Edimin ifasına fesat karıştırma
Madde 236- (1) Kamu kurum veya kuruluşları, kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşları, bunların iştirakiyle kurulmuş şirketler, bunların bünyesinde faaliyet icra eden vakıflar, kamu yararına çalışan dernekler ya da kooperatiflere karşı taahhüt altına girilen edimin ifasına fesat karıştıran kişi, üç yıldan yedi yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır.
(2) Aşağıdaki fiillerin hileli olarak yapılması halinde, edimin ifasına fesat karıştırılmış sayılır:
a) İhale kararında veya sözleşmede evsafı belirtilen maldan başka bir malın teslim veya kabul edilmesi.
b) İhale kararında veya sözleşmede belirtilen miktardan eksik malın teslim veya kabul edilmesi.
c) Edimin ihale kararında veya sözleşmede belirtilen sürede ifa edilmemesine rağmen, süresinde ifa edilmiş gibi kabul edilmesi.
d) Yapım ihalelerinde eserin veya kullanılan malzemenin şartname veya sözleşmesinde belirlenen şartlara, miktar veya niteliklere uygun olmamasına rağmen kabul edilmesi.
e) Hizmet niteliğindeki edimin, ihale kararında veya sözleşmede belirtilen şartlara göre verilmemesine veya eksik verilmesine rağmen verilmiş gibi kabul edilmesi.
(3) Edimin ifasına fesat karıştırma dolayısıyla menfaat temin eden görevli kişiler, ayrıca bu nedenle ilgili suç hükmüne göre cezalandırılırlar.
GEREKÇE:
Bu maddede, edimin ifasına fesat karıştırma suçu tanımlanmıştır.
Sözleşmenin imzalanmasıyla ihale süreci sona ermekte ve edimin ifası süreci başlamaktadır. Bu süreçte edimin ifasına fesat karıştırılması bağımsız bir suç olarak tanımlanmıştır.
Söz konusu suç, kamu kurum veya kuruluşları, kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşları, bunların iştirakiyle kurulmuş şirketler, bunların bünyesinde faaliyet icra eden vakıflar, kamu yararına çalışan dernekler ya da kooperatiflere karşı taahhüt altına girilen edimin ifasına fesat karıştırmak suretiyle işlenebilir. Bu bakımdan söz konusu suçun uygulama alanı sadece kamu kurum veya kuruluşlarına karşı girişilen taahhütlerin yerine getirilmesiyle sınırlı tutulmamıştır.
Maddenin ikinci fıkrasında, edimin ifasına fesat karıştırma niteliğindeki hareketler sayılmıştır. Sayılan bütün bu hareketlerin ortak özelliği hileli davranışlar olmasıdır. Fıkra metninde beş bent olarak sayılan bu seçimlik hareketler yeterli açıklıkta tanımlandığı için, ayrıca izaha gerek görülmemiştir.
Maddenin üçüncü fıkrasına göre, edimin ifasına fesat karıştırma suçunun oluşabilmesi için, kamu görevlilerinin ve sair kişilerin bir menfaat temin etmiş olmaları gerekli değildir. Aksi takdirde, yani edimin ifasına fesat karıştırma dolayısıyla menfaat temin edilmiş olması hâlinde, ayrıca bu nedenle ilgili suç hükmüne göre ceza sorumluluğu cihetine gidilir.
Maddenin 765 sayılı TÜRK CEZA KANUNU’ndaki karşılığı
Madde 362 –Bir kimse yukardaki maddede yazılı olan erzak ve eşyanın nev’inde ve keyfiyet ve kemiyetinde hile ve hud’a irtikap ederse altı aydan beş seneye kadar hapis cezasiyle beraber yirmi beş liradan iki yüz liraya kadar ağır cezayi nakdi itasına mahküm olur.
Resmi daireye veya bir hizmeti ammeye mahsus olarak itası taahhüt olunan sair levazıma hile ve hud’a karıştırdığı takdirde failin göreceği ceza iki seneye kadar hapis ve yüz elli liraya kadar cezayı naktidir.
AÇIKLAMALAR
Edimin İfasına Fesat Karıştırma Suçu (TCK m.236)
1. Giriş
Türk Ceza Kanunu’nun 236. maddesinde düzenlenen edimin ifasına fesat karıştırma suçu, kamu kurumları ve kamu yararına çalışan kuruluşlara karşı üstlenilen edimin, sözleşme veya ihale şartlarına aykırı şekilde yerine getirilmesini veya yerine getirilmiş gibi gösterilmesini cezalandıran özel bir yolsuzluk suçudur.
Bu suç, kamu mal ve hizmetlerinin kalitesini, şeffaflığını ve güvenilirliğini doğrudan etkileyen, aynı zamanda kamu kaynaklarının etkin kullanımını engelleyen ciddi bir fiildir.
2. Kanuni Düzenleme ve Suçun Unsurları
2.1. Kanuni Tanım
TCK m.236/1’e göre;
“Kamu kurum veya kuruluşları, kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşları, bunların iştirakiyle kurulmuş şirketler, bunların bünyesinde faaliyet icra eden vakıflar, kamu yararına çalışan dernekler ya da kooperatiflere karşı taahhüt altına girilen edimin ifasına fesat karıştıran kişi, üç yıldan yedi yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır.”
2.2. Maddi Unsur
Suçun oluşabilmesi için:
- Fail: Herkes bu suçun faili olabilir. Ancak genellikle ihale yüklenicisi, taşeron, yetkili firma temsilcileri veya görevli kamu görevlileri fail konumunda olur.
