Gerçeğe aykırı bilirkişilik veya tercümanlık
Madde 276- (1) Yargı mercileri veya suçtan dolayı kanunen soruşturma yapmak veya yemin altında tanık dinlemek yetkisine sahip bulunan kişi veya kurul tarafından görevlendirilen bilirkişinin gerçeğe aykırı mütalaada bulunması halinde, üç yıldan yedi yıla kadar hapis cezasına hükmolunur.
(2) Birinci fıkrada belirtilen kişi veya kurullar tarafından görevlendirilen tercümanın ifade veya belgeleri gerçeğe aykırı olarak tercüme etmesi halinde, birinci fıkra hükmü uygulanır.
GEREKÇE:
Madde, bilirkişi ve tercümanların kasten gerçeği yanlış olarak yansıtmalarını, yanlış tercüme yapmalarını cezalandırmaktadır. Bilirkişinin, kendi bilgi ve değerlendirmesine göre vereceği mütalâanın sadece hatalı olması, kastın bulunmaması hâlinde suç oluşturmayacaktır.
Maddenin 765 sayılı TÜRK CEZA KANUNU’ndaki karşılığı
Madde 290 – Geçen maddeler ahkamı, adliye huzuruna davet olunarak hakikata mugayir rey ve malümat veren ehli hibre ile ifadeleri hakikate mugayir surette beyan ve tercüme eden tercümanlar hakkında dahi tatbik olunur.
Ehlihibre hakkında muvakkaten hıdematı ammeden memnuiyet cezası silk ve sanatın tatili cezasını dahi şamil olabilir.
AÇIKLAMALAR
Gerçeğe Aykırı Bilirkişilik ve Tercümanlık Suçu: TCK m. 276 Analizi
Giriş
Türk Ceza Kanunu’nun (TCK) 276. maddesi, yargı mercileri tarafından görevlendirilen bilirkişilerin veya tercümanların gerçeğe aykırı beyan veya tercümeleri ile hukukun doğru uygulanmasını engellemesini suç olarak tanımlar. Bu suç, hem yargı sürecinin güvenilirliğini zedelemesi hem de tarafların hak kaybına uğraması açısından ciddi sonuçlar doğurur. Makalemizde, suçun hukuki boyutları, uygulamadaki etkileri, mağdur ve suç isnat edilen kişi bakımından yapılması gerekenler detaylı biçimde ele alınacaktır.
TCK m. 276 Hükmü ve Kapsamı
1. Bilirkişilikte Gerçeğe Aykırı Mütalaa
TCK m. 276/1’e göre, yargı mercileri veya yetkili kurul tarafından görevlendirilen bilirkişinin gerçeğe aykırı mütalaada bulunması hâlinde, üç yıldan yedi yıla kadar hapis cezası öngörülmektedir. Bu hüküm, bilirkişinin mesleki sorumluluğunu ihlal ettiği durumlarda devreye girer ve yargılamanın adil yürütülmesini koruma amacı taşır.
2. Tercümanlıkta Gerçeğe Aykırı Tercüme
Madde 276/2, bilirkişilik ile eşdeğer şekilde, yargı mercilerince görevlendirilen tercümanın belge veya ifadeleri gerçeğe aykırı tercüme etmesi durumunda, aynı cezai yaptırımı öngörmektedir. Bu düzenleme, özellikle yabancı dilde ifade veya belgelerin doğru aktarılmasını güvence altına alır.
Suçun Unsurları ve Nitelikleri
- Öznellik Unsuru: Suç, yalnızca görevlendirilmiş bilirkişi veya tercüman tarafından işlenebilir.
- Fiil Unsuru: Bilirkişinin gerçeğe aykırı mütalaa vermesi veya tercümanın yanlış tercüme yapması fiili.
- Hukuki Sonuç: Yargılama sürecinde yanlış karar alınması riskinin doğması.
- Manevi Unsur: Failin kast veya bilinçli ihmal ile hareket etmesi gerekir.
