gerektiren suçlar ve bunlara bağlı adlî para cezalarına ilişkin her türlü bölge adliye mahkemesi kararları,
- e) Adlî para cezasını gerektiren suçlarda ilk derece mahkemelerinden verilen hükümlere ilişkin her türlü bölge adliye mahkemesi kararları,
- f) (Değişik: 18/6/2014-6545/78 md.) Sadece eşya veya kazanç müsaderesine veya bunlara yer olmadığına ilişkin ilk derece mahkemesi kararları ile ilgili olarak istinaf başvurusunun esastan reddine dair kararları,
- g) On yıl veya daha az hapis cezasını veya adlî para cezasını gerektiren suçlardan, ilk derece mahkemesince verilen beraat kararları ile ilgili olarak istinaf başvurusunun esastan reddine dair kararları,
- h) (Değişik: 18/6/2014-6545/78 md.) Davanın düşmesine, ceza verilmesine yer olmadığına, güvenlik tedbirine ilişkin ilk derece mahkemesi kararları ile ilgili olarak bölge adliye mahkemesince verilen bu tür kararlar veya istinaf başvurusunun esastan reddine dair kararlar,
- ı) Yukarıdaki bentlerde yer alan sınırlar içinde kalmak koşuluyla aynı hükümde, cezalardan ve kararlardan birden fazlasını içeren bölge adliye mahkemesi kararları,
- Temyiz edilemez.
2. İstisnalar (Temyize Açık Kararlar)
Her ne kadar ikinci fıkrada temyiz yasağı getirilmiş olsa da, üçüncü fıkrada yazılı suçlar temyize açık bırakılmıştır. Bunlar;
a) Türk Ceza Kanununda yer alan;
1. Hakaret (madde 125, üçüncü fıkra),
2. Halk arasında korku ve panik yaratmak amacıyla tehdit (madde 213),
3. Suç işlemeye tahrik (madde 214),
4. Suçu ve suçluyu övme (madde 215),
5. Halkı kin ve düşmanlığa tahrik veya aşağılama (madde 216),
6. Kanunlara uymamaya tahrik (madde 217),
7. (Ek:13/10/2022-7418/30 md.)[5]Halkı yanıltıcı bilgiyi alenen yayma (madde 217/A),
8. Cumhurbaşkanına hakaret (madde 299),
9. Devletin egemenlik alametlerini aşağılama (madde 300),
10. Türk Milletini, Türkiye Cumhuriyeti Devletini, Devletin kurum ve organlarını aşağılama (madde 301),
11. Silâhlı örgüt (madde 314),
12. Halkı askerlikten soğutma (madde 318),
suçları.
b) Terörle Mücadele Kanununun 6 ncı maddesinin ikinci ve dördüncü fıkrası ile 7 nci maddesinin ikinci fıkrasında yer alan suçlar.
c) Toplantı ve Gösteri Yürüyüşleri Kanununun 28 inci maddesinin birinci fıkrası, 31 inci maddesi ve 32 nci maddesinde yer alan suçlar.
Bu istisna, özellikle ifade özgürlüğü, örgütlenme hakkı ve siyasi suçlar açısından Yargıtay denetimini zorunlu hale getirmiştir.
Temyiz Süreci ve Yargıtay Denetimi
Temyiz yoluna başvurulması, kararın hukuka uygunluk denetimini sağlar. Yargıtay, maddi olayın değerlendirilmesinden ziyade, hükmün usul ve kanuna uygunluğunu inceler. Örneğin; hukuka aykırı delillerin kullanılması, gerekçesiz mahkûmiyet kararları veya savunma hakkının kısıtlanması temyiz sebebi oluşturur.
Yargıtay uygulamalarında, temyiz edilemezlik sınırlarının kesin çizgilerle uygulanması gerektiği vurgulanmaktadır. Ancak ifade özgürlüğü ve siyasi haklarla ilgili suçlarda Yargıtay denetiminin açık tutulması, AYM ve AİHM içtihatlarıyla uyumludur.
Şüpheli/Sanık Açısından Dikkat Edilmesi Gerekenler
- Temyiz hakkının sınırlarını bilmek: Hangi kararların temyize açık olduğunu bilmemek, hak kayıplarına neden olabilir.
- Sürelerin takibi: Temyiz başvurusu süresinde yapılmazsa, hüküm kesinleşir.
- Savunma hakkı: Yargıtay incelemesi, esasen hukuka aykırılık denetimi yaptığından, savunmaların eksiksiz yapılmış olması gerekir.
- Uzman ceza avukatı desteği: Özellikle istisnalar ve usul kuralları karmaşık olduğundan, tecrübeli bir ceza avukatından destek alınması hayati öneme sahiptir.
Mağdur/Müşteki/Suçtan Zarar Gören Açısından Dikkat Edilmesi Gerekenler
- Katılma hakkının korunması: Mağdur, istinaf ve temyiz süreçlerinde aktif rol alabilir.
- Hukuka aykırılıklara dikkat: Yargılama sürecinde mağdur haklarını ihlal eden durumlar varsa, temyiz dilekçesinde bunlara yer verilmelidir.
- Tazminat ve hak arama: Ceza davasının sonucu, mağdurun hukuk mahkemesinde açacağı tazminat davasına da etki edebilir. Bu nedenle kararların dikkatle incelenmesi gerekir.
- Avukat desteği: Mağdur açısından da süreç teknik olduğu için, hak kayıplarını önlemek adına ceza hukuku uzmanı avukattan destek alınmalıdır.
