Ankara Ceza Avukatı Avukat Necmettin İlhan [İLHAN HUKUK BÜROSU], ağır ceza avukatları ile ceza davaları konusunu kapsamlı bir bakış açısıyla ele alıyor.
Tazminat isteminin koşulları
Madde 142 – (1) Karar veya hükümlerin kesinleştiğinin ilgilisine tebliğinden itibaren üç ay ve her hâlde karar veya hükümlerin kesinleşme tarihini izleyen bir yıl içinde tazminat isteminde bulunulabilir.
(2) İstem, zarara uğrayanın oturduğu yer ağır ceza mahkemesinde ve eğer o yer ağır ceza mahkemesi tazminat konusu işlemle ilişkili ise ve aynı yerde başka bir ağır ceza dairesi yoksa, en yakın yer ağır ceza mahkemesinde karara bağlanır. (Ek cümleler:2/3/2024-7499/13 md.) Ancak, 141 inci maddenin birinci fıkrasının (e), (f) ve (l) bentleri kapsamındaki istemler bakımından 9/1/2013 tarihli ve 6384 sayılı Tazminat Komisyonunun Görevleri ile Çalışma Usul ve Esasları Hakkında Kanun hükümleri uygulanır. Bu fıkra uyarınca 6384 sayılı Kanun kapsamında olmasına rağmen ağır ceza mahkemesine yapılan istemler, Komisyona gönderilir. Ağır ceza mahkemesinin görev alanına giren ve girmeyen istemler birlikte yapılmış ise ağır ceza mahkemesi görev alanına girmeyen istemleri ayırmak suretiyle Komisyona gönderir. Bu hâllerde ağır ceza mahkemesine yapılan istem tarihi esas alınır.
(3) Tazminat isteminde bulunan kişinin dilekçesine, açık kimlik ve adresini, zarara uğradığı işlemin ve zararın nitelik ve niceliğini kaydetmesi ve bunların belgelerini eklemesi gereklidir.
(4) Dilekçesindeki bilgi ve belgelerin yetersizliği durumunda mahkeme, eksikliğin bir ay içinde giderilmesini, aksi hâlde istemin reddedileceğini ilgiliye duyurur. Süresinde eksiği tamamlanmayan dilekçe, mahkemece, itiraz yolu açık olmak üzere reddolunur.
(5) Mahkeme, dosyayı inceledikten sonra yeterliliğini belirlediği dilekçe ve eki belgelerin bir örneğini Devlet Hazinesinin kendi yargı çevresindeki temsilcisine tebliğ ederek, varsa beyan ve itirazlarını iki hafta içinde yazılı olarak bildirmesini ister.[1]
(6) İstemin ve ispat belgelerinin değerlendirilmesinde ve tazminat hukukunun genel prensiplerine göre verilecek tazminat miktarının saptanmasında mahkeme gerekli gördüğü her türlü araştırmayı yapmaya veya hâkimlerinden birine yaptırmaya yetkilidir.
(7) (Değişik: 25/5/2005 – 5353/20 md.) Mahkeme, kararını duruşmalı olarak verir. İstemde bulunan ile Hazine temsilcisi, açıklamalı çağrı kâğıdı tebliğine rağmen gelmezlerse, yokluklarında karar verilebilir.
(8) Karara karşı, istemde bulunan, Cumhuriyet savcısı veya Hazine temsilcisi, istinaf yoluna başvurabilir; inceleme öncelikle ve ivedilikle yapılır. (Ek cümleler:2/3/2024-7499/13 md.) Karar yerinde görülmezse bölge adliye mahkemesince işin esası hakkında karar verilir. Bölge adliye mahkemelerince bu fıkra uyarınca verilen kararlar kesindir.
(9) (Ek: 15/8/2017-KHK-694/144 md.; Aynen kabul: 1/2/2018-7078/139 md.) Tazminat davaları nedeniyle Avukatlık Asgari Ücret Tarifesi gereğince hesaplanan nisbî avukatlık ücreti ödenir. Ancak, ödenecek miktar Tarifede sulh ceza hâkimliklerinde takip edilen işler için belirlenen maktu ücretten az, ağır ceza mahkemelerinde takip edilen davalar için belirlenen maktu ücretten fazla olamaz.
(10) (Ek: 15/8/2017-KHK-694/144 md.; Aynen kabul: 1/2/2018-7078/139 md.) Tazminata ilişkin mahkeme kararları, kesinleşmeden ve idari başvuru süreci tamamlanmadan icra takibine konulamaz. Kesinleşen mahkeme kararında hükmedilen tazminat ile vekâlet ücreti, davacı veya vekilinin davalı idareye yazılı şekilde bildireceği banka hesap numarasına, bu bildirimin yapıldığı tarihten itibaren otuz gün içinde ödenir. Bu süre içinde ödeme yapılmaması halinde, karar genel hükümler dairesinde infaz ve icra olunur.
