Hükûmete karşı suç
Madde 312- (1) Cebir ve şiddet kullanarak Türkiye Cumhuriyeti Hükûmetini ortadan kaldırmaya veya görevlerini yapmasını kısmen veya tamamen engellemeye teşebbüs eden kimseye ağırlaştırılmış müebbet hapis cezası verilir.
(2) Bu suçun işlenmesi sırasında başka suçların işlenmesi halinde, ayrıca bu suçlardan dolayı ilgili hükümlere göre cezaya hükmolunur.
GEREKÇE:
Madde metninde, Türkiye Cumhuriyeti Devletinin egemenlik unsurunun oluştuğu üç güçten yönetim gücünü temsil eden Hükûmetin ortadan kaldırılmasına veya böyle olmamakla birlikte görevini yapmasını kısmen veya tamamen engellemeye teşebbüs edilmesi ayrı bir suç olarak tanımlanmıştır. Bu suç tanımında da, Anayasa düzeninin temel organlarından biri olan Hükûmetin ortadan kaldırılmasına veya görevlerinin engellenmesine yönelik teşebbüse ait icra hareketlerini tam suç gibi cezalandırılmaktadır.
Maddenin uygulamasına ilişkin diğer hususlar için Anayasayı ihlâl ve Yasama organına karşı suça ilişkin maddelerin gerekçelerine bakılmalıdır.
DEĞİŞİKLİK GEREKÇESİ ()
Anayasamızda güvence altına alınmış olan ifade ve örgütlenme özgürlüğü kapsamında kullanılan hakların, bu suç kapsamında değerlendirilemeyeceğinin daha açık bir biçimde vurgulanması ve bu bakımdan ortaya çıkabilecek tereddütlerin giderilmesi için böyle bir değişikliğin yapılması gerekli görülmüştür.
Maddenin 765 sayılı TÜRK CEZA KANUNU’ndaki karşılığı
Madde 147 – Türkiye Cumhuriyeti İcra Vekilleri Heyetini cebren iskat veya vazife görmekten cebren menedenlerle bunları teşvik eyliyenlere (Değişik İbare: 14/7/2004 – 5218/1 md.) ağırlaştırılmış müebbet ağır hapis cezası hükmolunur.
AÇIKLAMALAR
Hükûmete Karşı Suç: Türkiye Ceza Hukuku Bağlamında Analiz
Özet:
Bu makalede, Türk Ceza Kanunu’nun (TCK) 312. maddesi kapsamında düzenlenen “Hükûmete Karşı Suç” incelenmektedir. Suçun korunan yararı, hukuki niteliği, maddi ve manevi unsurları, farklı görünüm biçimleri, cezai sorumluluk, kovuşturma usulü ve Türk Yargıtay kararları ışığında yorumlanması yapılmaktadır. Ayrıca, suç isnat edilen kişiler ve mağdurların atması gereken hukuki adımlar detaylandırılmıştır.
I. Korunan Yarar ve Hukuki Nitelik
Türkiye Cumhuriyeti devleti, egemenliği millet adına kullanan en üst siyasi iktidar organı olarak yürütme ve yasama yetkilerini farklı organlar aracılığıyla kullanır. TCK m.312 uyarınca korunmak istenen yarar, Bakanlar Kurulu ve dolayısıyla yürütme organının varlığı ve fonksiyonlarıdır.
A. Hükûmetin Korunma Amaçları
- Hükûmet, Anayasa m.109’a göre Bakanlar Kurulundan oluşan icra organıdır.
- Bakanlar, Cumhurbaşkanı tarafından atanır ve başbakanın seçimiyle göreve başlar.
- TCK m.312, hükümetin bireysel üyelerinden bağımsız olarak kurumsal varlığını ve fonksiyonlarını korumayı amaçlar.
B. Suçun Hukuki Niteliği
- Suç, cebri ve şiddet kullanılarak işlenebilen bağlı hareketli bir suçtur.
- Tamamlanması için hükümetin görevini yapamaması şart değildir; teşebbüsün başlaması suçun oluşması için yeterlidir.
- TCK m.312, 3713 sayılı Terörle Mücadele Kanunu (TMK) kapsamında terör suçu ve siyasal suç niteliği taşır.
C. Karşılaştırmalı Hukuk Perspektifi
- 765 sayılı Ceza Kanunu (m.147), 1889 ve 1930 İtalyan Ceza Kanunları, Fransız, Belçika, Alman ve İsviçre Ceza Kanunlarında hükümetin fonksiyonlarını korumaya yönelik benzer düzenlemeler bulunmaktadır.
II. Suçun Maddi Unsurları
1. Fail
- Suç, herhangi bir kişi tarafından işlenebilir; özel bir sıfat aranmamaktadır.
- Suçun mağduru, hükümeti oluşturan bireysel bakanlardan bağımsız olarak kurumsal bir organdır.
2. Fiil
- Suç, cebri ve şiddet kullanılarak hükümeti ortadan kaldırmaya veya görevlerini kısmen veya tamamen engellemeye teşebbüsle işlenir.
- Maddi netice aranmamaktadır; elverişli hareketle icraya başlamak suçun tamamlanması için yeterlidir.
