Ankara Ceza Avukatı Avukat Necmettin İlhan [İLHAN HUKUK BÜROSU], ağır ceza avukatları ile ceza davaları konusunu kapsamlı bir bakış açısıyla ele alıyor.
Delilleri takdir yetkisi
Madde 217 – (1) Hâkim, kararını ancak duruşmaya getirilmiş ve huzurunda tartışılmış delillere dayandırabilir. Bu deliller hâkimin vicdanî kanaatiyle serbestçe takdir edilir.
(2) Yüklenen suç, hukuka uygun bir şekilde elde edilmiş her türlü delille ispat edilebilir.
Ceza Muhakemesinde Delilleri Takdir Yetkisi (CMK m.217)
Giriş
Ceza muhakemesinde maddi gerçeğe ulaşmanın temel aracı delillerdir. 5271 sayılı Ceza Muhakemesi Kanunu’nun (CMK) 217. maddesi, hâkimin kararını yalnızca duruşmada ortaya konulan ve tartışılan delillere dayandırabileceğini açıkça düzenler. Bu kural, hem adil yargılanma hakkının bir gereği hem de savunma hakkının korunması açısından son derece önemlidir. Ayrıca, delillerin vicdanî kanaatle serbestçe takdir edilmesi ilkesi, Türk ceza muhakemesinin en belirgin özelliklerinden biridir.
1. CMK m.217’nin Hukuki Çerçevesi
CMK m.217 şu iki temel kuralı içermektedir:
- (1) Fıkra: Hâkim, sadece duruşmada ortaya konulmuş ve tartışılmış delillere dayanarak hüküm kurabilir.
- (2) Fıkra: Suç, hukuka uygun şekilde elde edilmiş her türlü delille ispat edilebilir.
Bu düzenleme ile;
- Hâkimin tarafsızlığı,
- Delillerin doğrudanlığı ve sözlülük ilkesi,
- Hukuka uygun elde edilmiş olma şartı güvence altına alınmaktadır.
2. Delillerin Serbestçe Takdiri İlkesi
Hâkim, dosyadaki delilleri değerlendirirken herhangi bir yasal delil sistemi ile bağlı değildir. Bunun yerine, kendi vicdanına uygun bir kanaate ulaşarak delilleri takdir eder. Bu ilke, hâkime geniş bir değerlendirme alanı tanır; ancak keyfî bir yorum yapma imkânı vermez.
Yargıtay içtihatlarında da vurgulandığı üzere, hâkimin kanaati mutlaka dosya kapsamındaki somut delillerle desteklenmelidir.
3. Delillerin Hukuka Uygunluğu Şartı
CMK m.217/2 uyarınca, hukuka aykırı deliller hükme esas alınamaz. Anayasa m.38/6 da aynı doğrultuda düzenleme içermektedir.
Örneğin;
- İşkenceyle alınan ifadeler,
- Hukuka aykırı telefon dinlemeleri,
- Usule aykırı arama neticesinde elde edilen deliller,
hükme esas teşkil edemez.
4. Şüpheli ve Sanık Açısından Delillerin Takdiri
Şüpheli ve sanıklar, yargılama sürecinde aleyhlerine kullanılan delillerin hukuka uygunluğunu sorgulama hakkına sahiptir. Bu bağlamda:
- Usulsüz elde edilen delillerin reddini talep edebilirler.
- Delillerin duruşmada tartışılmasını ve sorgulanmasını isteyebilirler.
- Kendi lehlerine olan delilleri sunabilirler.
👉 Özellikle bu aşamada, deneyimli bir ceza avukatından yardım alınması, hem usuli hataların önlenmesi hem de savunmanın güçlendirilmesi açısından büyük önem taşır.
5. Suçtan Zarar Gören, Mağdur ve Müşteki Açısından Delillerin Takdiri
Mağdur veya suçtan zarar gören taraflar, delillerin toplanması ve değerlendirilmesinde aktif rol oynayabilirler. Buna göre:
- Olayın aydınlatılması için yeni delillerin toplanmasını talep edebilirler.
- Delillerin tartışılması sürecine katılarak beyanlarını sunabilirler.
- Hukuka aykırı delillere dayanılmaması gerektiğini dile getirebilirler.
👉 Bu süreçte mağdurun da ceza hukuku alanında uzman bir avukattan destek alması, haklarının korunması açısından kritik öneme sahiptir.
