Elektronik işlemler
Madde 38/A – (Ek: 2/7/2012-6352/95 md.)
(1) Her türlü ceza muhakemesi işlemlerinde Ulusal Yargı Ağı Bilişim Sistemi (UYAP) kullanılır. Bu işlemlere ilişkin her türlü veri, bilgi, belge ve karar, UYAP vasıtasıyla işlenir, kaydedilir ve saklanır.
(2) Kanunlarda gösterilen istisnalar hariç olmak üzere, dosyalar güvenli elektronik imza kullanılarak UYAP’tan incelenebilir ve her türlü ceza muhakemesi işlemi yapılabilir.
(3) Bu Kanun kapsamında fiziki olarak hazırlanması öngörülen her türlü belge ve karar elektronik ortamda düzenlenebilir, işlenebilir, saklanabilir ve güvenli elektronik imza ile imzalanabilir.
(4) Güvenli elektronik imza ile imzalanan belge ve kararlar diğer kişi veya kurumlara elektronik ortamda gönderilir. Güvenli elektronik imza ile imzalanarak gönderilen belge veya kararlar, gerekmedikçe fiziki olarak ayrıca düzenlenmez ve ilgili kurum ve kişilere gönderilmez.
(5) Elektronik imzalı belgenin elle atılan imzalı belgeyle çelişmesi halinde UYAP’ta kayıtlı olan güvenli elektronik imzalı belge geçerli kabul edilir.
(6) Güvenli elektronik imza ile imzalanan belge ve kararlarda, mühürleme işlemi ile kanunlarda birden fazla nüshanın düzenlenmesini öngören hükümler uygulanmaz.
(7) Zorunlu nedenlerle fiziki olarak düzenlenmiş belge veya kararlar, yetkili kişilerce taranarak UYAP’a aktarılır ve gerektiğinde ilgili birimlere elektronik ortamda gönderilir.
(8) Elektronik ortamdan fiziki örnek çıkartılması gereken hallerde tutanak veya belgenin aslının aynı olduğu belirtilerek hâkim, Cumhuriyet savcısı veya görevlendirilen yetkili kişi tarafından imzalanır ve mühürlenir.
(9) Elektronik ortamda yapılan işlemlerde süre gün sonunda biter.
(10) Yargı birimlerinin ihtiyaç duyduğu nüfus, tapu, adlî sicil kaydı gibi dış bilişim sistemlerinden UYAP vasıtasıyla temin edilen bilgi, belge ve kayıtlar, zorunlu olmadıkça ayrıca fiziki olarak istenilmez. UYAP’tan dış bilişim sistemlerine gönderilen bilgi ve belgeler ayrıca zorunlu olmadıkça fiziki ortamda gönderilmez.
(11) Ceza muhakemesi işlemlerinin UYAP’ta yapılmasına dair usul ve esaslar, Adalet Bakanlığı tarafından çıkarılacak yönetmelikle düzenlenir.
Ceza Muhakemesinde Elektronik İşlemler: CMK m. 38/A’nın Uygulaması ve Önemi
Giriş
Teknolojinin hukuk sistemine entegrasyonu, yargılamanın hızlanması, şeffaflığın artırılması ve işlemlerin kayıt altına alınmasında büyük önem taşımaktadır. Türkiye’de ceza muhakemesi işlemlerinde Ulusal Yargı Ağı Bilişim Sistemi (UYAP) kullanılması, bu kapsamda devrim niteliğinde bir düzenleme olmuştur. 5271 sayılı Ceza Muhakemesi Kanunu’nun 38/A maddesi, ceza muhakemesi işlemlerinde elektronik ortamın kullanılmasına ilişkin kapsamlı hükümler içermektedir. Bu makalede, söz konusu düzenlemenin kapsamı, taraflar açısından önemi, uygulamada dikkat edilmesi gereken hususlar ve Yargıtay içtihatlarının yansımaları değerlendirilecektir.
CMK m. 38/A Kapsamında Elektronik İşlemler
1. UYAP’ın Hukuki Niteliği
UYAP, Adalet Bakanlığı tarafından oluşturulan ve yargı birimlerinin tüm bilgi, belge ve kararlarını güvenli şekilde işleyip saklamasına imkân tanıyan bir bilişim sistemidir. Bu sistem, yalnızca bir teknik altyapı değil, aynı zamanda ceza muhakemesinin temel güvencelerinden biri olan hızlı, etkin ve güvenilir yargılama için zorunlu bir araçtır.
2. Elektronik İmza ve Geçerliliği
CMK m. 38/A, güvenli elektronik imza ile imzalanan belgelerin fiziki imzalı belgelere göre öncelikli olduğunu açıkça belirtmektedir. Bu husus, uygulamada belge güvenliği açısından kritik olup, herhangi bir çelişkide UYAP kayıtlarının esas alınacağı anlamına gelir.
3. Fiziki Belgelerin Elektronik Ortama Aktarılması
Zorunlu hallerde fiziki olarak düzenlenen belgelerin taranarak UYAP’a aktarılması, hem delillerin güvenliği hem de arşivleme açısından önem taşır. Bu sayede belgelerin kaybolması veya değiştirilmesi riski en aza indirilmiştir.
