Düşman devlete maddi ve mali yardım
Madde 308- (1) Türkiye Cumhuriyeti Devletinin savaş halinde olduğu devlete, savaşta Türkiye Cumhuriyeti Devletinin aleyhine kullanılabilecek her türlü eşyayı karşılıklı veya karşılıksız, doğrudan veya dolaylı olarak veren vatandaş, beş yıldan onbeş yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır. Bu hüküm, Türkiye’de oturan yabancı hakkında da uygulanır.
(2) Savaş zamanında, düşman devlet yararına yapılan borçlanmalara veya her ne nedenle olursa olsun ödemelere katılan veya bunlara ilişkin işlemleri kolaylaştıran vatandaşa veya Türkiye’de oturan yabancıya aynı ceza verilir.
(3) Savaştan evvel başlamış olsa bile, birinci fıkrada yazılı haller dışında, nerede bulunursa bulunsun düşman devlet vatandaşıyla veya düşman devlet topraklarında oturan diğer kimselerle Türkiye Devleti zararına veya düşman devletin savaş gücüne olumlu etki yapacak nitelikte doğrudan doğruya veya dolaylı olarak ticaret yapan vatandaşa veya Türkiye’de oturan yabancıya iki yıldan beş yıla kadar hapis ve onbin güne kadar adlî para cezası verilir.
(4) Yukarıdaki fıkralarda yazılı fiillerin düşman devletle aralarında savaş için ittifak veya iştirak olan devlet yararına işlenmesi halinde de bu madde hükümleri uygulanır.
GEREKÇE:
Madde, savaş hâlinde vatandaşın veya Türkiye’deki yabancıların, düşmanla her türlü ticarî veya iktisadî ilişkilerde bulunmalarını yasaklamakta ve böylece Devletin savaş çabalarına, ne suretle olursa olsun, engel olunmamasını sağlamak amacını gütmektedir.
Maddenin birinci fıkrasında yazılı suçun maddî unsuru, savaş zamanında düşman devlete savaşta Türkiye Cumhuriyeti Devletinin aleyhine kullanılabilecek her türlü eşyanın verilmesidir. Bu şeylerin verilmesi ister doğrudan doğruya olsun isterse bunları veren kişinin kendisini saklayarak dolaylı bir yolu seçmesi suretiyle gerçekleşsin, suç oluşacaktır.
Maddenin ikinci fıkrası ise, düşman devlet lehine malî kolaylıklar sağlanması fiillerini suç hâline getirmektedir. Suçun maddî unsuru, düşman devlet yararına yapılan borçlanmalara veya her ne nedenle olursa olsun ödemelere katılmak veya bunlara ilişkin işlemleri kolaylaştırmaktır. Demek oluyor ki, ikinci fıkrada yer alan suç seçimlik hareketlidir.
Üçüncü fıkrada, düşman devlet vatandaşıyla veya düşman devlet topraklarında oturan diğer kimselerle ticaret yapılmasını cezalandır-maktadır. Ancak suçun oluşması bazı koşullara bağlanmıştır. Ticaretin doğrudan doğruya veya dolaylı olmasının önemi yoktur. Her iki hâlde de fiil suç oluşturur.
Her üç fıkrada yazılı suç, nerede oturursa otursun vatandaş tarafından işlenebildiği hâlde, ancak Türkiye’de oturan yabancı tarafından bu suçlar işlenebilir. Dolayısıyla maddede yer alan fiilleri dışarıda işleyen yabancılar hakkında madde uygulanmayacaktır.
Maddenin 765 sayılı TÜRK CEZA KANUNU’ndaki karşılığı
Madde 129 – (Değişik: 11/6/1936 – 3038/1 md.)
Harp zamanında Türkiye Devleti zararına düşmanın askeri hareketlerini kolaylaştırmak veya Türkiye Devletinin askeri hareketlerine zarar vermek maksadile yabancı ile anlaşan veyahut bu maksadlara matuf fiiller işliyen kimse on seneden aşağı olmamak üzere ağır hapis cezasile cezalandırılır. Maksadı hasıl olursa (Değişik İbare: 14/7/2004 – 5218/1 md.) ağırlaştırılmış müebbet ağır hapis cezası verilir.
