Madde 326- (1) Devletin güvenliğine veya iç veya dış siyasal yararlarına ilişkin belge veya vesikaları kısmen veya tamamen yok eden, tahrip eden veya bunlar üzerinde sahtecilik yapan veya geçici de olsa, bunları tahsis olundukları yerden başka bir yerde kullanan, hileyle alan veya çalan kimseye sekiz yıldan oniki yıla kadar hapis cezası verilir.
(2) Yukarıdaki yazılı fiiller, savaş sırasında işlenmiş veya Devletin savaş hazırlıklarını veya savaş etkinliğini veya askerî hareketlerini tehlikeye koymuş ise müebbet hapis cezası verilir.
GEREKÇE:
Madde, Devletin güvenliğine veya iç veya dış siyasal yararlarına ilişkin belge veya vesikaların yok edilmesi, tahribi, bunlar üzerinde sahtecilik yapılması veya bunların tahsis olundukları yerden başka bir yerde kullanılmaları, hileyle alınmaları veya çalınmaları fiillerini cezalandırmaktadır. Böylece maddenin koruduğu hukukî değer, Ülkenin savunmasıdır.
“Devletin güvenliği” kavramı, Devletin varlığının korunması, tehlikeyle karşı karşıya bırakılmaması demektir. Devletin varlığını tehlikeye düşürebilecek nitelikteki fiiller Devletin güvenliğini ihlâl eder. “Devletin iç ve dış yararları” ibaresine gelince; bir büyük örgütlenme olarak Devletin elbette ki, yararları ile güvenliği arasında da sıkı bir ilişki vardır. Yararlarını koruyamayan Devletin güvenliği de tehlikeye düşebilir. Madde, Devlet yararları arasında “siyasal” olanları göz önüne almış bulunmakta; bu nedenle, ekonomik, kültürel ve benzerî nitelikteki yararlara ilişkin belge veya vesikalar, bu suçun konusunu oluşturmamaktadır. Söz gelimi Devletin dış ilişkilerinin iyi tarzda sürdürülmesi hususundaki yarar gibi.
Suçun oluşması için belge veya vesikaların bir sırrı içermesi hususunda zorunluluk yoktur. Zira madde belgenin içerdiği sırrı değil bizatihi Devletin güvenliği veya siyasal yararları ile ilgili olan belge veya vesikaları korumaktadır. Ancak fiillerin işlendiği sırada Devletin güvenliği veya siyasal yararlarıyla olan ilgisinin devam etmiş bulunması gerekir. Söz gelimi tarihi belge veya vesikalar hâlen bu niteliği korumuyorlarsa, onlar hakkında bu maddenin uygulanması söz konusu olmaz.
Maddede yazılı olan “belge” sözcüğü her türlü evrak ve vesikaları kapsamaktadır. Resmî belge, genellikle hukukî işlemlerin doğruluğunu belirtme yetkisine sahip makam tarafından usulüne göre düzenlenmiş veya onaylanmış yazılar, Devlet memurlarınca görev gereği gerçekleştirilen işlemleri taşıyan resmî defter ve dosyalar, askerî plan ve haritalar ve bir olayın gerçeğe uygunluğunu gösteren her türlü yazılardır. Güvenilen, doğrulanan her türlü belge anlamındadır.
Maddenin ikinci fıkrası, suçun daha ağır cezayı gerektiren nitelikli hâllerini göstermektedir. Buna göre, birinci fıkrada yazılı fiiller, savaş etkinliğini veya askerî hareketleri tehlikeye koymuş ise ceza artırılacaktır.
Maddenin 765 sayılı TÜRK CEZA KANUNU’ndaki karşılığı
Madde 132 – (Değişik: 11/6/1936 – 3038/1 md.)
Devletin emniyetine veya dahili, yahut beynelmilel siyasi menfaatlerine taallük eden evrak veya vesikaları tamamen veya kısmen yok eden, tahrib eden veya üzerlerinde sahtelik yapan veyahut muvakkaten de olsa bunları tahsis olundukları yerden başka bir yerde kullanan, hile ile alan veya çalan kimse sekiz seneden aşağı olmamak üzere ağır hapis cezasile cezalandırılır.
