Ankara Ceza Avukatı Avukat Necmettin İlhan [İLHAN HUKUK BÜROSU], ağır ceza avukatları ile ceza davaları konusunu kapsamlı bir bakış açısıyla ele alıyor.
Gizli soruşturmacı görevlendirilmesi[1]
Madde 139 – (1) (Değişik: 21/2/2014–6526/13 md.) Soruşturma konusu suçun işlendiği hususunda somut delillere dayanan kuvvetli şüphe sebeplerinin bulunması ve başka surette delil elde edilememesi hâlinde, kamu görevlileri gizli soruşturmacı olarak görevlendirilebilir. Bu madde uyarınca yapılacak görevlendirmeye hâkim tarafından karar verilir. (Mülga son cümle: 24/11/2016-6763/27 md.)
(2) Soruşturmacının kimliği değiştirilebilir. Bu kimlikle hukukî işlemler yapılabilir. Kimliğin oluşturulması ve devam ettirilmesi için zorunlu olması durumunda gerekli belgeler hazırlanabilir, değiştirilebilir ve kullanılabilir.
(3) Soruşturmacı görevlendirilmesine ilişkin karar ve diğer belgeler ilgili Cumhuriyet Başsavcılığında muhafaza edilir. Soruşturmacının kimliği, görevinin sona ermesinden sonra da gizli tutulur. (Ek cümleler: 15/8/2017-KHK-694/142 md.; Aynen kabul: 1/2/2018-7078/137 md.) Soruşturmacı, kovuşturma evresinde tanık olarak dinlenmesinin zorunlu olması halinde, duruşmada hazır bulunma hakkına sahip bulunanlar olmadan veya ses ya da görüntüsü değiştirilerek özel ortamda dinlenir. Bu durumda 27/12/2007 tarihli ve 5726 sayılı Tanık Koruma Kanununun 9 uncu maddesi hükmü kıyasen uygulanır.
(4) Soruşturmacı, faaliyetlerini izlemekle görevlendirildiği örgüte ilişkin her türlü araştırmada bulunmak ve bu örgütün faaliyetleri çerçevesinde işlenen suçlarla ilgili delilleri toplamakla yükümlüdür. (Ek cümle: 28/3/2023-7445/19 md.) Hâkim, soruşturmacının yedinci fıkranın (a) bendinin (1) numaralı alt bendinde yer alan suç bakımından kamuya açık yerlerde ve işyerlerinde delil toplamak amacıyla ses veya görüntü kaydı yapmasına izin verebilir.
(5) Soruşturmacı, görevini yerine getirirken suç işleyemez ve görevlendirildiği örgütün işlemekte olduğu suçlardan sorumlu tutulamaz.
(6) Soruşturmacı görevlendirilmesi suretiyle elde edilen kişisel bilgiler, görevlendirildiği ceza soruşturması ve kovuşturması dışında kullanılamaz. (Ek: 21/2/2014–6526/13 md.) Suçla bağlantılı olmayan kişisel bilgiler derhâl yok edilir.
(7) Bu madde hükümleri ancak aşağıda sayılan suçlarla ilgili olarak uygulanabilir:
a) Türk Ceza Kanununda yer alan;
1. Örgüt faaliyeti çerçevesinde işlenip işlenmediğine bakılmaksızın uyuşturucu veya uyarıcı madde imal ve ticareti (madde 188),
2. Suç işlemek amacıyla örgüt kurma (iki, yedi ve sekizinci fıkralar hariç, madde 220),
3. Silahlı örgüt (madde 314) veya bu örgütlere silah sağlama (madde 315).
b) Ateşli Silahlar ve Bıçaklar ile Diğer Aletler Hakkında Kanunda tanımlanan silah kaçakçılığı (madde 12) suçları.
c) Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kanununun 68 ve 74 üncü maddelerinde tanımlanan suçlar.
Gizli Soruşturmacı Görevlendirilmesi: Hukuki Çerçeve ve Uygulama
Giriş
Ceza muhakemesinde delil toplama süreci, suçun aydınlatılması açısından hayati öneme sahiptir. Özellikle organize suçlar, uyuşturucu ticareti ve silah kaçakçılığı gibi suçlarda, klasik soruşturma yöntemleri yetersiz kalabilmektedir. Bu noktada, Ceza Muhakemesi Kanunu (CMK) m.139 uyarınca gizli soruşturmacı görevlendirilmesi önemli bir araç olarak karşımıza çıkar. Bu makalede, gizli soruşturmacı görevlendirilmesinin hukuki dayanağı, görev kapsamı, sınırları, şüpheli/sanık ve mağdur açısından sonuçları detaylı şekilde ele alınacaktır.
