Cumhurbaşkanına suikast ve fiilî saldırı
Madde 310- (1) Cumhurbaşkanına suikastte bulunan kişi, ağırlaştırılmış müebbet hapis cezası ile cezalandırılır. Bu fiile teşebbüs edilmesi halinde de suç tamamlanmış gibi cezaya hükmolunur.
(2) Cumhurbaşkanına karşı diğer fiili saldırılarda bulunan kimse hakkında, ilgili suça ilişkin ceza yarı oranında artırılarak hükmolunur. Ancak, bu suretle verilecek ceza beş yıldan az olamaz.
GEREKÇE:
Maddenin 765 sayılı TÜRK CEZA KANUNU’ndaki karşılığı
Madde 156 – Reisicumhur hakkında suikasitte bulunanlarla buna teşebbüs edenler fiilleri teşebbüsü tam derecesinde ise (Değişik İbare: 14/7/2004 – 5218/1 md.) ağırlaştırılmış müebbet ağır hapis cezasiyle, nakıs ise müebbet ağır hapis ile, cezalandırılır.
Madde 157 – Bir kimse yukarıki maddede yazılı halden başka suretle reisicumhura karşı fiili tecavüzde bulunacak olursa işbu tecavüzün kanunen muayyen olan cezası daha şedit olmadığı takdirde beş seneden aşağı olmamak üzere ağır hapse konulur.
AÇIKLAMALAR
Cumhurbaşkanına Karşı İşlenen Suçlar: Hukuki Analiz ve Uygulama
Özet
Cumhurbaşkanına yönelik suçlar, yalnızca bireysel bir saldırı değil, aynı zamanda Türkiye Cumhuriyeti Devleti’nin varlığına ve anayasal düzenine karşı işlenmiş sayılmaktadır. Bu makalede, Türk Ceza Kanunu’nun (TCK) 310. maddesi kapsamında Cumhurbaşkanına suikast ve fiili saldırı suçlarının korunmuş yarar, maddi ve manevi unsurları, değişik görünüm biçimleri ve uygulamadaki hukuki süreçleri detaylı olarak ele alınmaktadır. Makale, alanında uzman ceza avukatlarının yorumları ve hukuki uygulama önerileri doğrultusunda hazırlanmıştır.
Anahtar Kelimeler: Cumhurbaşkanına suikast, TCK 310, anayasal düzen, fiili saldırı, ceza hukuku, teşebbüs, iştirak, Türkiye Cumhuriyeti
I. Korunan Yarar ve Hukuki Nitelik
Cumhurbaşkanına yönelik suçlar, fizik varlığına yapılan saldırılar olmasına rağmen, kanun koyucu tarafından Devlete karşı suçlar kapsamında düzenlenmiştir. Bunun nedeni, Cumhurbaşkanlığı makamının Türkiye Cumhuriyeti’nin egemenliğini, birliğini ve anayasal düzeni temsil etmesidir (Anayasa, m.104/1).
Cumhurbaşkanının yaşamına yönelik eylemler, doğrudan bir kişinin varlığına karşı yapılmış olsa da, hukuki açıdan Devletin varlığı ve birliğine karşı işlenmiş sayılır. Bu çerçevede TCK 310. madde, hem Cumhurbaşkanının kişisel güvenliğini hem de Anayasal düzeni korumayı amaçlar.
Tarihsel olarak suç, 765 sayılı eski Ceza Kanunu’nun 156 ve 157. maddelerinden türetilmiştir ve Avrupa hukukundan etkilenmiştir (İtalyan Ceza Kanunu, 1889 ve 1930).
II. Suçun Maddi Unsurları
1. Fail ve Mağdur
- Fail: Suç özgü bir suç olmayıp, herhangi bir kişi tarafından işlenebilir.
- Mağdur: Cumhurbaşkanına karşı işlenen eylemlerde mağdur, suç tarihinde Cumhurbaşkanı sıfatını taşıyan kişidir. Görevden ayrılmış veya henüz ant içmemiş kişiler bu suç kapsamında değerlendirilmez (Anayasa m.102-103).
2. Fiil
A. Cumhurbaşkanına Suikast Suçu
- Hareket Öğesi: Suikast, planlı veya ani kasten öldürme eylemi olarak tanımlanır.
- Tamamlanma ve Teşebbüs: Ölüm neticesi gerçekleştiğinde suç tamamlanır. Ancak politika gereği teşebbüs halinde kalması da tamamlanmış suç gibi cezalandırılır.
- İcraya Başlama: Teşebbüs kabulü için fiilin neticeye uygun ve elverişli şekilde başlaması gerekir; salt hazırlık hareketleri cezalandırılmaz.
B. Cumhurbaşkanına Fiili Saldırı Suçu
- Hareket Öğesi: Yaralama, tehdit, hürriyeti kısıtlama, konut dokunulmazlığını bozma gibi fiiller.