6. Yargıtay’ın Delillerin Takdiri Konusundaki Yaklaşımı
Yargıtay kararlarında, hâkimin delilleri serbestçe takdir yetkisi olduğu sıkça vurgulanmakla birlikte, bu yetkinin mutlak ve sınırsız olmadığı belirtilmektedir. Hüküm, mutlaka:
- Hukuka uygun elde edilmiş delillere,
- Duruşmada tartışılmış verilere,
- Dosya bütünlüğüne uygun kanaate dayanmalıdır.
7. Uygulamada Karşılaşılan Sorunlar
- Hukuka aykırı delillerin dosyaya dâhil edilmesi,
- Hâkimin gerekçesiz hüküm kurması,
- Tarafların delillerin tartışılmasına yeterince katılamaması,
uygulamada en sık karşılaşılan sorunlardandır.
8. Sıkça Sorulan Sorular (SSS)
❓ Hâkim kendi vicdanına göre mi karar verir?
Evet, ancak bu vicdanî kanaat mutlaka dosyadaki hukuka uygun delillerle desteklenmelidir.
❓ Hukuka aykırı deliller tamamen yok sayılır mı?
Evet. Anayasa ve CMK hükümleri gereği, hukuka aykırı deliller hiçbir şekilde hükme esas alınamaz.
❓ Mağdur yeni delil sunabilir mi?
Evet. Mağdur veya katılan, soruşturma ve kovuşturma sürecinde yeni delil toplanmasını talep edebilir.
❓ Avukat tutmak zorunlu mu?
Her zaman zorunlu olmasa da, özellikle ceza yargılamasının karmaşık yapısı göz önüne alındığında, alanında uzman bir ceza avukatından yardım alınması büyük önem taşır.
Sonuç
CMK m.217, ceza muhakemesinde delillerin takdirine ilişkin temel ilkeleri belirlemektedir. Hâkim, yalnızca duruşmada tartışılan ve hukuka uygun elde edilmiş delillerle hüküm kurabilir. Bu süreçte hem sanık/şüpheli hem de mağdur/müşteki açısından hakların korunması için uzman bir ceza avukatının hukuki desteği hayati rol oynamaktadır.
Kaynakça
- Ceza Muhakemesi Kanunu, 5271 sayılı Kanun.
- Anayasa, 1982.
- Centel, N., Zafer, H., & Çakmut, Ö. (2022). Ceza Muhakemesi Hukuku. Beta Yayınları.
- Yenisey, F., & Nuhoğlu, A. (2021). Ceza Muhakemesi Hukuku. Seçkin Yayıncılık.
- Kunter, N., Yenisey, F., & Nuhoğlu, A. (2018). Ceza Muhakemesi Hukuku. Beta Yayınları.
| Ankara Ağır Ceza Avukatı İletişim Bilgileri | ||
| ✅ | Ankara Ağır Ceza Avukatı: | Avukat Necmettin İlhan |
| ✅ | Telefon : | 0312 4671882 – 0505 3522337 |
| ✅ | Adres: | Yeni Bağlıca Mah. Etimesgut Blv. No:90/B Qule Bağlıca İş Merkezi No:20 Etimesgut/Ankara |
| ✅ | Mail: | ncm.ilhan@gmail.com.tr |
| ✅ | Hizmet Alanları: | Ağır Cezalık Suçlar, Ağır Ceza Davaları, Ceza Hukuku |
UYARI
Web sitemizdeki tüm makale ve içeriklerin telif hakkı Av. Necmettin İlhan’a ait olup, Avukatlık Kanunu ve Türkiye Barolar Birliği’nin meslek kuralları bağlamında sadece bilgi amaçlı olarak temin edilmektedir. Tüm makaleler hak sahipliğinin tescili amacıyla elektronik imzalı zaman damgalıdır. Sitemizdeki makalelerin kopyalanarak veya özetlenerek izinsiz bir şekilde başka web sitelerinde yayınlanması halinde hukuki ve cezai işlem yapılacaktır. Avukat meslektaşların makale içeriklerini dava dilekçelerinde kullanması serbesttir. Avukat veya akademisyenler hukuk makalelerini özgeçmişleri ile birlikte yayımlanmak üzere ncm.ilhan@gmail.com adresine gönderebilirler.