Ziyaret ve görüşlerde uyulacak esaslar
Madde 86- (1) Kapalı ve açık ceza infaz kurumlarına ziyaret veya görüşe gelen resmî heyet ve özel kişiler, kurum güvenliğini tehlikeye sokacak davranışlarda bulunamaz, kurum güvenliği için alınan ve uygulanan yasal ve idarî tedbirlerin değiştirilmesini isteyemezler.
(2) Kurumun düzen ve güvenliğini, hükümlülerin sağlığını bozabilecek nitelikteki eşya ve maddeler ile her türlü iletişim araçları ve taşıma izin belgesi olsa da silâhlar kuruma sokulamaz. Ziyaret ve görüşlerde hükümlülere para, kıymetli evrak ve eşya verilemez.
(3) Kurum görevlileri ve dış güvenlik görevlileri dahil olmak üzere, sıfat ve görevi ne olursa olsun, ceza infaz kurumlarına girenler duyarlı kapıdan geçmek zorundadır. Bu kişilerin üstleri metal dedektörle aranır; eşyaları x-ray cihazından veya benzeri güvenlik sistemlerinden geçirilir, ayrıca şüphe hâlinde elle aranır. Bu cihazların bulunmadığı yerlerde arama ve kontrol elle yapılır. Ancak milletvekilleri, mülkî amirler, hâkim, Cumhuriyet savcıları ve bu sınıftan sayılanlar, avukatlar, noterler, ceza infaz kurumları ve tutukevleri kontrolörleri, izleme kurulu başkan ve üyeleri, uluslararası sözleşmelerle yetkileri tanınmış kişi ve kuruluşların temsilcileri, ceza infaz kurumu ve tutukevi koruma birlik komutanı ile kurum müdürünün üstleri ağır cezayı gerektiren suçüstü hâlleri dışında elle aranamaz. Duyarlı kapı cihazının ikazının sürmesi hâlinde bu kişiler ancak, elle aramayı kabul ettikleri takdirde kuruma girebilirler. Ziyaret yerleri de ziyaret öncesi ve bitiminde aranır.
(4) Ceza infaz kurumlarına giren avukatlarca savunmaya ilişkin olduğu yazılı olarak beyan edilen belge ve dosyalar incelemeye tâbi tutulmaz.
(5) Konusu suç teşkil etmemekle birlikte ceza infaz kurumlarına sokulması yasak olan her türlü eşya, çıkışta sahibine verilmek üzere idare tarafından muhafaza altına alınır.
(6) Hükümlüler, odalarından çıkış ve dönüşlerinde ayrı yerlerde ve farklı memurlarca üst ve eşya aramasına tâbi tutulurlar.
(7) Aramalarda insan onuruna saygı esastır.
(8) Ziyaret ve görüşlerde kurallara uymayan heyet ve kişilerin ziyaret ve görüşmeleri sürdürmelerine derhâl son verilir. Suç oluşturan davranışlar, ilgili idarî ve adlî makamlara bildirilir. Görüşme hakkına sahip özel kişilerin kurum güvenliğinin korunması amacıyla alınan tedbirlere aykırı davranışları ve istekleri nedeniyle görüşme hakları, kurumun en üst amirince bir aydan bir yıla kadar kısıtlanabilir. Mevzuatın avukatlar bakımından getirdiği hükümler saklıdır.
Ceza İnfaz Kurumlarında Ziyaret ve Görüş Esasları (5275 Sayılı Kanun Madde 86)
Giriş
Ceza infaz kurumları, toplum güvenliğinin korunması ve hükümlülerin topluma yeniden kazandırılması amacıyla oluşturulan özel alanlardır. Bu kurumlarda hükümlülerin yakınlarıyla, avukatlarıyla ve resmi heyetlerle gerçekleştirdikleri ziyaret ve görüşler, hem hükümlülerin temel haklarını korumak hem de kurum düzenini sağlamak açısından yasal çerçeveye bağlanmıştır. 5275 sayılı Ceza ve Güvenlik Tedbirlerinin İnfazı Hakkında Kanun’un 86. maddesi, ziyaret ve görüşlere ilişkin uyulması gereken esasları ayrıntılı şekilde düzenlemektedir.
Bu makalede, söz konusu düzenlemeler detaylandırılacak, hükümlülerin ve ziyaretçilerin dikkat etmesi gereken kurallar açıklanacak, uygulamada Yargıtay kararlarına değinilecek ve uzman ceza avukatının rolünün önemi vurgulanacaktır.
Ziyaretlerde Güvenlik ve Düzen İlkesi
Kanun’un 86. maddesi uyarınca, ceza infaz kurumuna ziyaret amacıyla gelen resmi heyet ve özel kişilerin, kurum güvenliğini tehlikeye sokacak davranışlardan kaçınmaları zorunludur. Bu kapsamda:
- Kurum güvenliğini tehdit eden davranışlar kesinlikle yasaktır.
- Kurum düzeni için alınan yasal ve idari tedbirler değiştirilemez.
- Sağlığı bozabilecek maddeler, iletişim araçları ve silahlar kesinlikle kuruma sokulamaz.
- Hükümlülere para, kıymetli evrak ve eşya verilmesi yasaktır.
Bu yasaklar, hem hükümlünün güvenliği hem de kurumun genel düzeninin sağlanması için hayati öneme sahiptir.
Arama Usulleri ve İnsan Onuruna Saygı
Ceza infaz kurumuna giriş yapan herkes, istisnalar dışında güvenlik taramasından geçmek zorundadır. Görevliler, avukatlar, noterler, milletvekilleri ve bazı kamu görevlileri, ağır suçüstü halleri dışında elle aramaya tabi tutulamaz. Bununla birlikte, duyarlı kapı cihazı ikaz verdiğinde, kuruma giriş yalnızca kişinin elle aramayı kabul etmesi hâlinde mümkündür.