- Fiil, hükümetin görevini yapmasını tamamen veya kısmen engellemeye yönelik iki hareketten biriyle işlenebilir:
- Hükûmetin ortadan kaldırılması
- Görevini kısmen veya tamamen yerine getirememesi
3. Araç Suçlar
- Suç amacı doğrultusunda işlenen diğer suçlar (yaralama, malvarlığına zarar, özgürlüğün kısıtlanması) ayrı ayrı cezalandırılır.
III. Manevi Unsur
- Suç yalnızca kasten işlenebilir, taksirli işlenmesi söz konusu değildir.
- Failin, hükûmeti ortadan kaldırma veya görevini engelleme amacıyla hareket etmesi gerekmektedir.
- Özel bir saik aranmamaktadır; amaç yalnızca hükümetin görevini engellemektir.
IV. Suçun Farklı Görünüm Biçimleri
1. Teşebbüs
- Suç teşebbüs suçudur ve elverişli cebri hareketle fiilin icrasına başlanması yeterlidir.
- Hazırlık hareketleri cezalandırılmaz.
2. İştirak
- TCK m.37-40 hükümleri geçerlidir.
- Müşterek fail, azmettirici ve yardım eden sıfatıyla sorumluluk söz konusudur.
3. İçtima
- Birden fazla fiilin varlığı, suçun tekliğine engel olmaz; aynı amaçla işlenen eylemler tek suç sayılır.
4. Diğer Suçlarla Fark
- Anayasal düzeni ihlal (TCK m.309) ile fark: Failin amacı ve eylemin vasfıdır.
- Amaç yalnızca hükümeti ortadan kaldırmak veya görevini engellemek ise TCK m.312 uygulanır.
- Amaç hükümet sistemini değiştirmek ise m.309 uygulanır ve asli norm niteliğindedir.
V. Kovuşturma Usulü
- Suç, şikâyete bağlı değildir, Cumhuriyet Başsavcılığı tarafından re’sen soruşturulur.
- TMK m.10 uyarınca özel yetkili ağır ceza mahkemelerinde yargılanır.
- Tutuklama süreleri, Ceza Muhakemesi Kanununa göre iki kat uygulanır.
- Asker kişiler tarafından işlenmiş olsa dahi adli mahkemelerde yargılanır; Anayasa Mahkemesi ve Yargıtay’ın yetkisi saklıdır.
VI. Suç İsnadı Durumunda Yapılması Gerekenler
A. Suç isnat edilen kişiler
- Hukuki temsilci ve ceza avukatı ile derhal iletişime geçin.
- Hiçbir şekilde ifade vermeden önce hukuki danışmanlık alın.
- Suçla ilgili delilleri toplayın ve koruyun, fakat doğrudan kamuoyuna açıklamayın.
- Mahkemede haklarınızı kullanırken yalnızca avukatınızın yönlendirmesiyle hareket edin.
B. Suçtan zarar gören/mağdurlar
- Hemen suç duyurusunda bulunun.
- Yaralanma veya malvarlığı zararları varsa belgeleyin ve resmi tutanak tutturun.
- Hukuki süreç boyunca alanında uzman ceza avukatı ile hareket edin.
VII. Sıkça Sorulan Sorular (SSS)
S1: Suç, sadece hükümeti devirmeye yönelik girişimlerle mi sınırlıdır?
- Hayır, hükümetin görevlerini kısmen engellemek için cebir ve şiddet kullanılması da suç kapsamındadır.
S2: Suçun işlenmesi için hükümetin gerçekten zarar görmesi gerekir mi?
- Hayır, teşebbüsün başlaması ve elverişli hareketin icraya konması yeterlidir.
S3: Yalnızca bir bakanın görevini engellemek hükümete karşı suç oluşturur mu?
- Hayır, sadece kurumsal Bakanlar Kurulu fonksiyonlarını hedef alan eylemler bu suçu oluşturur.
S4: Suç taksirle işlenebilir mi?
- Hayır, suç yalnızca kasten işlenebilir.
VIII. Sonuç
TCK m.312 kapsamındaki Hükûmete Karşı Suç, yürütme organının kurumsal varlığı ve fonksiyonlarını korumak amacıyla düzenlenmiş bir teşebbüs suçudur. Suçun kapsamı, failin amacı ve eylemin elverişliliği ile belirlenir. Hem suç isnat edilen kişiler hem de mağdurların, uzman ceza avukatlarından profesyonel destek almaları yasal süreçlerin doğru yürütülmesi açısından kritik öneme sahiptir.
UYARI
Web sitemizdeki tüm makale ve içeriklerin telif hakkı Av. Necmettin İlhan’a ait olup, Avukatlık Kanunu ve Türkiye Barolar Birliği’nin meslek kuralları bağlamında sadece bilgi amaçlı olarak temin edilmektedir. Tüm makaleler hak sahipliğinin tescili amacıyla elektronik imzalı zaman damgalıdır. Sitemizdeki makalelerin kopyalanarak veya özetlenerek izinsiz bir şekilde başka web sitelerinde yayınlanması halinde hukuki ve cezai işlem yapılacaktır. Avukat meslektaşların makale içeriklerini dava dilekçelerinde kullanması serbesttir. Avukat veya akademisyenler hukuk makalelerini özgeçmişleri ile birlikte yayımlanmak üzere ncm.ilhan@gmail.com adresine gönderebilirler.