Harp zamanında düşman Devlete iaşe maddeleri veya Türkiye Devletinin zararına kullanılabilecek sair şeyler veren kimse bunları bilvasıta vermiş olsa bile beş seneden aşağı olmamak üzere ağır hapis cezasile cezalandırılır.
Harp zamanında düşman Devlet lehine yapılan istikrazlara ve her ne suretle olursa olsun tediyelere iştirak eden veya buna müteallik muameleleri kolaylaştıran kimse beş seneden aşağı olmamak üzere ağır hapis cezasile cezalandırılır.
Harp zamanında ve ikinci fıkrada yazılı haller haricinde nerede bulunursa bulunsun düşman Devlet tebaasile veyahut düşman Devlet topraklarında oturan diğer kimseler ile bilvasıta olsa dahi, ticaret yapan yurddaş veya Türkiyede bulunan yabancı iki seneden on seneye kadar ağır hapis ve bin liradan aşağı olmamak üzere eşya değerinin beş misline müsavi ağır para cezasile cezalandırılır.
İkinci ve üçüncü fıkra hükümleri fiili hariçte işleyen yabancılar hakkında tatbik olunmaz.
AÇIKLAMALAR
Düşman Devlete Maddi ve Mali Yardım Suçu (TCK m.308)
Giriş
Türk Ceza Kanunu’nun 308. maddesi, Türkiye Cumhuriyeti Devleti ile savaş hâlinde olan bir devlete karşı maddi ve mali yardımda bulunan kişileri cezalandırmayı amaçlamaktadır. Bu düzenleme, hem devletin güvenliğini korumak hem de savaş sırasında olası ekonomik ve stratejik zararları önlemek amacıyla konulmuştur. Suç, hem doğrudan hem de dolaylı yardımları kapsamakta olup, Türkiye’de yaşayan yabancılar için de uygulanabilir.
Bu makale, maddenin kapsamını, uygulama alanını, cezai sonuçlarını ve suç isnat edilen ile mağdurların yapması gerekenleri detaylı olarak incelemektedir.
TCK m.308 Hükümlerinin Detaylı İncelemesi
1. Maddi ve Mali Yardım Kavramı
Madde 308, üç ana kategoride suç fiillerini düzenlemektedir:
- Doğrudan veya dolaylı eşya temini: Türkiye’ye karşı kullanılabilecek malzemelerin düşman devlete verilmesi (f.1).
- Borçlanma veya ödeme kolaylaştırma: Düşman devlet yararına yapılan borçlanmalara veya ödemelere katılmak veya bunları kolaylaştırmak (f.2).
- Ticari işlemler: Savaş öncesi başlayan ve doğrudan veya dolaylı olarak düşman devletin savaş gücünü güçlendiren ticari faaliyetler (f.3).
2. Cezai Yaptırımlar
- Beş yıldan onbeş yıla kadar hapis: Doğrudan düşman devlet yararına eşya veren veya borçlanma/ödeme kolaylaştıran kişiler için.
- İki yıldan beş yıla kadar hapis ve onbin güne kadar adlî para cezası: Ticari işlem yoluyla dolaylı yardım sağlayan kişiler için.
- Hükümlerin genişletilmesi: Düşman devletle ittifak veya iştirak eden devletler lehine işlenen fiiller de madde kapsamına girer.
3. Suçun Unsurları
- Maddi unsur: Eşya, ödeme veya ticari işlem yoluyla yardım sağlamak.
- Manevi unsur: Faile, yardımının düşman devlete yarayacağını bilme ve isteyerek yapma kastı aranır.
- Nitelikli hâl: Savaş zamanında, düşman yararına borçlanma veya ödeme gibi özel durumlar cezayı ağırlaştırır.
Suç İsnat Edilen Kişilerin Yapması Gerekenler
Suç isnadıyla karşı karşıya kalan kişilerin izleyebileceği bazı kritik adımlar şunlardır:
- Hukuki temsilci edinmek: Alanında uzman bir ceza avukatından hemen destek alınmalıdır. Bu kişiler, TCK m.308’ün karmaşık hükümlerini yorumlayarak savunmayı planlayabilir.
