Ankara Ceza Avukatı Avukat Necmettin İlhan [İLHAN HUKUK BÜROSU], ağır ceza avukatları ile ceza davaları konusunu kapsamlı bir bakış açısıyla ele alıyor.
Hükmün gerekçesinde gösterilmesi gereken hususlar
Madde 230 – (1) Mahkûmiyet hükmünün gerekçesinde aşağıdaki hususlar gösterilir:
a) İddia ve savunmada ileri sürülen görüşler.
b) Delillerin tartışılması ve değerlendirilmesi, hükme esas alınan ve reddedilen delillerin belirtilmesi; bu kapsamda dosya içerisinde bulunan ve hukuka aykırı yöntemlerle elde edilen delillerin ayrıca ve açıkça gösterilmesi.
c) Ulaşılan kanaat, sanığın suç oluşturduğu sabit görülen fiili ve bunun nitelendirilmesi; bu hususta ileri sürülen istemleri de dikkate alarak, Türk Ceza Kanununun 61 ve 62 nci maddelerinde belirlenen sıra ve esaslara göre cezanın belirlenmesi; yine aynı Kanunun 53 ve devamı maddelerine göre, cezaya mahkûmiyet yerine veya cezanın yanı sıra uygulanacak güvenlik tedbirinin belirlenmesi.
d) Cezanın ertelenmesine, hapis cezasının adlî para cezasına veya tedbirlerden birine çevrilmesine veya ek güvenlik tedbirlerinin uygulanmasına veya bu hususlara ilişkin istemlerin kabul veya reddine ait dayanaklar.
(2) Beraat hükmünün gerekçesinde, 223 üncü maddenin ikinci fıkrasında belirtilen hallerden hangisine dayanıldığının gösterilmesi gerekir.
(3) Ceza verilmesine yer olmadığına dair kararın gerekçesinde, 223 üncü maddenin üçüncü ve dördüncü fıkralarında belirtilen hallerden hangisine dayanıldığının gösterilmesi gerekir.
(4) Yukarıdaki fıkralarda belirtilen hükümlerin dışında başka bir karar veya hükmün verilmesi hâlinde bunun nedenleri gerekçede gösterilir.
Hükmün Gerekçesinde Gösterilmesi Gereken Hususlar (CMK m.230)
Giriş
Ceza muhakemesinde hükmün gerekçesi, adil yargılanma hakkının ve yargılamanın şeffaflığının temel güvencelerinden biridir. 5271 sayılı Ceza Muhakemesi Kanunu’nun 230. maddesi, mahkûmiyet, beraat veya ceza verilmesine yer olmadığına ilişkin kararların gerekçelerinin hangi unsurları içermesi gerektiğini ayrıntılı biçimde düzenlemiştir. Gerekçesiz veya yetersiz gerekçeli kararlar, hem üst mahkeme denetimini zorlaştırmakta hem de tarafların adil yargılanma hakkını ihlal etmektedir.
Bu nedenle, CMK m.230 hükmü, yalnızca usule ilişkin bir formalite değil, aynı zamanda yargı kararlarının hukuki meşruiyetinin ve denetlenebilirliğinin teminatı niteliğindedir.
Mahkûmiyet Hükmünde Gerekçenin Unsurları
Mahkûmiyet kararının gerekçesinde şu hususların yer alması zorunludur:
- İddia ve Savunmaların Değerlendirilmesi
- Cumhuriyet savcısının ileri sürdüğü iddialar ile sanık ve müdafiinin savunmalarına karar metninde açıkça yer verilmelidir.
- Yargıtay içtihatlarında, yalnızca iddianamenin tekrar edilmesi veya savunmanın özetlenmesi yeterli görülmemektedir; mahkemenin bu görüşleri değerlendirmesi gerekir.
- Delillerin Tartışılması ve Değerlendirilmesi
- Hükme esas alınan delillerin açıkça belirtilmesi, reddedilen delillerin neden kabul edilmediğinin gerekçelendirilmesi şarttır.
- Özellikle hukuka aykırı yöntemlerle elde edilen delillerin ayrıca gösterilmesi gerekir. Aksi halde, karar hukuka aykırılık nedeniyle bozulabilmektedir.
- Fiilin Nitelendirilmesi ve Cezanın Belirlenmesi
- Sanığın sabit görülen fiili, hangi delillerle ortaya konulduğu ve Türk Ceza Kanunu’ndaki (TCK) hangi maddeye uygun olduğu açıkça belirtilmelidir.
- Cezanın belirlenmesi sürecinde TCK m.61’de yer alan ölçütler (kastın yoğunluğu, fiilin işleniş biçimi, failin geçmişi vb.) dikkate alınmalıdır.
- Ayrıca TCK m.62’deki takdiri indirim nedenleri (iyi hâl indirimi vb.) uygulanmışsa veya reddedilmişse, bunun da gerekçesi açıklanmalıdır.
- Cezanın Ertelenmesi, Adli Para Cezasına Çevrilmesi veya Güvenlik Tedbirleri
- Hapis cezasının ertelenip ertelenmeyeceği, adli para cezasına çevrilip çevrilmeyeceği, güvenlik tedbirlerinin uygulanıp uygulanmayacağı konularında mahkemenin dayanaklı bir gerekçe ortaya koyması zorunludur.
Beraat Hükmünde Gerekçe
Beraat kararının gerekçesinde, CMK m.223/2’de düzenlenen hallerden hangisine dayanıldığı mutlaka belirtilmelidir.
