Duruşma Tutanağının İspat Gücü (CMK m.222) – Ağır Ceza Avukatı I Avukat Necmettin İlhan

Ankara Ceza Avukatı Avukat Necmettin İlhan [İLHAN HUKUK BÜROSU], ağır ceza avukatları ile ceza davaları konusunu kapsamlı bir bakış açısıyla ele alıyor.

Duruşma tutanağının ispat gücü

Madde 222 – (1) Duruşmanın nasıl yapıldığı, kanunda belirtilen usul ve esaslara uygun olarak yapılıp yapılmadığı, ancak tutanakla ispat olunabilir. Tutanağa karşı yalnız sahtecilik iddiası yöneltilebilir.

Duruşma Tutanağının İspat Gücü (CMK m.222)

Giriş

Ceza muhakemesinde yargılama faaliyetlerinin şeffaf, denetlenebilir ve hukuka uygun yürütülmesi için duruşma tutanakları büyük önem taşır. 5271 sayılı Ceza Muhakemesi Kanunu’nun (CMK) 222. maddesi, duruşma tutanaklarının ispat gücünü düzenlemektedir. Bu hükme göre, duruşmanın usul ve esaslara uygun yapılıp yapılmadığı yalnızca duruşma tutanağı ile ispat olunabilir. Tutanaklara karşı ileri sürülebilecek tek iddia ise sahtecilik iddiasıdır.

Bu makalede, duruşma tutanağının hukuki niteliği, ispat gücü, şüpheli/sanık ile müşteki/mağdur bakımından dikkat edilmesi gereken hususlar, Yargıtay uygulamaları ve sık sorulan sorular (SSS) ele alınacaktır.

Duruşma Tutanaklarının Hukuki Niteliği

Duruşma tutanakları, ceza muhakemesi işlemlerinin resmi kaydını tutan, kesin delil niteliğinde belgelerdir. Hâkim, savcı, sanık, müdafi, müşteki ve katılanların beyanları, delillerin tartışılması, duruşmanın seyri ve alınan ara kararlar tutanağa geçirilir.

CMK m.222 gereğince, bir duruşmanın gerçekten yapılıp yapılmadığı veya hukuka uygun yürütülüp yürütülmediği konusunda tek geçerli delil tutanaktır. Bu nedenle, tarafların haklarını korumak için duruşma sırasında yapılan her işlemin eksiksiz olarak tutanağa geçirilmesi kritik öneme sahiptir.

İspat Gücü ve Sınırlılıklar

Duruşma tutanaklarının ispat gücü, kanuni kesin delil niteliğindedir. Yargıtay da birçok kararında, tutanakta yazılı hususların aksi başka bir delille ispatlanamayacağını belirtmiştir. Bu durum, tarafların sözlü beyanlarının veya tanık ifadelerinin farklı şekilde hatırlanması halinde dahi esas alınacak belgenin tutanak olduğunu göstermektedir.

Ancak tutanağa karşı ileri sürülebilecek tek iddia sahtecilik (resmî belgede sahtecilik) iddiasıdır. Örneğin, tutanağın hiç yapılmayan bir beyanı yapılmış gibi göstermesi veya gerçekte olmayan bir duruşma işleminin yazılmış olması durumunda sahtecilik gündeme gelir.

Şüpheli/Sanık Açısından Dikkat Edilmesi Gerekenler

• Beyanların Tutanağa Geçirilmesi: Sanığın savunmasının eksiksiz kayda alınması gerekir. Eksiklik halinde itiraz edilmeli ve derhal düzeltilmesi talep edilmelidir.
• Hakların Korunması: Tutanağa, müdafi talebi, tanık dinletme isteği veya delil sunma talepleri mutlaka geçirilmelidir.
• Tutanağa İtiraz: Sanık veya müdafi, tutanağın yanlış veya eksik tutulduğunu düşündüğünde tutanakta düzeltme talebinde bulunmalıdır.