1. CMK m.139’un Hukuki Dayanağı
1.1 Görevlendirme Şartları
CMK m.139, gizli soruşturmacı görevlendirilmesini sadece belirli koşullar altında mümkün kılar:
- Soruşturma konusu suçun işlendiğine dair somut delillere dayanan kuvvetli şüphe bulunması,
- Başka surette delil elde etmenin mümkün olmaması.
Bu şartlar, görevli hâkimin kararı ile uygulanır (CMK, 2014).
1.2 Yetkiler ve Kimlik Değişikliği
Gizli soruşturmacı, kimliğini değiştirebilir ve bu kimlikle hukuki işlemler yapabilir. Kimliğin oluşturulması ve sürdürülmesi için gerekli belgeler hazırlanabilir veya değiştirilebilir (CMK m.139/2).
2. Görev Kapsamı ve Sınırlar
2.1 Görev Tanımı
Gizli soruşturmacının temel görevleri şunlardır:
- Görevlendirildiği örgüt veya suçla ilgili araştırmalar yapmak,
- Suç delillerini toplamak,
- Kamuya açık yerlerde ve işyerlerinde hâkim izniyle ses ve görüntü kaydı yapmak (sınırlı durumlarda).
2.2 Suç İşleme Yasağı
Gizli soruşturmacı, görevini yerine getirirken suç işleyemez ve örgütün işlediği suçlardan sorumlu tutulamaz (CMK m.139/5).
2.3 Bilgi Kullanımı ve Saklama
Görevlendirme sırasında elde edilen kişisel bilgiler, yalnızca ilgili soruşturma ve kovuşturma kapsamında kullanılabilir; suçla ilgisi olmayan bilgiler derhâl yok edilir (CMK m.139/6).
3. Uygulanabilecek Suçlar
Gizli soruşturmacı görevlendirilmesi, yalnızca aşağıdaki suçlarla sınırlıdır:
a) Türk Ceza Kanununda yer alan;
1. Örgüt faaliyeti çerçevesinde işlenip işlenmediğine bakılmaksızın uyuşturucu veya uyarıcı madde imal ve ticareti (madde 188),
2. Suç işlemek amacıyla örgüt kurma (iki, yedi ve sekizinci fıkralar hariç, madde 220),
3. Silahlı örgüt (madde 314) veya bu örgütlere silah sağlama (madde 315).
b) Ateşli Silahlar ve Bıçaklar ile Diğer Aletler Hakkında Kanunda tanımlanan silah kaçakçılığı (madde 12) suçları.
c) Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kanununun 68 ve 74 üncü maddelerinde tanımlanan suçlar.
4. Şüpheli/Sanık Açısından Hak ve Yükümlülükler
- Şüpheli veya sanık, gizli soruşturmacı görevlendirilmesini bilmese de haklarını korumak için savunma hakkını etkin kullanmalıdır.
- Avukat aracılığıyla, soruşturma sürecinde usule uygunluğun ve kişisel hakların ihlal edilmediğinin denetlenmesini sağlayabilir.
- Gizli soruşturmacı faaliyetleri sırasında elde edilen delillerin hukuka uygunluğu tartışmalı olabilir; bu nedenle alanında uzman ceza avukatı ile çalışmak kritik öneme sahiptir.
5. Mağdur / Müşteki Açısından Hak ve Yükümlülükler
- Mağdurlar, gizli soruşturmacının faaliyetlerinden bağımsız olarak suçtan kaynaklanan haklarını korumaya devam eder.
- Soruşturmanın seyrinden haberdar olmak ve gerektiğinde şikâyet, ihbar veya delil sunmak mağdur açısından önemlidir.
- Mağdur, soruşturma sürecinde kendisini temsil edecek uzman bir ceza avukatı aracılığıyla haklarını güvence altına alabilir.
6. Gizli Soruşturmacı Görevlendirilmesinde Dikkat Edilecek Hususlar
- Görevlendirme, sadece hâkim kararıyla yapılabilir.
- Görevlendirmenin süresi ve kapsamı net olarak belirlenmelidir.
