Yargılama giderleri
Madde 324 – (1) Harçlar ve tarifesine göre ödenmesi gereken avukatlık ücretleri ile soruşturma ve kovuşturma evrelerinde yargılamanın yürütülmesi amacıyla Devlet Hazinesinden yapılan her türlü harcamalar ve taraflarca yapılan ödemeler yargılama giderleridir.
(2) Hüküm ve kararda yargılama giderlerinin kimlere yükletileceği gösterilir.
(3) Giderlerin miktarı ile iki taraftan birinin diğerine ödemesi gereken paranın miktarını mahkeme başkanı veya hâkim belirler.
(4) Devlete ait yargılama giderlerine ilişkin kararlar, Harçlar Kanunu hükümlerine göre; kişisel haklara ilişkin kararlar, 9.6.1932 tarihli ve 2004 sayılı İcra ve İflâs Kanunu hükümlerine göre yerine getirilir. (Ek cümle: 2/7/2012-6352/100 md.) Devlete ait yargılama giderlerinin 21/7/1953 tarihli ve 6183 sayılı Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında Kanunun 106 ncı maddesindeki terkin edilmesi gereken tutarlardan az olması halinde, bu giderin Devlet Hazinesine yüklenmesine karar verilir.
(5) Türkçe bilmeyen ya da engelli olan şüpheli, sanık, mağdur veya tanık için görevlendirilen tercümanın giderleri, yargılama gideri sayılmaz ve bu giderler Devlet Hazinesince karşılanır.
Sanığın yükümlülüğü
Madde 325 – (1) Cezaya veya güvenlik tedbirine mahkûm edilmesi hâlinde, bütün yargılama giderleri sanığa yüklenir.
(2) (Değişik: 6/12/2006-5560/27 md.) Hükmün açıklanmasının geri bırakılması ve cezanın ertelenmesi hallerinde de birinci fıkra hükmü uygulanır.
(3) Yargılamanın değişik evrelerinde yapılan araştırma veya işlemler nedeniyle giderler meydana gelmiş olup da, sonuç sanık lehine ortaya çıkmış ise, bu giderlerin sanığa yüklenmesinin hakkaniyete aykırı olacağı anlaşıldığında mahkeme, bunların kısmen veya tamamen Devlet Hazinesine yüklenmesine karar verir.
(4) Hüküm kesinleşmeden sanık ölürse, mirasçılar giderleri ödemekle yükümlü tutulmazlar.
Bağlantılı davalarda giderler
Madde 326 – (1) Birden çok suçtan dolayı aleyhinde kovuşturma yapılmış olan kimse, bunların bir kısmından mahkûm olmuş ise, beraat ettiği suçların duruşmasının gerektirdiği giderleri ödemekle yükümlü değildir.
(2) İştirak halinde işlenmiş bir suç nedeniyle mahkûm edilmiş olanlara, sebebiyet verdikleri yargılama giderleri ayrı ayrı yükletilir.
Beraat veya ceza verilmesine yer olmadığı kararı verilmesi hâlinde gider
Madde 327 – (1) Hakkında beraat veya ceza verilmesine yer olmadığına karar verilen kişi, sadece kendi kusurundan ileri gelen giderleri ödemeye mahkûm edilir.
(2) Bu kişinin önceden ödemek zorunda kaldığı giderler, Devlet Hazinesince üstlenilir.
Karşılıklı hakaret hâllerinde gider
Madde 328 – (1) Karşılıklı hakaret hâllerinde taraflardan biri veya her ikisi hakkında ceza verilmesine yer olmadığı kararının verilmesi; bunlardan birinin veya her ikisinin giderleri karşılamaya mahkûm edilmelerine engel olmaz.
Suç uydurma ve iftira gibi hâllerde gider
Madde 329 – (1) Suç uydurup iftirada bulunduğu sabit olan kimse, bu nedenle yapılmış giderleri ödemeye mahkûm edilir.
Kanun yollarına başvuru sonucunda gider
Madde 330 – (1) Kanun yollarından birine başvuran taraf, bu başvurusunu geri almasından veya başvurunun reddolunmasından ileri gelen giderleri öder. Kanun yollarına başvuran Cumhuriyet savcısı ise, sanığın ödemek zorunda bulunduğu giderler Devlet Hazinesine yükletilir.
