Suçun gece vakti işlenmesi
Madde 143- (1) Hırsızlık suçunun gece vakti işlenmesi halinde, verilecek ceza yarı oranında artırılır.[1]
GEREKÇE:
Madde metninde, hırsızlık suçunun gece vakti işlenmesi durumunda cezanın artırılması öngörülmüştür.
6545 sayılı Kanun’la yapılan değişikliğin GEREKÇESİ
Hırsızlık suçunun geceleyin işlenmesi, faile daha çok kolaylık sağlamaktadır. Ayrıca, bu hal, özellikle konutta işlenen hırsızlık suçlarında mağdurlar üzerinde daha da olumsuz etki bırakmaktadır. Bu suçta caydırıcılığın sağlanması amacıyla, suçun geceleyin işlenmesi halinde verilecek cezanın bir miktar daha artırılmasını sağlamak için Türk Ceza Kanununun 143 üncü maddesinde değişiklik yapılmaktadır.
Maddenin 765 sayılı TÜRK CEZA KANUNU’ndaki karşılığı
Madde 492 (Değişik: 9.7.1953 – 6123/1 md.)
Hırsızlık:
1. Geceleyin bir bina içinde yahut süknaya mahsus bir yerde veya müştemilatında işlenirse; ……………
cezası bir seneden beş seneye kadar hapistir.
AÇIKLAMALAR
TCK m. 143 Kapsamında Hırsızlık Suçunun Gece Vakti İşlenmesi
Giriş
Türk Ceza Kanunu’nda (TCK), hırsızlık suçu hem temel hâliyle (m. 141) hem de nitelikli şekilleriyle (m. 142) düzenlenmiş olup, m. 143 ile de bu suçların gece vakti işlenmesi özel olarak ceza artırım nedeni olarak öngörülmüştür. Bu düzenleme, suçun işlendiği zamanın suçun mağduru üzerindeki etkisini artırması ve yakalanma olasılığının düşmesi gibi gerekçelere dayanmaktadır.
1. Gece Vakti Kavramı
TCK m. 6/1-e’ye göre “gece vakti”; güneşin batmasından bir saat sonra başlayıp, güneşin doğmasından bir saat öncesine kadar devam eden süreyi ifade eder. Bu zaman aralığında işlenen hırsızlık suçu bakımından, failin cezai sorumluluğu artırılmaktadır.
Gece vaktinin belirlenmesinde Kandilli Rasathanesi verileri ya da artık Adalet Bakanlığı’nın internet sitesinden alınan veriler esas alınmaktadır.
2. TCK m. 143’ün Uygulama Alanı ve Yorumlanması
5237 sayılı TCK’nın 143. maddesi; “Hırsızlık suçunun gece vakti işlenmesi hâlinde, verilecek ceza yarı oranında artırılır.” hükmünü içermektedir. Bu düzenleme 6545 sayılı Kanun ile değiştirilmiş olup, 28.06.2014 tarihinden itibaren uygulanmak üzere artırım oranı sabit olarak yarı oran (1/2) olarak belirlenmiştir. Bu tarihten önceki suçlar bakımından ise fail lehine ilke gereği 1/3 oranına kadar artırım yapılması mümkündür.
Maddenin konumu itibarıyla yalnızca TCK m. 141, 142, 145, 146 ve 147’deki hırsızlık suçlarına uygulanacağı, TCK m. 144 (kullanma hırsızlığı) bakımından ise ceza miktarının doğrudan belirlenmiş olması nedeniyle artırım yapılamayacağı kabul edilmektedir. Ancak, doktrinde ve uygulamada bu konuda farklı görüşler bulunmaktadır.
3. Gece Vaktinin Belirlenmesinde Delil Değerlendirmesi
Gece vaktiyle ilgili artırımın uygulanabilmesi için suç saatinin net olarak tespit edilmesi gereklidir. Eğer fiilin yalnızca bir kısmı geceye rastlıyorsa bile, artırım uygulanabilir. Suçun zincirleme şekilde işlenmesi hâlinde, eğer zincirleme suçlardan biri gece işlenmişse artırım sebebi oluşur.
