Çocuğun kaçırılması ve alıkonulması
Madde 234– (1) Velayet yetkisi elinden alınmış olan ana veya babanın ya da üçüncü derece dahil kan hısmının, onaltı yaşını bitirmemiş bir çocuğu veli, vasi veya bakım ve gözetimi altında bulunan kimsenin yanından cebir veya tehdit kullanmaksızın kaçırması veya alıkoyması halinde, üç aydan bir yıla kadar hapis cezasına hükmolunur.
(2) Fiil cebir veya tehdit kullanılarak işlenmiş ya da çocuk henüz oniki yaşını bitirmemiş ise ceza bir katı oranında artırılır.
(3) (Ek: 6/12/2006 – 5560/10 md.) Kanunî temsilcisinin bilgisi veya rızası dışında evi terk eden çocuğu, rızasıyla da olsa, ailesini veya yetkili makamları durumdan haberdar etmeksizin yanında tutan kişi, şikâyet üzerine, üç aydan bir yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır.
GEREKÇE:
Maddenin birinci fıkrasında, velayet yetkisi elinden alınmış olan ana veya babanın ya da üçüncü derece dahil kan hısmının, onaltı yaşını bitirmemiş bir çocuğu veli, vasi veya bakım ve gözetimi altında bulunan kimsenin yanından cebir veya tehdit kullanmaksızın kaçırması veya alıkoyması, suç olarak tanımlanmıştır. Böylece bu maddeyle çocuk üzerindeki velâyet veya vesayet hakları korunmaktadır.
Söz konusu suç, onbeş yaşını bitirmemiş olan çocuğun kaçırılması veya alıkonulması suretiyle gerçekleşir. Ancak, bunun için cebir veya tehdit kullanılmasına gerek yoktur. Ayrıca, çocuğun velayet yetkisi elinden alınmış olan ana veya baba ya da üçüncü derece dahil kan hısmı tarafından kaçırılmış veya alıkonulmuş olması gerekir.
Maddenin ikinci fıkrasında, söz konusu suçun nitelikli hâlleri belirlenmiştir. Buna göre, kaçırma veya alıkoyma fiillerinin cebir veya tehdit kullanılmak suretiyle işlenmesi hâlinde faile daha ağır ceza verilecektir. Keza, kaçırılan çocuğun oniki yaşını bitirmemiş olması hâlinde de ceza artırılacaktır.
5560 S.K. İLE EKLEMENİN GEREKÇESİ
Maddeyle, 5237 sayılı Kanunun 234 üncü maddesine üçüncü fıkra olarak yeni bir fıkra eklenmiştir. 22/11/2001 tarihli ve 4721 sayılı Türk Medeni Kanununun 339 uncu maddesinin dördüncü fıkrasına göre, “Çocuk, ana ve babasının rızası dışında evi terk edemez ve yasal sebep olmaksızın onlardan alınamaz.” Bu hükümle, yaşı ne olursa olsun, çocuğa ana ve babasının bilgisi veya rızası dışında evi terk etmeme hususunda bir yükümlülük yüklenmiştir. Bu hükmü, ana ve babasının bilgisi ve rızası dışında evi terk eden çocuğu yanında bulunduran kişiye çocuğun ana ve babasını veya yetkili makamları durumdan haberdar etmek yönünde bir yükümlülük yüklemek suretiyle tamamlamak gerekir. Çocuğun evi terk etmesinin ana ve babada büyük bir tedirginlik oluşturduğu herkes tarafından bilinen bir gerçektir. Belirtilen gerekçelerle, Türk Ceza Kanununun, “Çocuğun kaçırılması ve alıkonulması” başlıklı 234 üncü maddesine, kanuni temsilcisinin bilgisi veya rızası dışında evi terk eden çocuğu rızasıyla da olsa yanında tutan kişiye çocuğun ailesini veya yetkili makamları durumdan haberdar etmek yönünde bir yükümlülük yükleyen ve bu yükümlülüğe aykırı davranışı suç olarak tanımlayan bir fıkra eklenmiştir.