Ceza Muhakemesinde Tazminat İsteminin Koşulları ve Uygulama Süreci
Giriş
Ceza muhakemesi sürecinde, yasalar gereği hukuka aykırı şekilde mağdur olan kişilerin zararlarının giderilmesi için tazminat istemi öngörülmüştür. Türkiye’de 5271 sayılı Ceza Muhakemesi Kanunu (CMK) Madde 142, tazminat isteminin şekil ve sürelerini düzenlemektedir. Bu makalede, tazminat isteminin koşulları, başvuru süreci, delil ve dilekçe gereklilikleri ile mahkeme süreci detaylı biçimde ele alınacaktır. Ayrıca, şüpheli/sanık ve zarar gören/mağdur/müşteki için ayrı yol haritaları sunulacaktır.
1. Tazminat İsteminin Süresi ve Yetkili Mahkeme
1.1 Başvuru Süresi
CMK m.142/1 uyarınca, tazminat istemi:
- Karar veya hükümlerin kesinleştiğinin ilgilisine tebliğinden itibaren 3 ay içinde,
- Her hâlde karar veya hükümlerin kesinleşme tarihini izleyen 1 yıl içinde yapılmalıdır.
Bu süreler kaçırıldığında tazminat hakkı kaybedilir.
1.2 Yetkili Mahkeme
- Tazminat istemi, zarara uğrayanın oturduğu yer ağır ceza mahkemesinde açılır.
- Eğer o yerde başka ağır ceza dairesi yoksa, en yakın ağır ceza mahkemesi yetkilidir (CMK m.142/2).
- Bazı özel durumlarda, 6384 sayılı Kanun kapsamında Tazminat Komisyonu devreye girer.
2. Tazminat İsteminde Bulunacak Kişinin Yapması Gerekenler
2.1 Dilekçe ve Belgelerin Hazırlanması
Tazminat talebinde bulunan kişi (mağdur/zarar gören), dilekçesinde şunları açıkça belirtmelidir:
- Kimlik ve adres bilgileri,
- Zarara uğradığı işlem ve tarihleri,
- Zararın nitelik ve niceliği,
- Tazminata esas belge ve kanıtların eklenmesi (CMK m.142/3).
2.2 Eksiklik Durumu
- Mahkeme dilekçede eksiklik görürse, 1 ay içinde tamamlanması için uyarı verir.
- Süre geçtikten sonra eksiklik giderilmezse, dilekçe reddedilir (CMK m.142/4).
3. Mahkeme Süreci ve Tazminatın Belirlenmesi
3.1 Devlet Hazinesi ve Görüş Alma
- Mahkeme, dilekçe ve ekleri inceledikten sonra Devlet Hazinesi temsilcisine tebliğ eder.
- Hazine temsilcisi varsa, görüş ve itirazlarını 2 hafta içinde yazılı olarak bildirir (CMK m.142/5).
3.2 Araştırma ve Delil Toplama Yetkisi
Mahkeme, tazminat miktarını belirlerken:
- İstemdeki bilgi ve belgeleri,
- Tazminat hukukunun genel prensiplerini,
- Gerekli gördüğü her türlü araştırmayı yapmaya veya hâkimlerinden birine yaptırmaya yetkilidir (CMK m.142/6).
3.3 Duruşma ve Karar
- Tazminat davaları duruşmalı olarak görülür (CMK m.142/7).
- Taraflardan herhangi biri çağrıya rağmen gelmezse, yoklukta karar verilebilir.
4. İtiraz ve Kesinleşme
4.1 İstinaf Hakkı
- İstemde bulunan, Cumhuriyet savcısı veya Hazine temsilcisi istinaf yoluna başvurabilir (CMK m.142/8).
- Bölge adliye mahkemelerince verilen kararlar kesindir.
4.2 İcra ve Ödeme
- Mahkeme kararı kesinleşmeden veya idari başvuru süreci tamamlanmadan, icra takibine konulamaz (CMK m.142/10).
- Kesinleşen karar, davacı veya vekilinin yazılı banka bilgilerine 30 gün içinde ödenir.
- Süre geçerse, genel hükümler çerçevesinde icra uygulanır.