(2) Kanun yoluna başvuranın istemi kısmen kabul olunmuş ise, mahkeme uygun gördüğü şekilde giderleri bölüştürür.
(3) Kesinleşmiş bir hüküm ile sonuçlanan bir duruşma hakkındaki yargılamanın yenilenmesi isteminden ileri gelen giderler hakkında da aynı hüküm geçerlidir.
(4) Eski hâle getirme isteminden doğan giderler, hasım tarafının esassız karşı koymasından meydana gelmiş değilse, bu istemi ileri sürene yükletilir.
Ceza Muhakemesinde Yargılama Giderleri: Hukuki Çerçeve ve Uygulama
Özet:
Ceza muhakemesinde yargılama giderleri, sanık, şüpheli ve mağdurlar açısından hak ve yükümlülüklerin belirlenmesinde kritik öneme sahiptir. Bu makalede, 5271 sayılı Ceza Muhakemesi Kanunu’nun 324–330. maddeleri çerçevesinde yargılama giderleri, sanık ve mağdur sorumlulukları, bağlantılı davalardaki özel durumlar ve kanun yolları uygulamaları detaylı biçimde incelenmektedir. Makalede ayrıca sıkça sorulan sorularla uygulamadaki belirsizlikler giderilmeye çalışılmıştır.
1. Yargılama Giderlerinin Tanımı ve Kapsamı
Madde 324 uyarınca yargılama giderleri, şunları kapsamaktadır:
- Harçlar ve tarifesine göre ödenmesi gereken avukatlık ücretleri,
- Soruşturma ve kovuşturma evrelerinde Devlet Hazinesinden yapılan her türlü harcama,
- Tarafların yargılama amacıyla yaptığı ödemeler.
Yargılama giderlerinin mahkeme kararında kime yükleneceği açıkça gösterilmekte, giderlerin miktarı mahkeme başkanı veya hâkim tarafından belirlenmektedir. Devlete ait giderler, Harçlar Kanunu ve Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında Kanun hükümlerine göre tahsil edilir. Ancak, tercüman giderleri (şüpheli/sanık veya mağdurun Türkçe bilmemesi ya da engelli olması durumunda görevlendirilen) yargılama gideri sayılmaz ve Devlet Hazinesince karşılanır.
2. Sanığın Yargılama Giderlerine Yükümlülüğü
Madde 325 uyarınca:
- Cezaya veya güvenlik tedbirine mahkûm edilen sanık, tüm yargılama giderlerinden sorumludur.
- Hükmün açıklanmasının geri bırakılması veya cezanın ertelenmesi hâlinde de bu yükümlülük devam eder.
- Yargılamanın sanık lehine sonuçlanması hâlinde giderlerin sanığa yüklenmesinin hakkaniyete aykırı olduğu durumlarda mahkeme, giderleri kısmen veya tamamen Devlet Hazinesine yükleyebilir.
- Hüküm kesinleşmeden sanık ölürse, mirasçılar bu giderlerden sorumlu tutulmaz.
Uygulama önerisi: Sanıklar, yargılama giderlerinin kendilerine yükleneceği ihtimalini göz önünde bulundurarak, uzman ceza avukatından süreç boyunca danışmanlık almalıdır.
3. Bağlantılı Davalarda Yargılama Giderleri
Madde 326 uyarınca:
- Birden çok suçtan dolayı kovuşturma yapılan sanık, yalnızca mahkûm olduğu suçların yargılama giderlerinden sorumludur; beraat ettiği suçların duruşma giderleri sanığa yüklenmez.
- İştirak hâlinde işlenmiş bir suçta, suçun sebep olduğu giderler iştirakçiler arasında ayrı ayrı yükletilir.
4. Beraat veya Ceza Verilmesine Yer Olmayan Haller
Madde 327 uyarınca:
- Beraat veya ceza verilmesine yer olmadığına karar verilen kişi, yalnızca kendi kusurundan kaynaklanan giderlerden sorumludur.
- Önceden ödenmiş giderler Devlet Hazinesince üstlenilir.