Mağdur/Müşteki Açısından Dikkat Edilmesi Gerekenler

• Beyanların Net Kayda Alınması: Mağdurun şikâyetinin, zarar iddiasının ve taleplerinin tam olarak tutanağa geçirilmesi son derece önemlidir.
• Katılma Talebi: Davaya katılma talebi, tutanağa işlenmeli; aksi takdirde ileride hak kaybı yaşanabilir.
• Delil Sunumu: Mağdur veya vekili tarafından sunulan delillerin tutanağa işlendiğinden emin olunmalıdır.

Yargıtay Uygulaması

Yargıtay kararlarında, duruşma tutanaklarının kesin ispat aracı olduğu sürekli vurgulanmıştır. Kararlarda, tutanaklarda yer almayan hususların sonradan iddia edilmesi mümkün görülmemekte; tarafların tutanak tutulurken gerekli itirazları yapmaları gerektiği ifade edilmektedir. Bu yaklaşım, yargılamanın güvenilirliği ve istikrarı açısından önemlidir.

Sık Sorulan Sorular (SSS)

1. Duruşma tutanağında yazılı olmayan bir hususu sonradan iddia edebilir miyim?
Hayır. CMK m.222 gereğince, duruşmada olup bitenler yalnızca tutanakla ispat edilir. Tutanakta yer almayan bir husus sonradan başka delillerle ileri sürülemez.

2. Tutanak hatalı düzenlenirse ne yapılmalı?
Hatalı veya eksik tutanak tespit edildiğinde, derhal duruşma sırasında itiraz edilmeli ve tutanağın düzeltilmesi talep edilmelidir.

3. Tutanak sahte ise ne olur?
Tutanağa karşı yalnızca sahtecilik iddiası ileri sürülebilir. Sahtecilik iddiası kabul edilirse, tutanak hükümsüz sayılır.

4. Mağdur beyanım yanlış yazılırsa ne yapmalıyım?
Derhal mahkemeye söz alarak beyanın düzeltilmesini talep etmeli, aksi halde bu yanlışlık ileride telafi edilemez.

Sonuç

CMK m.222, duruşma tutanaklarına kesin ispat gücü tanımaktadır. Bu nedenle, şüpheli/sanık ve mağdur/müşteki bakımından hak kayıplarını önlemek için beyanların ve taleplerin tutanağa tam ve doğru şekilde geçirilmesi son derece önemlidir. Yargıtay uygulamaları da, duruşma tutanaklarını ceza muhakemesinin en güvenilir delili olarak kabul etmektedir.

Kaynakça

• Centel, N., Zafer, H., & Çakmut, Ö. (2022). Ceza Muhakemesi Hukuku. İstanbul: Beta Yayınları.
• Yenisey, F., & Nuhoğlu, A. (2021). Ceza Muhakemesi Hukuku. İstanbul: Seçkin Yayıncılık.
• Toroslu, N., & Feyzioğlu, M. (2019). Ceza Muhakemesi Hukuku. Ankara: Savaş Yayınevi.
• Özbek, V. Ö., Kanbur, M. N., Doğan, K., Bacaksız, P., & Tepe, İ. (2020). Ceza Muhakemesi Hukuku. Ankara: Seçkin Yayıncılık.

UYARI

Web sitemizdeki tüm makale ve içeriklerin telif hakkı Av. Necmettin İlhan’a ait olup, Avukatlık Kanunu ve Türkiye Barolar Birliği’nin meslek kuralları bağlamında sadece bilgi amaçlı olarak temin edilmektedir. Tüm makaleler hak sahipliğinin tescili amacıyla elektronik imzalı zaman damgalıdır. Sitemizdeki makalelerin kopyalanarak veya özetlenerek izinsiz bir şekilde başka web sitelerinde yayınlanması halinde hukuki ve cezai işlem yapılacaktır. Avukat meslektaşların makale içeriklerini dava dilekçelerinde kullanması serbesttir. Avukat veya akademisyenler hukuk makalelerini özgeçmişleri ile birlikte yayımlanmak üzere ncm.ilhan@gmail.com adresine gönderebilirler.

KVKK AYDINLATMA METNİ