- Mağdur: Kamu kurumları, kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşları, bunlara bağlı vakıf, dernek ve kooperatifler.
- Fiil: Maddede sayılan hileli hareketlerden birinin gerçekleştirilmesi (ör. eksik mal teslimi, niteliksiz malın kabulü, süresinde yapılmamış işin yapılmış gibi gösterilmesi).
2.3. Manevi Unsur
Bu suç kasten işlenebilir; fail, edimin ihale veya sözleşme hükümlerine aykırı ifa edildiğini ve bunun kamu kurumunu zarara uğratacağını bilerek hareket etmelidir.
3. Suçun Özel Görünüş Şekilleri
- Teşebbüs: Hileli fiilin tamamlanamaması hâlinde teşebbüs hükümleri uygulanır.
- İştirak: Birden fazla kişinin birlikte hareket etmesi mümkündür; yüklenici ile görevli memurun anlaşması buna örnektir.
- İçtima: Menfaat temin eden görevli memurlar ayrıca ilgili diğer suçlardan (ör. rüşvet) da cezalandırılır (TCK m.236/3).
4. Yargıtay Uygulamasında Edimin İfasına Fesat Karıştırma
Yargıtay kararlarında bu suçun varlığı için:
- Sözleşmeye aykırılığın hileli olması,
- Kamu kurumunun zarara uğraması olmasa bile ihlalin fiilen gerçekleşmiş olması,
- Kabul işleminin gerçeğe aykırı şekilde yapılması
şartları aranmaktadır.
Örneğin, Yargıtay uygulamasında eksik mal teslim edilmesine rağmen teslim tutanağında tam teslim yapılmış gibi gösterilmesi halinde suçun oluştuğu kabul edilmektedir.
5. Suç İsnadıyla Karşılaşan Kişilerin Yapması Gerekenler
5.1. Şüpheli/Sanıklar İçin
- İhale veya sözleşme belgelerinin eksiksiz temini ve incelenmesi
- Teslim tutanaklarının ve teknik raporların doğruluğunun araştırılması
- Hile kastının bulunmadığını ispatlayan delillerin toplanması
- Bağımsız bilirkişi raporu ile işin veya malın sözleşmeye uygunluğunun kanıtlanması
- Ceza avukatı ile sürecin başından itibaren savunma stratejisinin oluşturulması
5.2. Mağdur/Müştekiler İçin
- Sözleşmeye aykırılık veya eksiklikleri belgelemek
- Teslim veya kabul tutanaklarındaki çelişkileri tespit etmek
- Gerekirse teknik bilirkişi raporu almak
- Cumhuriyet Savcılığı’na suç duyurusunda bulunmak
- Ceza avukatı desteği ile soruşturma ve kovuşturma sürecini takip etmek
6. Ceza Avukatı Desteğinin Önemi
Edimin ifasına fesat karıştırma suçu, teknik olarak hem ihale hukuku hem de ceza hukuku bilgisini gerektiren karmaşık bir suç tipidir.
- Delillerin toplanması
- Bilirkişi incelemeleri
- Sözleşme hükümlerinin hukuki yorumu
konularında uzman ceza avukatının sürece dahil olması, hem şüpheli/sanık hem de mağdur açısından hayati önem taşır.
7. Sıkça Sorulan Sorular (SSS)
Soru 1: Edimin ifasına fesat karıştırma suçu için zararın oluşması şart mı?
Cevap: Hayır, suçun oluşması için fiilin hileli şekilde gerçekleştirilmesi yeterlidir; zarar suçun unsuru değildir.
Soru 2: Bu suç sadece mal tesliminde mi olur?
Cevap: Hayır, yapım ve hizmet ihalelerinde de gerçekleşebilir.
Soru 3: Kamu görevlisi de bu suçtan sorumlu tutulabilir mi?
Cevap: Evet, özellikle kabul işlemlerinde gerçeğe aykırı işlem yapan kamu görevlileri hem bu suçtan hem de ilgili diğer suçlardan cezalandırılabilir.
Soru 4: Sözleşmeye aykırılık her zaman suç mudur?
Cevap: Hayır, suçun oluşması için hileli hareket aranır; basit ihmal veya gecikme bu suçu oluşturmaz.
8. Sonuç
Edimin ifasına fesat karıştırma suçu, kamu yararının korunması ve kamu kaynaklarının etkin kullanılması açısından kritik öneme sahiptir. Hem şüpheli/sanık hem de mağdur taraf, sürecin karmaşıklığı ve teknik detayları nedeniyle mutlaka uzman bir ceza avukatı ile hareket etmelidir.
UYARI
Web sitemizdeki tüm makale ve içeriklerin telif hakkı Av. Necmettin İlhan’a ait olup, Avukatlık Kanunu ve Türkiye Barolar Birliği’nin meslek kuralları bağlamında sadece bilgi amaçlı olarak temin edilmektedir. Tüm makaleler hak sahipliğinin tescili amacıyla elektronik imzalı zaman damgalıdır. Sitemizdeki makalelerin kopyalanarak veya özetlenerek izinsiz bir şekilde başka web sitelerinde yayınlanması halinde hukuki ve cezai işlem yapılacaktır. Avukat meslektaşların makale içeriklerini dava dilekçelerinde kullanması serbesttir. Avukat veya akademisyenler hukuk makalelerini özgeçmişleri ile birlikte yayımlanmak üzere ncm.ilhan@gmail.com adresine gönderebilirler.