5. Şüpheli/Sanık ve Mağdur/Zarar Gören İçin Öneriler
5.1 Şüpheli veya Sanık
- Tazminat talebiyle karşılaşması durumunda, hukuki savunmasını zamanında ve belgelerle sunmalıdır.
- Eksik bilgi veya gecikme, haksız tazminat yükümlülüğüne yol açabilir.
- Bu süreçte alanında uzman bir ceza avukatıyla çalışmak kritik önemdedir.
5.2 Mağdur/Zarar Gören/Müşteki
- Tazminat dilekçesi eksiksiz ve belgelerle desteklenmiş olmalıdır.
- Zamanında başvuru yapılması ve tazminat miktarını doğru belgelemek gereklidir.
- Profesyonel hukuk danışmanı, dilekçenin şekil ve içerik yönünden eksiksiz olmasını sağlar.
6. Sıkça Sorulan Sorular (SSS)
Soru 1: Tazminat için süre kaç gündür?
Cevap: Kararın tebliğinden itibaren 3 ay, her hâlde kesinleşme tarihinden itibaren 1 yıl.
Soru 2: Dilekçe eksik olursa ne olur?
Cevap: Mahkeme 1 ay süre verir; eksik tamamlanmazsa dilekçe reddedilir.
Soru 3: Tazminat kararına itiraz edebilir miyim?
Cevap: Evet, taraflar istinafa başvurabilir; bölge adliye mahkemesi kararı kesindir.
Soru 4: Tazminat ödemesi nasıl yapılır?
Cevap: Davacı veya vekilinin bildirdiği banka hesabına 30 gün içinde ödenir; geç ödeme halinde icra uygulanır.
7. Sonuç ve Hukuki Öneriler
Tazminat istemleri, hak kaybını önlemek için zamanında ve eksiksiz yapılmalıdır. Şüpheli/sanık ve mağdur/zarar gören açısından süreç teknik ve hukuki açıdan karmaşıktır. Bu nedenle:
- Alanında uzman ceza avukatından destek alınması,
- Dilekçelerin ve delillerin titizlikle hazırlanması,
- Mahkeme sürecinde süre ve usullere dikkat edilmesi
gerekir. Bu önlemler, hem tazminat hakkının korunmasını hem de hukuki süreçte oluşabilecek aksaklıkların önüne geçilmesini sağlar.
Kaynaklar
- Ceza Muhakemesi Kanunu [CMK] (2005). Resmî Gazete.
- 6384 sayılı Tazminat Komisyonu Kanunu. Resmî Gazete.
- Gökçe, B. (2022). Ceza Muhakemesinde Tazminat Davaları. Ankara: Seçkin Yayıncılık.
- Tekin, H. (2021). Haksız Tutuklama ve Tazminat Hakkı. İstanbul: Beta Yayınları.
- Yıldız, M. (2020). Ceza Hukukunda Devlet Sorumluluğu. Ankara: Adalet Yayınevi.
[1] 2/3/2024 tarihli ve 7499 sayılı Kanunun 13 üncü maddesi ile bu fıkrada yer alan “onbeş gün” ibaresi “iki hafta” şeklinde değiştirilmiştir.
| Ankara Ağır Ceza Avukatı İletişim Bilgileri | ||
| ✅ | Ankara Ağır Ceza Avukatı: | Avukat Necmettin İlhan |
| ✅ | Telefon : | 0312 4671882 – 0505 3522337 |
| ✅ | Adres: | Yeni Bağlıca Mah. Etimesgut Blv. No:90/B Qule Bağlıca İş Merkezi No:20 Etimesgut/Ankara |
| ✅ | Mail: | ncm.ilhan@gmail.com.tr |
| ✅ | Hizmet Alanları: | Ağır Cezalık Suçlar, Ağır Ceza Davaları, Ceza Hukuku |
UYARI
Web sitemizdeki tüm makale ve içeriklerin telif hakkı Av. Necmettin İlhan’a ait olup, Avukatlık Kanunu ve Türkiye Barolar Birliği’nin meslek kuralları bağlamında sadece bilgi amaçlı olarak temin edilmektedir. Tüm makaleler hak sahipliğinin tescili amacıyla elektronik imzalı zaman damgalıdır. Sitemizdeki makalelerin kopyalanarak veya özetlenerek izinsiz bir şekilde başka web sitelerinde yayınlanması halinde hukuki ve cezai işlem yapılacaktır. Avukat meslektaşların makale içeriklerini dava dilekçelerinde kullanması serbesttir. Avukat veya akademisyenler hukuk makalelerini özgeçmişleri ile birlikte yayımlanmak üzere ncm.ilhan@gmail.com adresine gönderebilirler.