Gizli kalması Devletin emniyeti ve yukarıda yazılı menfaatleri icabından olan malümatı istihsal eden kimse üç seneden on seneye kadar ağır hapis cezasile cezalandırılır. Bu bab hükümlerine nazaran Devletin menfaatleri namına gizli kalması lazımgelen malümat arasında, dahili veya beynelmilel siyasi sebeplerle neşrolunmıyan Hükümet muamelelerinin ihtiva ettiği malümat da dahildir.
Salahiyetli makamların neşir veya işaasını menettiği malümatı istihsal eden kimse iki seneden sekiz seneye kadar ağır hapis cezasile cezalandırılır.
Yukarıki fıkralarda yazılı filler Devletin harp hazırlıklarını veya harp kudret veya kabiliyetini veya askeri hareketlerini tehlikeye koymuşsa müebbet ağır hapis cezası verilir.
AÇIKLAMALAR
Devletin Güvenliğine veya Siyasal Yararlarına İlişkin Belgeler Üzerinde Suçlar (TCK m.326)
Giriş
Türk Ceza Kanunu’nun 326. maddesi, devletin güvenliğini, iç ve dış siyasal yararlarını ilgilendiren belge veya vesikalar üzerinde gerçekleştirilen suçları düzenlemektedir. Bu hüküm, özellikle ulusal güvenliğin korunması, devlet sırlarının gizliliği ve stratejik belgelerin muhafazası açısından kritik öneme sahiptir.
Kanun koyucu, bu suçları devlete karşı suçlar arasında düzenlemiş ve ağır yaptırımlarla güvence altına almıştır. Özellikle savaş zamanında veya devletin savaş hazırlıklarını tehlikeye atan hallerde, cezanın müebbet hapis seviyesine kadar çıkması, suçun önemini ortaya koymaktadır.
TCK m.326’nın Hukuki Niteliği ve Kapsamı
TCK m.326/1’e göre suçun oluşabilmesi için, devletin güvenliği veya siyasal yararları ile ilgili belgeler üzerinde şu fiillerden biri işlenmelidir:
- Kısmen veya tamamen yok etme
- Tahrip etme
- Sahtecilik yapma
- Belgeyi tahsis edildiği yer dışında kullanma
- Hileyle alma veya çalma
Bu eylemlerden herhangi biri, belgenin niteliği ve devlet açısından önemi dikkate alınarak suçun temel halini oluşturur.
TCK m.326/2’de ise suçun ağırlaştırıcı halleri düzenlenmiştir:
- Savaş sırasında işlenmesi
- Devletin savaş hazırlıklarını, savaş etkinliğini veya askerî hareketlerini tehlikeye sokması
Bu hallerde ceza müebbet hapis olarak uygulanır.
Suçun Hukuki Konusu
Bu suçun hukuki konusu, devletin güvenliği, iç ve dış siyasal yararları, savaş hazırlıkları ve askerî hareketleri gibi ulusal çıkarlarla doğrudan ilgili menfaatlerdir.
Burada korunan menfaat yalnızca belgenin maddi varlığı değil, aynı zamanda içeriğinin gizliliği, doğruluğu ve güvenilirliğidir.
Maddi Unsur
- Fail: Herkes bu suçun faili olabilir. Ancak, belgelere erişim yetkisi bulunan kamu görevlilerinin fail olması halinde ceza artırılabilir.
- Mağdur: Bu suçun mağduru doğrudan Türkiye Cumhuriyeti Devletidir. Dolaylı olarak ise toplumun tüm bireyleri mağdurdur.
- Fiil: Belgenin yok edilmesi, tahrip edilmesi, sahtecilik yapılması, hileyle alınması veya tahsis amacı dışında kullanılması.
Manevi Unsur
Suç kasten işlenebilir. Fail, belgenin devletin güvenliğiyle ilgili olduğunu bilmeli ve eylemini bilerek gerçekleştirmelidir. Taksirle işlenmesi mümkün değildir.
Yargıtay Uygulamaları
Yargıtay kararlarında bu suçun unsurlarına dair şu tespitler yapılmıştır:
- Belgenin devletin güvenliğiyle doğrudan ilgili olması gerekir.