Maddenin 765 sayılı TÜRK CEZA KANUNU’ndaki karşılığı
Madde 182-Her kim şehvet hissi veya evlenmek niyeti olmaksızın henüz on beş yaşına girmeyen küçük bir çocuğu kendi rızasiyle ana ve baba veya vasisi veyahut muvakkaten olsun kendisine bakmakta ve muhafaza etmekte olan kimseler yanından kaçırır yahut çocuğun muvafakatiyle bigayrihak yanında tutarsa bir seneye kadar hapis cezasına mahküm olur.
Eğer bu fiil, kaçırılan veya alıkonulan çocuğun rızası olmaksızın işlenmiş yahut çocuk henüz on iki yaşını ikmal etmemiş bulunursa yerine göre evvelki maddelerde yazılı hükümler tatbik olunur.
AÇIKLAMALAR
Çocuğun Kaçırılması ve Alıkonulması Suçu: TCK Madde 234 İncelemesi
Özet
Türk Ceza Kanunu’nun 234. maddesi, çocuğun kaçırılması ve alıkonulması suçunu düzenlemektedir. Bu madde kapsamında, çocuğun velayet yetkisi elinden alınmış ana, baba veya üçüncü derece dahil kan hısmı tarafından, cebir veya tehdit olmaksızın çocuğun kaçırılması veya alıkonulması durumunda verilecek cezalar belirlenmiştir. Ayrıca fiilin cebir ve tehdit kullanılarak işlenmesi veya çocuğun henüz 12 yaşını bitirmemiş olması durumunda cezai yaptırımlar artırılmıştır. Bu makalede, madde detayları, uygulamadaki yeri, ceza artırım nedenleri ve hukuki yorumları ele alınacaktır.
Giriş
Çocukların korunması, hem ulusal hukukta hem de uluslararası hukukta önemli bir yer tutmaktadır. Türk Ceza Kanunu (TCK) madde 234, çocukların aile bireyleri veya diğer kişilerce hukuka aykırı olarak kaçırılması veya alıkonulmasına ilişkin cezai düzenlemeleri içermektedir. Bu madde, çocuğun bedensel ve ruhsal gelişimini koruma amacını taşımaktadır.
TCK Madde 234 Metni ve Hukuki İçeriği
Madde 234: Çocuğun Kaçırılması ve Alıkonulması
- Velayet yetkisi elinden alınmış olan ana veya babanın ya da üçüncü derece dahil kan hısmının, onaltı yaşını bitirmemiş bir çocuğu veli, vasi veya bakım ve gözetimi altında bulunan kimsenin yanından cebir veya tehdit kullanmaksızın kaçırması veya alıkoyması halinde, üç aydan bir yıla kadar hapis cezasına hükmolunur.
- Fiil cebir veya tehdit kullanılarak işlenmiş ya da çocuk henüz oniki yaşını bitirmemiş ise ceza bir katı oranında artırılır.
- Kanunî temsilcisinin bilgisi veya rızası dışında evi terk eden çocuğu, rızasıyla da olsa, ailesini veya yetkili makamları durumdan haberdar etmeksizin yanında tutan kişi, şikâyet üzerine, üç aydan bir yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır.
Suçun Unsurları
1. Fail Unsuru
Suç, velayet yetkisi elinden alınmış ana veya baba veya üçüncü derece dahil kan hısmı tarafından işlenmektedir. Üçüncü derece kan hısmı, örneğin amca, hala, dayı ve teyze gibi yakın akrabaları kapsar.
2. Mağdur Unsuru
Mağdur, onaltı yaşını bitirmemiş çocuktur. Kanunda çocuk tanımı bu yaş sınırıyla yapılmıştır.
3. Fiil Unsuru
- Çocuğun kaçırılması veya alıkonulması fiili söz konusudur.
- Bu fiil cebir veya tehdit olmaksızın işlenebilir (1. fıkra).