- Kişisel verilerin korunması ve hukuka uygun delil toplama öncelikli ilkelerdir.
- Soruşturmacının tanık olarak dinlenmesi gerektiğinde, özel yöntemlerle ses veya görüntüsü değiştirilerek dinlenir (Tanık Koruma Kanunu kıyasen uygulanır).
7. Sıkça Sorulan Sorular (SSS)
Soru 1: Gizli soruşturmacı görev yaparken suç işleyebilir mi?
Cevap: Hayır, gizli soruşturmacı görevini yerine getirirken hiçbir şekilde suç işleyemez ve görev yaptığı suçtan sorumlu tutulamaz.
Soru 2: Soruşturmacının kimliği soruşturma sonrasında açıklanır mı?
Cevap: Hayır, kimlik görevin sona ermesinden sonra da gizli tutulur.
Soru 3: Elde edilen bilgiler başka soruşturmalarda kullanılabilir mi?
Cevap: Hayır, sadece görevlendirildiği soruşturma kapsamında kullanılabilir; suçla ilgisi olmayan bilgiler yok edilir.
Soru 4: Şüpheli veya mağdur ne yapmalıdır?
Cevap: Şüpheli veya mağdur, haklarını korumak ve hukuka uygunluğu denetlemek için mutlaka alanında uzman ceza avukatına başvurmalıdır.
Sonuç
CMK m.139 kapsamında gizli soruşturmacı görevlendirilmesi, organize ve ciddi suçların soruşturulmasında güçlü bir araç olarak öne çıkmaktadır. Ancak görev, sıkı hukuki sınırlamalara tabidir ve hem şüpheli/sanık hem de mağdur açısından dikkatli yürütülmesi gerekir. Soruşturma sürecinde hak kaybının önlenmesi ve hukuka uygun delil elde edilmesi için uzman ceza avukatı desteği kritik öneme sahiptir.
Kaynakça
Ceza Muhakemesi Kanunu. (2004). Kanun No. 5271. Resmî Gazete.
Tanık Koruma Kanunu. (2007). Kanun No. 5726. Resmî Gazete.
Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kanunu. (1983). Kanun No. 2863. Resmî Gazete.
Ateşli Silahlar ve Bıçaklar ile Diğer Aletler Hakkında Kanun. (1993). Kanun No. 6136. Resmî Gazete.
[1] 24/11/2016 tarihli ve 6763 sayılı Kanunun 27 inci maddesiyle, bu maddenin birinci fıkrasında yer alan “ağır ceza mahkemesince oy birliğiyle” ibaresi “hâkim tarafından” şeklinde değiştirilmiş, aynı maddenin yedinci fıkrasının (a) bendinin (1) numaralı alt bendinde yer alan “Uyuşturucu” ibaresi “Örgüt faaliyeti çerçevesinde işlenip işlenmediğine bakılmaksızın uyuşturucu” şeklinde değiştirilmiştir.
| Ankara Ağır Ceza Avukatı İletişim Bilgileri | ||
| ✅ | Ankara Ağır Ceza Avukatı: | Avukat Necmettin İlhan |
| ✅ | Telefon : | 0312 4671882 – 0505 3522337 |
| ✅ | Adres: | Yeni Bağlıca Mah. Etimesgut Blv. No:90/B Qule Bağlıca İş Merkezi No:20 Etimesgut/Ankara |
| ✅ | Mail: | ncm.ilhan@gmail.com.tr |
| ✅ | Hizmet Alanları: | Ağır Cezalık Suçlar, Ağır Ceza Davaları, Ceza Hukuku |
UYARI
Web sitemizdeki tüm makale ve içeriklerin telif hakkı Av. Necmettin İlhan’a ait olup, Avukatlık Kanunu ve Türkiye Barolar Birliği’nin meslek kuralları bağlamında sadece bilgi amaçlı olarak temin edilmektedir. Tüm makaleler hak sahipliğinin tescili amacıyla elektronik imzalı zaman damgalıdır. Sitemizdeki makalelerin kopyalanarak veya özetlenerek izinsiz bir şekilde başka web sitelerinde yayınlanması halinde hukuki ve cezai işlem yapılacaktır. Avukat meslektaşların makale içeriklerini dava dilekçelerinde kullanması serbesttir. Avukat veya akademisyenler hukuk makalelerini özgeçmişleri ile birlikte yayımlanmak üzere ncm.ilhan@gmail.com adresine gönderebilirler.