Suçtan Zarar Görenler ve Hakları
Suçtan zarar gören taraflar (davacı, davalı veya müşteki), sürecin adil yürütülmesi için şu adımları izlemelidir:
- Şikayet Hakkı Kullanımı: Gerçeğe aykırı mütalaa veya tercüme tespit edildiğinde derhal Cumhuriyet Başsavcılığı’na suç duyurusunda bulunmak.
- Yargı Mercilerine Bildirim: Mahkemeye, bilirkişi raporunun veya tercümenin yanlış olduğunu yazılı olarak bildirmek.
- Uzman Görüşü: Olayın teknik veya dil boyutunu destekleyecek bağımsız bilirkişi veya dil uzmanından rapor temin etmek.
- Hukuki Temsil: Alanında uzman bir ceza avukatı aracılığıyla süreci takip etmek, hak kaybı riskini azaltır.
Suç İsnat Edilenler İçin Yol Haritası
Bilirkişilik veya tercümanlık görevi sırasında suç isnat edilen kişilerin izleyebileceği adımlar:
- Savunma Hazırlığı: Suç isnadının hukuki dayanaklarını analiz ederek yazılı savunma hazırlamak.
- Delil Toplama: Mütalaa veya tercümenin gerçeğe uygun olduğunu kanıtlayacak belgeler ve uzman görüşleri sunmak.
- Hukuki Danışmanlık: Ceza avukatı ile sürecin başından itibaren çalışmak, olası cezai sorumluluğu minimize eder.
- İtibar Yönetimi: Suç isnadı, meslekî itibarı etkileyebileceğinden, hukuki süreç dışında açıklama yapmaktan kaçınmak.
Sıkça Sorulan Sorular (SSS)
Soru 1: Gerçeğe aykırı bilirkişilik tespit edilirse mahkeme ne yapar?
Cevap: Mahkeme, bilirkişi raporunun geçerliliğini reddedebilir, yeni bilirkişi atayabilir ve TCK m. 276 uyarınca soruşturma başlatabilir.
Soru 2: Tercümanın hatalı tercümesi her zaman suç mu oluşturur?
Cevap: Hatalar kasıtlı veya ciddi ihmal içeriyorsa suç unsuru doğar; basit dil hataları genellikle ceza gerektirmez.
Soru 3: Mağdur, zararını tazmin edebilir mi?
Cevap: Evet, ceza davasına ek olarak hukuki tazminat davası açabilir.
Soru 4: Suç isnadıyla karşılaşıldığında ilk adım ne olmalıdır?
Cevap: Alanında uzman bir ceza avukatına başvurmak ve delil toplama sürecini başlatmaktır.
Sonuç ve Öneriler
Gerçeğe aykırı bilirkişilik veya tercümanlık, yargının güvenilirliğini doğrudan etkileyen ciddi suçlardır. TCK m. 276, failin cezalandırılmasını ve mağdurun haklarının korunmasını amaçlar. Bu süreçte hem mağdurların hem de suç isnat edilen kişilerin alanında uzman ceza avukatlarından profesyonel destek alması, hak kaybını önlemek ve adil yargılamayı sağlamak açısından hayati öneme sahiptir.
UYARI
Web sitemizdeki tüm makale ve içeriklerin telif hakkı Av. Necmettin İlhan’a ait olup, Avukatlık Kanunu ve Türkiye Barolar Birliği’nin meslek kuralları bağlamında sadece bilgi amaçlı olarak temin edilmektedir. Tüm makaleler hak sahipliğinin tescili amacıyla elektronik imzalı zaman damgalıdır. Sitemizdeki makalelerin kopyalanarak veya özetlenerek izinsiz bir şekilde başka web sitelerinde yayınlanması halinde hukuki ve cezai işlem yapılacaktır. Avukat meslektaşların makale içeriklerini dava dilekçelerinde kullanması serbesttir. Avukat veya akademisyenler hukuk makalelerini özgeçmişleri ile birlikte yayımlanmak üzere ncm.ilhan@gmail.com adresine gönderebilirler.