Örneğin:
- Fiilin suç teşkil etmemesi,
- Yüklenen fiilin sanık tarafından işlenmediğinin sabit olması,
- Fiilin kanunda suç olarak tanımlanmaması gibi nedenler gerekçede açıkça yazılmalıdır.
Yargıtay uygulamasında, sadece “delil yetersizliğinden beraat” ifadesi yeterli görülmemekte; hangi delillerin yetersiz kaldığının tartışılması beklenmektedir.
Ceza Verilmesine Yer Olmadığı Kararında Gerekçe
CMK m.223/3-4 hükümleri uyarınca verilen “ceza verilmesine yer olmadığı” kararlarında da hangi hukuki nedene dayanıldığı açıklanmalıdır.
Örneğin:
- Şikâyetten vazgeçme,
- Zamanaşımı,
- Failin ölümü,
- Etkin pişmanlık gibi sebepler gerekçeli şekilde yazılmalıdır.
Şüpheli/Sanık Açısından Dikkat Edilmesi Gerekenler
- Sanık, gerekçesiz veya yetersiz gerekçeli kararlara karşı istinaf ve temyiz yoluna başvurabilir.
- Delillerin tartışılmadığı, savunmaların dikkate alınmadığı bir hüküm, adil yargılanma hakkının ihlali niteliğindedir.
- Sanığın, sürecin her aşamasında uzman bir ceza avukatı ile hareket etmesi, haklarının korunması açısından kritik önem taşır.
Mağdur/Müşteki Açısından Dikkat Edilmesi Gerekenler
- Mağdur veya suçtan zarar gören, gerekçesiz beraat kararına karşı kanun yollarına başvurabilir.
- Mahkemenin, mağdurun beyanlarını ve sunduğu delilleri neden dikkate almadığını gerekçede açıklaması gerekir.
- Bu noktada mağdur vekilinin (katılan avukatı) süreci takip etmesi büyük önem taşır.
Uzman Ceza Avukatının Önemi
Gerekçeli kararların hukuka uygun şekilde oluşturulması, ceza muhakemesinin en kritik aşamalarından biridir.
- Sanık açısından: Haksız mahkûmiyetlerin önüne geçilmesi, adil yargılanma hakkının korunması.
- Mağdur açısından: Suçun cezasız kalmaması, delillerin göz ardı edilmemesi.
Her iki taraf için de gerekçe, hak arama özgürlüğünün ve üst yargı denetiminin temelidir. Bu nedenle sürecin başından sonuna kadar uzman bir ceza avukatı ile temsil edilmek, hak kayıplarının önüne geçmek açısından hayati önemdedir.
Sonuç
CMK m.230 hükmü, gerekçeli karar yazımına ilişkin açık ve ayrıntılı bir düzenleme getirmektedir. Gerekçenin eksiksiz olması, yalnızca şekli bir zorunluluk değil, aynı zamanda adil yargılanma hakkının güvencesidir. Mahkemenin delilleri değerlendirme biçimi, hukuki nitelendirme ve uygulanan yaptırımların gerekçelendirilmesi, kararların hem taraflar hem de kamuoyu nezdinde meşruiyetini sağlamaktadır.
Sanık ve mağdur açısından, gerekçeli kararın dikkatle incelenmesi ve gerektiğinde kanun yollarına başvurulması önemlidir. Bu süreçte, uzman ceza avukatının hukuki bilgisi ve tecrübesi, adaletin sağlanmasında belirleyici bir rol oynamaktadır.
Kaynakça
- 5271 sayılı Ceza Muhakemesi Kanunu (CMK).
- 5237 sayılı Türk Ceza Kanunu (TCK).
- Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi (AİHM) içtihatları.
- Centel, N., Zafer, H., & Çakmut, O. (2022). Ceza Muhakemesi Hukuku. Beta Yayınları.
- Yenisey, F., & Nuhoğlu, A. (2021). Ceza Muhakemesi Hukuku. Seçkin Yayıncılık.
| Ankara Ağır Ceza Avukatı İletişim Bilgileri | ||
| ✅ | Ankara Ağır Ceza Avukatı: | Avukat Necmettin İlhan |
| ✅ | Telefon : | 0312 4671882 – 0505 3522337 |
| ✅ | Adres: | Yeni Bağlıca Mah. Etimesgut Blv. No:90/B Qule Bağlıca İş Merkezi No:20 Etimesgut/Ankara |
| ✅ | Mail: | ncm.ilhan@gmail.com.tr |
| ✅ | Hizmet Alanları: | Ağır Cezalık Suçlar, Ağır Ceza Davaları, Ceza Hukuku |
UYARI
Web sitemizdeki tüm makale ve içeriklerin telif hakkı Av. Necmettin İlhan’a ait olup, Avukatlık Kanunu ve Türkiye Barolar Birliği’nin meslek kuralları bağlamında sadece bilgi amaçlı olarak temin edilmektedir. Tüm makaleler hak sahipliğinin tescili amacıyla elektronik imzalı zaman damgalıdır. Sitemizdeki makalelerin kopyalanarak veya özetlenerek izinsiz bir şekilde başka web sitelerinde yayınlanması halinde hukuki ve cezai işlem yapılacaktır. Avukat meslektaşların makale içeriklerini dava dilekçelerinde kullanması serbesttir. Avukat veya akademisyenler hukuk makalelerini özgeçmişleri ile birlikte yayımlanmak üzere ncm.ilhan@gmail.com adresine gönderebilirler.