4. Sürelere İlişkin Düzenleme
UYAP üzerinden yapılan işlemlerde süre gün sonunda sona ermektedir. Bu düzenleme, uygulamada hak kayıplarını önlemek açısından önemli bir kolaylık sağlamaktadır.
Şüpheli ve Sanık Açısından Elektronik İşlemler
- Dosya İncelemesi: Şüpheli veya sanık, müdafii aracılığıyla dosyasını UYAP üzerinden inceleyebilir. Bu, savunma hakkının etkin kullanılabilmesi için büyük bir avantajdır.
- Başvuru ve İtirazlar: Kanun yollarına başvuru, dilekçe sunma veya taleplerin iletilmesi elektronik imza ile mümkündür. Bu sayede işlemler hızla gerçekleştirilebilir.
- Hak Kaybı Riski: Elektronik ortamda süre gün sonunda sona erdiği için, sanık veya avukatı başvurusunu zamanında yapmalıdır.
👉 Burada şüpheli ve sanıkların, hak kaybı yaşamamak ve sürecin usulüne uygun yürütülmesini sağlamak için uzman bir ceza avukatından profesyonel destek alması büyük önem taşımaktadır.
Mağdur, Müşteki ve Suçtan Zarar Gören Açısından Elektronik İşlemler
- Şikâyet ve Başvurular: Mağdurlar, şikâyet dilekçelerini UYAP üzerinden iletebilir ve başvurularının durumunu elektronik ortamda takip edebilir.
- Dosya Takibi: Mağdur veya vekili, dosya safahatını UYAP aracılığıyla izleyerek yargılamanın gidişatını yakından takip edebilir.
- Hak Arama Özgürlüğü: Elektronik işlemler sayesinde mağdur, adalet sistemine erişimini kolaylaştırmakta, daha hızlı ve güvenilir şekilde sürece katılabilmektedir.
👉 Mağdur/müştekilerin de haklarını etkin şekilde kullanabilmeleri için alanında uzman bir ceza avukatına danışmaları, sürecin doğru yönetilmesi açısından zorunludur.
Yargıtay İçtihatları Işığında Elektronik İşlemler
Yargıtay kararlarında, UYAP üzerinden yapılan işlemlerin usulüne uygun olduğu, güvenli elektronik imzalı belgelerin geçerliliğinin tartışmaya kapalı olduğu vurgulanmaktadır. Ayrıca, elektronik imzalı belgeler ile fiziki belgeler arasındaki çelişkilerde UYAP kayıtlarının esas alınması gerektiği içtihat edilmiştir.
Elektronik İşlemler Hakkında Sıkça Sorulan Sorular (SSS)
1. Elektronik imza ile fiziki imza arasında çelişki olduğunda hangisi geçerlidir?
UYAP’ta kayıtlı güvenli elektronik imza ile imzalanan belge geçerlidir.
2. Mağdurlar şikâyet dilekçesini UYAP üzerinden verebilir mi?
Evet, mağdurlar elektronik imza ile şikâyetlerini UYAP aracılığıyla sunabilir.
3. Sanık veya avukatı dosyasını UYAP’tan inceleyebilir mi?
Evet, müdafi aracılığıyla dosya elektronik ortamda incelenebilir.
4. Elektronik ortamda süre ne zaman sona erer?
İşlemler için belirlenen süre gün sonunda biter.
5. UYAP’tan alınan belgeler fiziki olarak istenebilir mi?
Kural olarak hayır. Ancak zorunlu hallerde fiziki nüsha çıkarılabilir.
Sonuç
CMK m. 38/A ile ceza muhakemesinde elektronik işlemler yargılamanın hızlanması, şeffaflığın sağlanması ve hak kayıplarının önlenmesi açısından büyük önem taşımaktadır. UYAP, hem şüpheli/sanık hem de mağdur/müşteki için adalet sistemine erişimi kolaylaştırmaktadır. Bununla birlikte, elektronik işlemlerin teknik ve hukuki boyutu karmaşık olduğundan, tarafların mutlaka uzman bir ceza avukatından hukuki yardım alması sürecin sağlıklı ilerlemesi açısından vazgeçilmezdir.
UYARI
Web sitemizdeki tüm makale ve içeriklerin telif hakkı Av. Necmettin İlhan’a ait olup, Avukatlık Kanunu ve Türkiye Barolar Birliği’nin meslek kuralları bağlamında sadece bilgi amaçlı olarak temin edilmektedir. Tüm makaleler hak sahipliğinin tescili amacıyla elektronik imzalı zaman damgalıdır. Sitemizdeki makalelerin kopyalanarak veya özetlenerek izinsiz bir şekilde başka web sitelerinde yayınlanması halinde hukuki ve cezai işlem yapılacaktır. Avukat meslektaşların makale içeriklerini dava dilekçelerinde kullanması serbesttir. Avukat veya akademisyenler hukuk makalelerini özgeçmişleri ile birlikte yayımlanmak üzere ncm.ilhan@gmail.com adresine gönderebilirler.