Yargıtay İçtihatları Işığında Temyiz
Yargıtay kararlarında öne çıkan bazı noktalar şunlardır:
- Hukuka aykırı delil ile verilen mahkûmiyet kararlarının temyiz incelemesinde bozulması,
- Savunma hakkı kısıtlanan sanığın yeniden yargılama hakkının tanınması,
- Gerekçesiz hükümlerin hukuka aykırı kabul edilerek bozulması.
Bu bağlamda, Yargıtay’ın yaklaşımı temyizin “usul güvencesi” işlevini pekiştirmektedir.
Sık Sorulan Sorular (SSS)
1. Her karar temyiz edilebilir mi?
Hayır. CMK m.286/2’de temyiz edilemeyecek kararlar açıkça belirtilmiştir. Ancak bazı özel suçlarda temyiz yolu açıktır.
2. Temyiz süresi ne kadardır?
Temyiz süresi, kararın tebliğinden itibaren 15 gündür.
3. Temyizde yeni delil sunulabilir mi?
Hayır. Temyiz, esasen hukuka uygunluk denetimidir. Yeni delil sunulması mümkün değildir.
4. Mağdur da temyize başvurabilir mi?
Evet. Müşteki veya katılan sıfatını almış mağdur da temyiz yoluna başvurabilir.
5. Avukat olmadan temyiz yapılabilir mi?
Yapılabilir. Ancak CMK m.286 kapsamı teknik olduğundan, uzman ceza avukatının desteği hak kayıplarını önlemek açısından önemlidir.
Sonuç
CMK m.286, temyiz yolunu hem sınırlayan hem de belirli suçlar açısından güvence altına alan bir düzenlemedir. Şüpheli/sanık açısından savunma hakkının korunması, mağdur açısından ise hak arama yollarının etkin kullanılması için temyiz büyük önem taşır. Bu nedenle, süreçte uzman ceza avukatı desteği almak, hem hak kayıplarını önlemek hem de adil yargılanma hakkını güvence altına almak bakımından zorunluluk arz etmektedir.
Kaynakça
- Ceza Muhakemesi Kanunu, m.286.
- Centel, N., Zafer, H. & Çakmut, Ö. (2022). Ceza Muhakemesi Hukuku. Beta Yayınları.
- Yenisey, F. & Nuhoğlu, A. (2021). Ceza Muhakemesi Hukuku. Seçkin Yayıncılık.
- Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi İçtihatları.
[1] 18/6/2014 tarihli ve 6545 sayılı Kanunun 78 inci maddesiyle bu fıkranın (d) bendinde yer alan “suç niteliğini değiştirmeyen” ibaresi “her türlü” şeklinde değiştirilmiş; (f) bendinde yer alan “bölge adliye mahkemesince verilen beraat kararları ile” ibaresi madde metninden çıkarılmıştır.
[2] 20/7/2017 tarihli ve 7035 sayılı Kanunun 20 nci maddesiyle, (b) bendinden sonra gelmek üzere (c) bendi eklenmiş ve diğer bentler buna göre teselsül ettirilmiştir.
[3] 13/10/2022 tarihli ve 7418 sayılı Kanunun 30 uncu maddesiyle, (6) numaralı alt bentten sonra gelmek üzere alt bent eklenmiş ve diğer alt bentler buna göre teselsül ettirilmiştir.
[4] 20/7/2017 tarihli ve 7035 sayılı Kanunun 20 nci maddesiyle, (b) bendinden sonra gelmek üzere (c) bendi eklenmiş ve diğer bentler buna göre teselsül ettirilmiştir.
[5] 13/10/2022 tarihli ve 7418 sayılı Kanunun 30 uncu maddesiyle, (6) numaralı alt bentten sonra gelmek üzere alt bent eklenmiş ve diğer alt bentler buna göre teselsül ettirilmiştir.
| Ankara Ağır Ceza Avukatı İletişim Bilgileri | ||
| ✅ | Ankara Ağır Ceza Avukatı: | Avukat Necmettin İlhan |
| ✅ | Telefon : | 0312 4671882 – 0505 3522337 |
| ✅ | Adres: | Yeni Bağlıca Mah. Etimesgut Blv. No:90/B Qule Bağlıca İş Merkezi No:20 Etimesgut/Ankara |
| ✅ | Mail: | ncm.ilhan@gmail.com.tr |
| ✅ | Hizmet Alanları: | Ağır Cezalık Suçlar, Ağır Ceza Davaları, Ceza Hukuku |
UYARI
Web sitemizdeki tüm makale ve içeriklerin telif hakkı Av. Necmettin İlhan’a ait olup, Avukatlık Kanunu ve Türkiye Barolar Birliği’nin meslek kuralları bağlamında sadece bilgi amaçlı olarak temin edilmektedir. Tüm makaleler hak sahipliğinin tescili amacıyla elektronik imzalı zaman damgalıdır. Sitemizdeki makalelerin kopyalanarak veya özetlenerek izinsiz bir şekilde başka web sitelerinde yayınlanması halinde hukuki ve cezai işlem yapılacaktır. Avukat meslektaşların makale içeriklerini dava dilekçelerinde kullanması serbesttir. Avukat veya akademisyenler hukuk makalelerini özgeçmişleri ile birlikte yayımlanmak üzere ncm.ilhan@gmail.com adresine gönderebilirler.