Suç saatinin tespiti mümkün değilse veya gece mi gündüz mü işlendiğine dair tereddüt varsa, sanık lehine değerlendirme yapılmalı ve gündüz işlendiği kabul edilmelidir.
4. Gece Vakti Artırımının Zamanaşımına Etkisi
Ceza Genel Kurulu’nun 11.12.2012 tarihli, 2012/6-1247 E., 2012/1842 K. sayılı kararında belirtildiği üzere, gece vakti işlendiği tespit edilen hırsızlık suçunda TCK m. 143 uyarınca yapılan ceza artışı, dava zamanaşımı süresinin belirlenmesinde dikkate alınmalıdır.
TCK m. 66/3 gereğince, zamanaşımı süreleri belirlenirken nitelikli hâller de göz önünde bulundurulmalıdır. Bu nedenle, gece vakti işlenmiş bir hırsızlık suçunda artırımlı ceza esas alınarak zamanaşımı hesaplanır. CGK kararında, çocuk sanık açısından zamanaşımı süresi de yaşa göre yarı oranında uygulanmış ve sürenin dolmadığı sonucuna varılmıştır.
5. Gece Vakti Artırımı: Nitelikli Hal mi, Artırıcı Neden mi?
5237 sayılı TCK’da, nitelikli hâllerin bazı maddelerde bağımsız yaptırım, bazılarında ise belli oranda artırım yoluyla düzenlendiği görülmektedir. TCK m. 143’te, artırım oranı açıkça belirtilmiş olup, bu düzenleme uygulamada “nitelikli hâl” olarak değerlendirilmektedir. Doktrindeki hâkim görüş de bu yöndedir (Özgenç, 2010; Koca & Üzülmez, 2012).
Dolayısıyla, TCK m. 143 ile getirilen ceza artırımı, suçun daha ağır cezayı gerektiren nitelikli hali olarak kabul edilmelidir. Bu kabul, hem zamanaşımı sürelerinin belirlenmesi hem de diğer ceza hukukuna ilişkin hesaplamalarda belirleyici rol oynamaktadır.
6. Yargıtay ve CGK Uygulamaları
Ceza Genel Kurulu ve Özel Daire kararları, TCK m. 143’ün hem ceza miktarının belirlenmesinde hem de zamanaşımının hesabında dikkate alınması gerektiği yönündedir. CGK, nitelikli hallerin cezai sorumluluğu doğrudan etkilediğini ve cezanın alt-üst sınırını değiştirdiğini vurgulamaktadır.
Sonuç
TCK m. 143 kapsamında, hırsızlık suçunun gece vakti işlenmesi ceza hukukunda önemli sonuçlar doğurmaktadır. Bu durum hem cezanın miktarında artırım sebebi olmakta hem de dava zamanaşımı sürelerini etkilemektedir. Uygulamada suçun gece vakti işlenip işlenmediğinin açık biçimde tespit edilmesi ve yargı kararlarında gerekçelendirilmesi gerekmektedir. Gece vakti artırımının nitelikli hâl olarak kabul edilmesi, ceza yargılamasında eşitlik ve öngörülebilirlik ilkeleri açısından da önem arz etmektedir.
[1] 18/6/2014 tarihli ve 6545 sayılı Kanunun 63 üncü maddesiyle bu fıkrada yer alan “üçte birine kadar” ibaresi “yarı oranında” şeklinde değiştirilmiştir.
UYARI
Web sitemizdeki tüm makale ve içeriklerin telif hakkı Av. Necmettin İlhan’a ait olup, Avukatlık Kanunu ve Türkiye Barolar Birliği’nin meslek kuralları bağlamında sadece bilgi amaçlı olarak temin edilmektedir. Tüm makaleler hak sahipliğinin tescili amacıyla elektronik imzalı zaman damgalıdır. Sitemizdeki makalelerin kopyalanarak veya özetlenerek izinsiz bir şekilde başka web sitelerinde yayınlanması halinde hukuki ve cezai işlem yapılacaktır. Avukat meslektaşların makale içeriklerini dava dilekçelerinde kullanması serbesttir. Avukat veya akademisyenler hukuk makalelerini özgeçmişleri ile birlikte yayımlanmak üzere ncm.ilhan@gmail.com adresine gönderebilirler.