- Belge üzerinde sahtecilik yapılması halinde, ayrıca resmi belgede sahtecilik suçundan değil, TCK m.326’dan hüküm kurulur.
- Savaş zamanında işlenmesi halinde, müebbet hapis uygulanır ve indirim sebepleri çok sınırlı değerlendirilir.
Şüpheli/Sanık Açısından Yapılması Gerekenler
- Susma hakkı ve müdafi yardımından yararlanma hakkı etkin kullanılmalıdır.
- Soruşturma aşamasında belgenin niteliği ve devlet güvenliği ile ilişkisi konusunda bilirkişi incelemesi talep edilmelidir.
- Suçun unsurlarının oluşmadığı savunması yapılabilir; özellikle belgenin devlet sırrı niteliğinde olmadığı ortaya konulabilir.
- Alanında uzman bir ceza avukatından hukuki destek alınması, hak kayıplarını önler.
Suçtan Zarar Gören/Mağdur/Müşteki Açısından Yapılması Gerekenler
- Olayın derhal ilgili kolluk birimlerine veya savcılığa bildirilmesi gerekir.
- Belgelerin güvenliğinin sağlanması için adli emanet veya koruma tedbirleri talep edilmelidir.
- Soruşturma aşamasında delillerin toplanması sürecine aktif katılım sağlanmalıdır.
- Yine, sürecin teknik boyutu nedeniyle uzman ceza avukatı desteği büyük önem taşır.
Cezanın Ağırlığı ve Toplumsal Önemi
TCK m.326’daki yaptırımlar, yalnızca bireysel bir hukuka aykırılığı değil, ulusal güvenliği tehlikeye atan fiilleri hedef alır. Bu nedenle, soruşturma ve kovuşturma sürecinde devletin en hassas çıkarlarının korunması ön plandadır.
Sıkça Sorulan Sorular (SSS)
1. Bu suçta hangi belgeler korunur?
Devletin güvenliği, iç/dış siyasal yararları, savaş hazırlıkları veya askerî hareketleri ile ilgili belgeler.
2. Savaş zamanı işlenirse ceza ne olur?
Müebbet hapis cezası uygulanır.
3. Failin kamu görevlisi olması cezada etkili mi?
Evet, kamu görevlisi fail olduğunda güveni kötüye kullanma yönünden değerlendirme ve cezada artırım olabilir.
4. Belgenin kopyasını almak da bu suça girer mi?
Evet, hileyle alma veya çalma, belge üzerinde değişiklik yapma gibi fiiller de kapsama girer.
5. Bu suçta uzlaşma mümkün mü?
Hayır, suçun niteliği gereği uzlaşma kapsamı dışındadır.
Sonuç ve Değerlendirme
TCK m.326, devletin varlığını, güvenliğini ve stratejik çıkarlarını korumayı amaçlayan kritik bir düzenlemedir. Suçun cezası oldukça ağırdır ve yargılama sürecinde teknik bilgi gerektirir.
Bu nedenle, gerek şüpheli/sanık gerekse mağdur/müşteki konumundaki kişiler için alanında uzman ceza avukatından profesyonel hukuki destek alınması sürecin en önemli adımıdır.
UYARI
Web sitemizdeki tüm makale ve içeriklerin telif hakkı Av. Necmettin İlhan’a ait olup, Avukatlık Kanunu ve Türkiye Barolar Birliği’nin meslek kuralları bağlamında sadece bilgi amaçlı olarak temin edilmektedir. Tüm makaleler hak sahipliğinin tescili amacıyla elektronik imzalı zaman damgalıdır. Sitemizdeki makalelerin kopyalanarak veya özetlenerek izinsiz bir şekilde başka web sitelerinde yayınlanması halinde hukuki ve cezai işlem yapılacaktır. Avukat meslektaşların makale içeriklerini dava dilekçelerinde kullanması serbesttir. Avukat veya akademisyenler hukuk makalelerini özgeçmişleri ile birlikte yayımlanmak üzere ncm.ilhan@gmail.com adresine gönderebilirler.