- Eğer cebir veya tehdit varsa veya çocuk henüz 12 yaşını bitirmemiş ise (2. fıkra), ceza artar.
- Ayrıca, çocuğun kanuni temsilcisinin bilgisi/rızası olmadan evi terk edip rızasıyla yanında tutan kişi de cezalandırılır (3. fıkra).
4. Cebir veya Tehdit Unsuru
- Cebir veya tehdit kullanılmadan işlenmiş suç, daha hafif ceza öngörür.
- Cebir veya tehdit kullanılması durumunda ceza arttırılır.
Cezai Yaptırımlar ve Artırım Nedenleri
- Temel ceza: 3 aydan 1 yıla kadar hapis.
- Cebir veya tehdit kullanılması veya çocuğun 12 yaşından küçük olması halinde ceza bir kat artırılır.
- Kanuni temsilcinin haberi olmadan çocuğu yanında tutmak da aynı cezayı doğurur.
Hukuki Yorumlar ve İçtihatlar
Yargıtay kararları, çocuğun korunması açısından madde 234’ün yorumunda çocuğun üstün yararının gözetilmesini vurgulamaktadır. Özellikle küçük yaşta çocukların kaçırılması halinde cezaların artırılması, suçu önleyici etki yaratmaktadır.
Uluslararası Hukuk Perspektifi
Çocuğun kaçırılması suçu, Birleşmiş Milletler Çocuk Hakları Sözleşmesi ve Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi gibi uluslararası metinlerde de koruma altına alınmıştır. Türkiye, bu sözleşmelere taraf olarak çocukların bedensel ve ruhsal güvenliğinin sağlanması yükümlülüğünü üstlenmiştir (Birleşmiş Milletler, 1989).
Sıkça Sorulan Sorular (SSS)
S1: Çocuğun kaçırılması suçu için fail mutlaka kan hısmı mı olmalı?
Cevap: Hayır, TCK 234 sadece velayet yetkisi elinden alınmış ana, baba veya üçüncü derece kan hısmını düzenler. Diğer kişiler hakkında farklı suç hükümleri uygulanabilir.
S2: Çocuğun rızası suçun unsuru olur mu?
Cevap: Hayır, çocuk 16 yaşından küçük olduğu için rızası suçta etkili olmaz. Kanuni temsilcinin rızası esas alınır.
S3: Cebir veya tehdit ne tür davranışları kapsar?
Cevap: Fiziksel zor, tehdit, psikolojik baskı gibi davranışlar cebir ve tehdide örnektir.
S4: Kanuni temsilcinin izni olmadan çocuğu yanında tutan kişi hangi cezayı alır?
Cevap: Üç aydan bir yıla kadar hapis cezası alır.
Sonuç
TCK madde 234, çocukların korunmasına yönelik önemli bir cezai düzenlemedir. Suçun unsurları, ceza artırım nedenleri ve uygulanması net şekilde belirlenmiştir. Ulusal hukukla uyumlu ve uluslararası sözleşmelerle desteklenen bu düzenleme, çocukların güvenliğinin sağlanmasında kritik rol oynamaktadır.
UYARI
Web sitemizdeki tüm makale ve içeriklerin telif hakkı Av. Necmettin İlhan’a ait olup, Avukatlık Kanunu ve Türkiye Barolar Birliği’nin meslek kuralları bağlamında sadece bilgi amaçlı olarak temin edilmektedir. Tüm makaleler hak sahipliğinin tescili amacıyla elektronik imzalı zaman damgalıdır. Sitemizdeki makalelerin kopyalanarak veya özetlenerek izinsiz bir şekilde başka web sitelerinde yayınlanması halinde hukuki ve cezai işlem yapılacaktır. Avukat meslektaşların makale içeriklerini dava dilekçelerinde kullanması serbesttir. Avukat veya akademisyenler hukuk makalelerini özgeçmişleri ile birlikte yayımlanmak üzere ncm.ilhan@gmail.com adresine gönderebilirler.