Duruşma sırasında işlenen suç hakkında işlem
Madde 205 – (1) Bir kimse, duruşma sırasında bir suç işlerse, mahkeme olayı tespit eder ve bu hususta düzenleyeceği tutanağı yetkili makama gönderir; gerek görürse failin tutuklanmasına da karar verebilir.
Duruşmanın Düzen ve Disiplini: Duruşma Sırasında İşlenen Suç Hakkında İşlem (CMK m.205)
Giriş
Ceza muhakemesi, adil yargılanma hakkının somutlaştığı en önemli süreçlerden biridir. Bu sürecin sağlıklı işlemesi, duruşma disiplininin korunmasına bağlıdır. 5271 sayılı Ceza Muhakemesi Kanunu’nun (CMK) 205. maddesi, duruşma sırasında işlenen suçlara ilişkin düzenleme getirerek hem yargılama faaliyetinin güvenliğini hem de mahkemenin otoritesini korumayı amaçlamaktadır. Bu madde, yalnızca yargılamanın düzenini sağlamaz; aynı zamanda adaletin gecikmeden tecelli etmesi için gerekli önlemleri de içerir.
CMK m.205’in Düzenlemesi
CMK m.205 hükmüne göre:
“Bir kimse, duruşma sırasında bir suç işlerse, mahkeme olayı tespit eder ve bu hususta düzenleyeceği tutanağı yetkili makama gönderir; gerek görürse failin tutuklanmasına da karar verebilir.”
Bu düzenleme, üç temel unsuru barındırmaktadır:
- Suçun duruşma sırasında işlenmesi,
- Mahkemenin olayı tespit ederek tutanak düzenlemesi,
- Mahkemenin gerek görmesi hâlinde failin tutuklanmasına karar verebilmesi.
Duruşmada İşlenebilecek Suçların Kapsamı
Duruşma sırasında işlenebilecek suçlar yalnızca hakime veya taraflara yönelik saldırılarla sınırlı değildir. Örnek olarak:
- Hakime, savcıya veya avukata yönelik hakaret,
- Fiziksel saldırı veya tehdit,
- Resmî belgede sahtecilik,
- Yargılamayı engellemeye yönelik eylemler.
Bu tür suçlar mahkeme huzurunda işlendiğinde, CMK m.205 devreye girmekte ve mahkemenin hızlı şekilde tedbir almasına imkân tanımaktadır.
Mahkemenin Yetkileri
CMK m.205 kapsamında mahkemenin yetkileri iki şekilde ortaya çıkar:
- Olayın tespiti ve tutanak altına alınması: Mahkeme, işlenen suçu kayıt altına alır ve bu tutanağı Cumhuriyet Başsavcılığı’na gönderir.
- Tutuklama kararı verilmesi: Suçun niteliğine göre failin tutuklanmasına karar verilebilir.
Bu yönüyle madde, duruşmanın disiplinini sağlama ile birlikte kamu düzeninin korunmasına da hizmet eder.
Şüpheli/Sanıkların Hak ve Yükümlülükleri
Duruşma sırasında suç işlediği iddia edilen sanık veya şüpheli açısından şu hususlar önemlidir:
- Savunma hakkı korunur. Her ne kadar suç duruşmada işlenmiş olsa da, şüpheli/sanık hakkında ayrı bir soruşturma yürütülür.
- Müdafi yardımından yararlanma hakkı esastır. Sanığın ifadesi alınırken veya tutuklama değerlendirilirken avukat yardımından faydalanması zorunludur.
- Disipline aykırı davranıştan kaçınma yükümlülüğü vardır. Duruşma düzenini bozan her hareket, ileride cezai sorumluluk doğurabilir.
Mağdur/Müştekilerin Hak ve Yükümlülükleri
Suçtan zarar gören mağdur veya müşteki açısından ise:
- Suçun derhal bildirilmesi gerekir. Mahkeme tarafından tutanak tutulsa da mağdur, haklarını korumak için ayrıca Cumhuriyet Savcılığı’na başvurabilir.
- Delil sunma ve şikâyet hakkı mevcuttur. Özellikle hakaret, tehdit gibi suçlarda mağdurun aktif başvurusu önemlidir.
- Avukat yardımı ile hakların etkin şekilde korunması sağlanır.
Uygulamada Karşılaşılan Sorunlar
- Mahkemenin hangi hallerde tutuklama kararı verebileceği konusunda farklı uygulamalar bulunmaktadır.
- Bazı durumlarda olayın disiplin cezası mı yoksa suç mu oluşturduğu tartışmalı hale gelebilmektedir.
- Yargıtay uygulamalarında, mahkemenin CMK m.205 çerçevesinde verdiği tutuklama kararlarının gerekçeli olması gerektiği vurgulanmaktadır.
Uzman Ceza Avukatının Önemi
CMK m.205 kapsamında yürütülen süreçler, hem sanık hem de mağdur açısından ciddi sonuçlar doğurabilir. Bu nedenle:
- Sanık/şüpheli, savunma stratejisini doğru belirlemek için ceza hukuku alanında uzman bir avukattan yardım almalıdır.
- Mağdur/müşteki ise hak kaybına uğramamak için yine uzman bir ceza avukatının desteğini almalıdır.
Sıkça Sorulan Sorular (SSS)
1. Mahkeme duruşmada işlenen suçla ilgili hemen ceza verebilir mi?
Hayır. Mahkeme yalnızca olayı tespit eder, tutanak tutar ve savcılığa bildirir. Ceza, ayrı bir yargılama sonucunda verilir.
2. Mahkeme failin tutuklanmasına hangi durumlarda karar verebilir?
Eğer işlenen suçun niteliği ve delillerin durumu tutuklama tedbirini gerektiriyorsa mahkeme CMK m.205 kapsamında bu kararı verebilir.
3. Sanığın duruşmada işlediği suç için ayrıca savunma hakkı var mıdır?
Evet. Bu yeni bir suçtur ve sanık, ayrı bir soruşturma ve kovuşturmada savunma hakkını kullanır.
4. Mağdur ne yapmalıdır?
Mağdur, mahkeme tutanağına ek olarak Cumhuriyet Savcılığı’na suç duyurusunda bulunabilir ve avukatı aracılığıyla şikâyetçi olabilir.
Sonuç
CMK m.205, duruşma sırasında işlenen suçlara ilişkin hızlı ve etkili bir mekanizma öngörmektedir. Bu düzenleme, yargılama disiplinini korurken aynı zamanda tarafların haklarını da güvence altına almaktadır. Gerek sanık/şüphelilerin gerekse mağdur/müştekilerin hak kaybına uğramamaları için alanında uzman bir ceza avukatından hukuki destek almaları büyük önem taşımaktadır.
UYARI
Web sitemizdeki tüm makale ve içeriklerin telif hakkı Av. Necmettin İlhan’a ait olup, Avukatlık Kanunu ve Türkiye Barolar Birliği’nin meslek kuralları bağlamında sadece bilgi amaçlı olarak temin edilmektedir. Tüm makaleler hak sahipliğinin tescili amacıyla elektronik imzalı zaman damgalıdır. Sitemizdeki makalelerin kopyalanarak veya özetlenerek izinsiz bir şekilde başka web sitelerinde yayınlanması halinde hukuki ve cezai işlem yapılacaktır. Avukat meslektaşların makale içeriklerini dava dilekçelerinde kullanması serbesttir. Avukat veya akademisyenler hukuk makalelerini özgeçmişleri ile birlikte yayımlanmak üzere ncm.ilhan@gmail.com adresine gönderebilirler.