- Belge ve delil toplamak: Yapılan ticari işlem veya ödeme ile ilgili yazışmalar, banka kayıtları, sözleşmeler ve tanık beyanları korunmalıdır.
- İfade ve beyanları sınırlamak: Polis veya savcılık sorgularında avukat bulunmadan detaylı bilgi vermekten kaçınılmalıdır.
- Müvekkil haklarının korunması: Tutuklama veya gözaltı durumlarında hak ihlali riskine karşı hukuki danışmanlık alınmalıdır.
Suçtan Zarar Gören/ Mağdur/ Müştekilerin Yapması Gerekenler
Devletin veya üçüncü kişilerin mağdur olduğu durumlarda izlenebilecek adımlar:
- Durumun resmi makamlara bildirilmesi: Suç fiilinin tespit edilmesi için güvenlik güçlerine veya savcılığa başvurulmalıdır.
- Delil sağlama ve rapor tutma: İşlemin veya yardımın niteliğini ortaya koyacak belgeler korunmalıdır.
- Hukuki danışmanlık: Suçtan doğan zararların tazmini ve sürecin takip edilmesi için ceza avukatı desteği alınmalıdır.
Yargıtay İçtihatları ve Uygulama Pratiği
Yargıtay kararları, TCK m.308 uygulamalarında özellikle şu konulara dikkat çekmektedir:
- Suçun oluşması için yardımın etkisinin düşman devletin savaş gücüne olası katkısı yeterlidir.
- Dolaylı yardımların da cezai sorumluluk doğurduğu sıkça vurgulanmaktadır.
- Suçun gerçekleştiği zaman ve mekân unsuru, cezanın tayininde belirleyici olabilmektedir.
Sıkça Sorulan Sorular (SSS)
Soru 1: Türkiye dışında yaşarken düşman devlete yardım suç olur mu?
Cevap: Evet, madde kapsamında nerede bulunursa bulunsun, Türkiye Cumhuriyeti Devleti aleyhine yardım yapan herkes sorumlu tutulabilir.
Soru 2: Yanlışlıkla yardım sağlamak suç teşkil eder mi?
Cevap: Maddi ve manevi unsur birlikte aranır; yani yardımın düşman devlet yararına olacağını bilmeden yapılan işlemler genellikle suç oluşturmaz.
Soru 3: Ticaret yoluyla dolaylı yardım suç mudur?
Cevap: Evet, savaş öncesi veya sırasında düşman devlete ticari katkı sağlamak iki yıldan beş yıla kadar hapis ve adli para cezasını gerektirir.
Sonuç ve Hukuki Öneriler
TCK m.308 kapsamında düşman devlete maddi ve mali yardım suçu, Türkiye’nin güvenliğini doğrudan etkileyen ciddi bir suçtur. Suç isnadıyla karşı karşıya kalan kişiler, derhal alanında uzman bir ceza avukatından hukuki destek almalıdır. Benzer şekilde, mağdurlar ve devlet organları da süreci etkin bir şekilde takip etmek için profesyonel hukuki danışmanlık kullanmalıdır.
Bu suçun cezai boyutu ve kapsamı geniş olduğundan, işlem yapılan her adım dikkatle belgelenmeli ve profesyonel rehberlik alınmalıdır.
UYARI
Web sitemizdeki tüm makale ve içeriklerin telif hakkı Av. Necmettin İlhan’a ait olup, Avukatlık Kanunu ve Türkiye Barolar Birliği’nin meslek kuralları bağlamında sadece bilgi amaçlı olarak temin edilmektedir. Tüm makaleler hak sahipliğinin tescili amacıyla elektronik imzalı zaman damgalıdır. Sitemizdeki makalelerin kopyalanarak veya özetlenerek izinsiz bir şekilde başka web sitelerinde yayınlanması halinde hukuki ve cezai işlem yapılacaktır. Avukat meslektaşların makale içeriklerini dava dilekçelerinde kullanması serbesttir. Avukat veya akademisyenler hukuk makalelerini özgeçmişleri ile birlikte yayımlanmak üzere ncm.ilhan@gmail.com adresine gönderebilirler.