Cumhuriyet savcısının kararına itiraz[1][2]
Madde 173 – (1) Suçtan zarar gören, kovuşturmaya yer olmadığına dair kararın kendisine tebliğ edildiği tarihten itibaren iki hafta içinde, bu kararı veren Cumhuriyet savcısının yargı çevresinde görev yaptığı ağır ceza mahkemesinin bulunduğu yerdeki sulh ceza hâkimliğine itiraz edebilir.[3]
(2) İtiraz dilekçesinde, kamu davasının açılmasını gerektirebilecek olaylar ve deliller belirtilir.
(3) (Değişik: 18/6/2014-6545/71 md.) Sulh ceza hâkimliği, kararını vermek için soruşturmanın genişletilmesine gerek görür ise bu hususu açıkça belirtmek suretiyle, o yer Cumhuriyet başsavcılığından talepte bulunabilir; kamu davasının açılması için yeterli nedenler bulunmazsa, istemi gerekçeli olarak reddeder; itiraz edeni giderlere mahkûm eder ve dosyayı Cumhuriyet savcısına gönderir. Cumhuriyet savcısı, kararı itiraz edene ve şüpheliye bildirir.
(4) (Değişik: 25/5/2005 – 5353/26 md.) Sulh ceza hâkimliği istemi yerinde bulursa, Cumhuriyet savcısı iddianame düzenleyerek mahkemeye verir.
(5) Cumhuriyet savcısının kamu davasının açılmaması hususunda takdir yetkisini kullandığı hâllerde bu madde hükmü uygulanmaz.
(6) (Değişik: 2/1/2017-KHK-680/11 md.; Aynen kabul: 1/2/2018-7072/10 md.) İtirazın reddedilmesi halinde aynı fiilden dolayı kamu davası açılabilmesi için 172 nci maddenin ikinci fıkrası uygulanır.
Cumhuriyet Savcısının Kararına İtiraz: Hukuki Süreç ve Uygulama Rehberi
Giriş
Ceza muhakemesi sürecinde Cumhuriyet savcısı, soruşturma evresinde toplanan delillere dayanarak kamu davasının açılmasına veya açılmamasına karar verir. Ancak, suçtan zarar gören (mağdur/müşteki) açısından kovuşturmaya yer olmadığına dair kararın tebliği, hak kaybına uğramamaları için belirli süreler ve prosedürler çerçevesinde itiraz hakkı doğurur. 5271 sayılı Ceza Muhakemesi Kanunu (CMK) Madde 173, bu sürecin çerçevesini açıkça belirlemektedir (CMK, 2004).
Bu makale, şüpheli/sanıklar ile suçtan zarar görenlerin hak ve yükümlülüklerini, itiraz sürecinin işleyişini ve profesyonel hukuki destek gerekliliğini detaylandırmaktadır.
1. CMK m.173 Kapsamında İtiraz Hakkı
1.1. Suçtan Zarar Görenin İtiraz Hakkı
CMK m.173’e göre, kovuşturmaya yer olmadığı kararının tebliğinden itibaren iki hafta içinde suçtan zarar gören, kararı veren Cumhuriyet savcısının yargı çevresinde görev yaptığı ağır ceza mahkemesinin bulunduğu yerdeki sulh ceza hâkimliğine itiraz edebilir.
İtiraz dilekçesinde belirtilmesi gerekenler:
- Kamu davasının açılmasını gerektirecek olaylar
- Bu olayları destekleyen deliller
İtiraz dilekçesi, mahkeme tarafından incelenir ve gerekirse soruşturmanın genişletilmesi talep edilebilir.
1.2. Sulh Ceza Hâkimliğinin Yetkisi ve İşlem Sırası
Sulh ceza hâkimliği, itirazı değerlendirirken:
- Soruşturmanın genişletilmesine gerek görürse, Cumhuriyet başsavcılığına talepte bulunabilir.
- Kamu davasının açılmasını gerektirecek yeterli neden yoksa, itirazı gerekçeli olarak reddeder ve itiraz edeni giderlere mahkûm eder.
- İtiraz yerinde bulunursa, Cumhuriyet savcısı iddianame düzenleyerek mahkemeye sunar (CMK, 2004).
1.3. Takdir Yetkisi ve İtirazın Sınırları
Cumhuriyet savcısının kamu davası açılmaması hususunda takdir yetkisini kullandığı durumlarda, CMK m.173 hükümleri uygulanmaz. Bu durumda, suçtan zarar görenin doğrudan itiraz hakkı bulunmamaktadır.
2. Şüpheli/Sanık ve Mağdur Açısından Uygulama
2.1. Suçtan Zarar Gören/Müşteki
Suçtan zarar görenin yapması gerekenler:
- Kovuşturmaya yer olmadığı kararını tebliğ alır almaz iki haftalık süreyi takip etmek.
- İtiraz dilekçesinde olayları ve delilleri ayrıntılı ve belgelerle destekleyerek sunmak.