5. Karşılıklı Hakaret Hâllerinde Giderler
Madde 328 uyarınca:
- Karşılıklı hakarette, taraflardan birinin veya her ikisinin ceza almaması, giderlerin ödenmemesine engel değildir.
6. Suç Uydurma ve İftira Durumları
Madde 329 uyarınca:
- Suç uydurup iftirada bulunduğu sabit olan kişi, bu nedenle yapılan yargılama giderlerinden sorumludur.
7. Kanun Yollarına Başvuru ve Giderler
Madde 330 uyarınca:
- Kanun yollarına başvuran taraf, başvurunun geri alınmasından veya reddedilmesinden kaynaklanan giderleri öder.
- Başvurunun kısmen kabul edilmesi hâlinde mahkeme giderleri uygun şekilde bölebilir.
- Yargılamanın yenilenmesi istemi veya eski hâle getirme taleplerinden doğan giderler de aynı şekilde düzenlenir.
8. Şüpheli/Sanık ve Mağdur Açısından Uygulama
Şüpheliler/Sanıklar için öneriler:
- Tüm yargılama giderleri hakkında bilgi sahibi olun.
- Hakkında beraat veya hüküm verilmemişse, mahkeme masraflarının kendisine yüklenebileceğini göz önünde bulundurun.
- Giderlerin hakkaniyete aykırı biçimde yüklenmemesi için ceza avukatınızdan danışmanlık alın.
Mağdur/Zarar görenler için öneriler:
- Haklarınıza ilişkin giderlerin mahkeme kararıyla karşılanacağını takip edin.
- Suç uydurma ve iftira durumlarında, kendinizi yargılama giderlerinden sorumlu tutmamak için belgeleri ve delilleri titizlikle hazırlayın.
- Alanında uzman bir ceza avukatıyla süreci yönetmek, gereksiz giderlerden kaçınmanıza yardımcı olur.
9. Sıkça Sorulan Sorular
Soru 1: Sanık beraat ettiğinde yargılama giderlerinden sorumlu mu?
Cevap: Hayır, yalnızca kendi kusurundan kaynaklanan giderlerden sorumludur; geri kalan giderler Devlet Hazinesince karşılanır.
Soru 2: Kanun yollarına başvuran mağdur, giderleri ödemek zorunda mı?
Cevap: Hayır, yalnızca başvurunun esasında haksız olması hâlinde giderler tarafına yüklenir.
Soru 3: Tercüman giderleri yargılama gideri midir?
Cevap: Hayır, Türkçe bilmeyen veya engelli kişi için görevlendirilen tercümanın giderleri Devlet Hazinesince karşılanır.
10. Sonuç ve Hukuki Öneriler
Ceza muhakemesinde yargılama giderleri, hem sanık hem de mağdur açısından ciddi mali yükler oluşturabilir. Hukuki süreçlerin doğru yönetimi ve giderlerin adil biçimde dağıtılması için:
- Alanında uzman ceza avukatıyla çalışmak,
- Yargılama giderlerinin hangi durumlarda kime yükleneceğini sürecin başında anlamak,
- Kanun yollarına başvuru ve yeniden yargılama taleplerinin mali etkilerini değerlendirmek büyük önem taşır.
Bu yaklaşım, hem hakkaniyete uygun bir süreç yürütülmesini sağlar hem de tarafların gereksiz mali yüklerle karşılaşmasını önler.
UYARI
Web sitemizdeki tüm makale ve içeriklerin telif hakkı Av. Necmettin İlhan’a ait olup, Avukatlık Kanunu ve Türkiye Barolar Birliği’nin meslek kuralları bağlamında sadece bilgi amaçlı olarak temin edilmektedir. Tüm makaleler hak sahipliğinin tescili amacıyla elektronik imzalı zaman damgalıdır. Sitemizdeki makalelerin kopyalanarak veya özetlenerek izinsiz bir şekilde başka web sitelerinde yayınlanması halinde hukuki ve cezai işlem yapılacaktır. Avukat meslektaşların makale içeriklerini dava dilekçelerinde kullanması serbesttir. Avukat veya akademisyenler hukuk makalelerini özgeçmişleri ile birlikte yayımlanmak üzere ncm.ilhan@gmail.com adresine gönderebilirler.