Hükümlüler ise odalarından çıkış ve dönüşlerinde farklı memurlar tarafından üst ve eşya aramasına tabi tutulurlar. Bu noktada insan onuruna saygı esastır. Yargıtay kararlarında da vurgulandığı üzere, aramalar sırasında kişinin onurunu zedeleyici veya küçük düşürücü muameleler hukuka aykırı kabul edilmektedir.
Avukat Görüşmeleri ve Savunma Hakkı
Avukatların ceza infaz kurumlarına soktukları ve savunmaya ilişkin olduğu yazılı olarak beyan edilen belge ve dosyalar incelemeye tabi tutulamaz. Bu düzenleme, savunma hakkının dokunulmazlığı açısından son derece önemlidir. Nitekim Yargıtay, avukat-hükümlü arasındaki görüşmelerin gizliliğini ihlal eden uygulamaları birçok kararında hukuka aykırı bulmuştur.
Bu nedenle, uzman ceza avukatı ile yapılacak görüşmeler, hükümlünün yargılama süreci ve hak kayıplarının önlenmesi açısından kritik bir rol oynamaktadır.
Ziyaret Kurallarına Uymamanın Sonuçları
Ziyaret kurallarına uymayan kişilerin görüşmeleri derhal sonlandırılır. Eğer davranışları suç teşkil ediyorsa, ilgili mercilere bildirilir. Ayrıca, özel ziyaretçilerin kurum güvenliğine aykırı davranışları nedeniyle bir aydan bir yıla kadar görüş yasağı getirilebilir. Ancak bu düzenleme, avukat görüşmeleri bakımından geçerli değildir.
Hükümlüler İçin Uygulamada Dikkat Edilmesi Gerekenler
Hükümlülerin hak kaybı yaşamaması ve disiplin yaptırımlarıyla karşılaşmaması için:
- Ziyaret sırasında kurum kurallarına riayet etmeleri,
- Yasaklı eşya kabul etmemeleri,
- Avukat görüşmelerinde gizlilik haklarını bilmeleri,
- Aramalarda insan onuruna aykırı davranışlarla karşılaştıklarında durumu ceza avukatlarına bildirmeleri gerekmektedir.
Uzman Ceza Avukatının Önemi
Ceza infaz kurumlarında ziyaret ve görüş haklarının korunmasında uzman ceza avukatı büyük önem taşımaktadır. Avukatlar:
- Hükümlülerin savunma haklarını korur,
- Kurum kurallarına aykırı veya hukuka aykırı uygulamaları tespit eder,
- Yargıtay içtihatlarına uygun şekilde hak kayıplarını önler,
- Gerektiğinde ulusal ve uluslararası hukuk yollarını kullanarak hükümlünün haklarını savunur.
Dolayısıyla, infaz sürecinde profesyonel hukuki destek almak, hem hükümlünün hem de yakınlarının mağduriyet yaşamaması açısından gereklidir.
Sık Sorulan Sorular (SSS)
1. Hükümlüye ziyaret sırasında eşya verilebilir mi?
Hayır. Para, kıymetli evrak ve eşya verilmesi yasaktır.
2. Avukatların getirdiği belgeler aramaya tabi midir?
Hayır. Savunmaya ilişkin olduğu yazılı beyan edilen belgeler incelenemez.
3. Ziyaret sırasında kurallara uyulmazsa ne olur?
Ziyaret derhal sonlandırılır, suç teşkil eden davranışlar adli mercilere bildirilir.
4. Hükümlülerin aranması nasıl yapılır?
Odadan çıkış ve dönüşlerinde farklı memurlar tarafından üst ve eşya araması yapılır, insan onuruna saygı esastır.
5. Görüş hakkı kısıtlanabilir mi?
Evet, özel ziyaretçilerin görüş hakkı bir aydan bir yıla kadar kısıtlanabilir. Avukat görüşmeleri bu kuralın dışındadır.
Kaynakça
- Centel, N., Zafer, H., & Çakmut, Ö. (2022). Ceza Hukuku Genel Hükümler. Beta Yayıncılık.
- Donay, S. (2021). Ceza İnfaz Hukuku. Seçkin Yayıncılık.
- Gökcan, H. (2020). Ceza ve Güvenlik Tedbirlerinin İnfazı Hukuku. Adalet Yayınevi.
- Özbek, V. Ö., Kanbur, M., Doğan, K., Bacaksız, P., & Tepe, İ. (2021). Ceza Hukuku Genel Hükümler. Seçkin Yayıncılık.
- Yenisey, F., & Nuhoğlu, A. (2019). Ceza Muhakemesi Hukuku. Beta Yayıncılık.
UYARI
Web sitemizdeki tüm makale ve içeriklerin telif hakkı Av. Necmettin İlhan’a ait olup, Avukatlık Kanunu ve Türkiye Barolar Birliği’nin meslek kuralları bağlamında sadece bilgi amaçlı olarak temin edilmektedir. Tüm makaleler hak sahipliğinin tescili amacıyla elektronik imzalı zaman damgalıdır. Sitemizdeki makalelerin kopyalanarak veya özetlenerek izinsiz bir şekilde başka web sitelerinde yayınlanması halinde hukuki ve cezai işlem yapılacaktır. Avukat meslektaşların makale içeriklerini dava dilekçelerinde kullanması serbesttir. Avukat veya akademisyenler hukuk makalelerini özgeçmişleri ile birlikte yayımlanmak üzere ncm.ilhan@gmail.com adresine gönderebilirler.