- Sulh ceza hâkimliğinin talep etmesi durumunda soruşturmanın genişletilmesi için gerekli ek bilgi ve belgeyi sunmak.
- Sürecin hukuka uygun yürütülebilmesi için alanında uzman ceza avukatı ile çalışmak.
2.2. Şüpheli/Sanık
- Cumhuriyet savcısının kararına itiraz edilmesi durumunda, şüpheli/sanık bu durumu öğrenir ve savunmasını hazırlamak için yeterli süreye sahip olur.
- Delillerin toplanması ve soruşturmanın genişletilmesi sürecinde savunma haklarını korumak için avukat desteği almalıdır.
- İtiraz sonucu iddianame hazırlanırsa, şüpheli/sanık mahkemede etkin savunma yapabilmek için önceden hukuki danışmanlık almalıdır.
3. Sıkça Sorulan Sorular (SSS)
Soru 1: İtiraz dilekçesi için belirlenen süre nedir?
Cevap: Kararın tebliğinden itibaren iki hafta içinde sulh ceza hâkimliğine başvurulmalıdır.
Soru 2: Sulh ceza hâkimliği, soruşturmanın genişletilmesini talep ederse ne olur?
Cevap: Hâkim, Cumhuriyet başsavcılığına talepte bulunur; savcılık ek delil ve işlemleri gerçekleştirir.
Soru 3: Cumhuriyet savcısının takdir yetkisi durumunda itiraz hakkı var mı?
Cevap: Hayır, takdir yetkisi kullanılmışsa CMK m.173 hükümleri uygulanmaz.
Soru 4: İtiraz reddedilirse süreç nasıl devam eder?
Cevap: CMK m.172/2 uyarınca, aynı fiil için yeniden kamu davası açılması mümkün olabilir.
4. Hukuki Destek ve Avukatın Önemi
CMK m.173 kapsamında yapılan itirazlar, prosedür ve süreler açısından oldukça teknik ve hassastır. Bu nedenle:
- Alanında uzman ceza avukatı sürecin doğru yürütülmesini sağlar.
- Mağdur ve şüpheli/sanık haklarını korur, eksik veya hatalı başvuruların önüne geçer.
- Soruşturmanın genişletilmesi, delillerin sunulması ve iddianamenin hazırlanması aşamalarında hukuki danışmanlık verir.
5. Sonuç
CMK m.173, suçtan zarar görenlerin adil yargılanma ve haklarının korunması açısından önemli bir itiraz mekanizması sağlar. Sulh ceza hâkimliği, itirazı değerlendirerek soruşturmanın genişletilmesini talep edebilir veya reddedebilir. Her iki taraf için de sürecin doğru yürütülmesi, hukuki bilgi ve avukat desteği ile mümkün olur.
Adli süreçlerde hak kaybını önlemek ve etkin savunma yapmak için uzman ceza avukatından destek alınması, hem mağdur hem de şüpheli/sanık açısından hayati öneme sahiptir.
[1] 31/3/2011 tarihli ve 6217 sayılı Kanunun 22 nci maddesiyle, bu maddenin birinci fıkrasında yer alan “ağır ceza mahkemesi başkanına” ibaresi “ağır ceza mahkemesine”, üçüncü ve dördüncü fıkralarında yer alan “Başkan” ibareleri “Mahkeme” ve altıncı fıkrasında yer alan “ağır ceza mahkemesi başkanının” ibaresi “ağır ceza mahkemesinin” şeklinde değiştirilmiştir.
[2] 18/6/2014 tarihli ve 6545 sayılı Kanunun 71 inci maddesiyle, bu maddenin birinci fıkrasında yer alan “ağır ceza mahkemesine en yakın ağır ceza mahkemesine” ibaresi “ağır ceza mahkemesinin bulunduğu yerdeki sulh ceza hâkimliğine” şeklinde; dördüncü fıkrasında yer alan “Mahkeme” ibaresi “Sulh ceza hâkimliği” şeklinde değiştirilmiştir.
[3] 2/3/2024 tarihli ve 7499 sayılı Kanunun 37 nci maddesi ile bu fıkrada yer alan “onbeş gün” ibaresi “iki hafta” şeklinde değiştirilmiştir.
UYARI
Web sitemizdeki tüm makale ve içeriklerin telif hakkı Av. Necmettin İlhan’a ait olup, Avukatlık Kanunu ve Türkiye Barolar Birliği’nin meslek kuralları bağlamında sadece bilgi amaçlı olarak temin edilmektedir. Tüm makaleler hak sahipliğinin tescili amacıyla elektronik imzalı zaman damgalıdır. Sitemizdeki makalelerin kopyalanarak veya özetlenerek izinsiz bir şekilde başka web sitelerinde yayınlanması halinde hukuki ve cezai işlem yapılacaktır. Avukat meslektaşların makale içeriklerini dava dilekçelerinde kullanması serbesttir. Avukat veya akademisyenler hukuk makalelerini özgeçmişleri ile birlikte yayımlanmak üzere ncm.ilhan@gmail.com adresine gönderebilirler.