- Tamamlanma: İlgili fiilin kanuni unsurları gerçekleştiğinde suç tamamlanmış sayılır. Temel ceza, TCK ilgili maddesiyle birlikte 310/2 uyarınca artırılır.
III. Manevi Unsur
- Suçlar yalnızca kasıtla işlenebilir; taksirle işlenmesi söz konusu değildir.
- Failin amacı veya saiki önem taşımamakta, genel kast yeterlidir.
- Eylem ani veya planlı olarak gerçekleştirilebilir.
IV. Suçun Değişik Görünüm Biçimleri
1. Teşebbüs
- Suikast suçunda teşebbüs, tamamlanmış suç gibi cezalandırılır.
- Fiili saldırı suçunda teşebbüs, ilgili suç tipine göre değerlendirilir.
2. İştirak
- Genel hükümler (TCK 37-40) uygulanır.
- Suçu azmettiren, yardım eden veya birlikte hareket edenler iştirak dolayısıyla cezalandırılır.
3. İçtima
- Suikast suçu, özel nitelikli insan öldürme suçu olduğundan, 81 ve 82. maddeler ile 310. madde arasında özel-genel ilişki gözetilir.
- Cumhurbaşkanına yapılan eylem, araç suç olarak Devlete veya Anayasal düzene karşı işlenirse, hem 310 hem 302/309. maddeler uygulanır.
4. Kovuşturma ve Görev
- Suç, şikayete tabi değildir ve Cumhuriyet Başsavcılığı tarafından re’sen soruşturulur.
- Görevli mahkeme, özel yetkili ağır ceza mahkemesidir (3713 sayılı Kanun, m.10).
V. Suç İsnat Edilenler ve Mağdurlar İçin Hukuki Süreç
A. Suç İsnat Edilenler
- Hukuki Destek: Alanında uzman bir ceza avukatından derhal yardım alınmalıdır.
- Hakların Kullanımı: Savunma ve delil toplama süreçlerinde hukuki danışmanlık kritik önemdedir.
- İletişim: Mahkeme ve savcılıkla iletişim, avukat aracılığıyla yürütülmelidir.
B. Mağdur / Cumhurbaşkanı veya Temsilcileri
- Koruma Önlemleri: Cumhurbaşkanlığı makamına yönelik tehdide karşı güvenlik önlemleri artırılmalıdır.
- Hukuki İşlem: Suç, şikayete bağlı olmadığından savcılığa re’sen bildirilecektir; hukuki temsil ve süreç takibi avukatla yapılmalıdır.
- Psikolojik Destek: Suçtan kaynaklı travmalara karşı profesyonel destek alınmalıdır.
VI. Sıkça Sorulan Sorular (SSS)
S1: Cumhurbaşkanına suikastte teşebbüs ne zaman cezalandırılır?
C1: Ölüm neticesi gerçekleşmese bile, teşebbüs halinde fiil tamamlanmış gibi cezalandırılır.
S2: Cumhurbaşkanına fiili saldırı suçu şikayete tabi midir?
C2: Hayır, bu suç re’sen soruşturulur ve şikayete gerek yoktur.
S3: Failin saiki veya maksadı suçun oluşumunu etkiler mi?
C3: Hayır, sadece kasten işlenmiş olması yeterlidir; özel maksat aranmaz.
S4: Suçtan zarar gören Cumhurbaşkanlığı makamı dışında kişiler olabilir mi?
C4: Hayır, TCK 310 suçu yalnızca Cumhurbaşkanına yöneliktir; başka kişilere karşı bu madde uygulanmaz.
VII. Sonuç
Cumhurbaşkanına yönelik suikast ve fiili saldırı suçları, hem bireysel hem de Devlete karşı işlenen kritik suçlardır. TCK 310. madde, hem anayasal düzeni hem de Cumhurbaşkanının güvenliğini korumayı amaçlar. Suç isnat edilenler ve mağdurlar, hukuki süreçleri profesyonel avukat desteği ile yürütmeli ve haklarını bu çerçevede güvence altına almalıdır.
UYARI
Web sitemizdeki tüm makale ve içeriklerin telif hakkı Av. Necmettin İlhan’a ait olup, Avukatlık Kanunu ve Türkiye Barolar Birliği’nin meslek kuralları bağlamında sadece bilgi amaçlı olarak temin edilmektedir. Tüm makaleler hak sahipliğinin tescili amacıyla elektronik imzalı zaman damgalıdır. Sitemizdeki makalelerin kopyalanarak veya özetlenerek izinsiz bir şekilde başka web sitelerinde yayınlanması halinde hukuki ve cezai işlem yapılacaktır. Avukat meslektaşların makale içeriklerini dava dilekçelerinde kullanması serbesttir. Avukat veya akademisyenler hukuk makalelerini özgeçmişleri ile birlikte yayımlanmak üzere ncm.ilhan@gmail.com adresine gönderebilirler.