Ankara Ceza Avukatı Avukat Necmettin İlhan [İLHAN HUKUK BÜROSU], ağır ceza avukatları ile ceza davaları konusunu kapsamlı bir bakış açısıyla ele alıyor.
Zorlayıcı araçların kullanılması
Madde 50- (1) Hiçbir hâlde zincir ve demire vurmak tedbir olarak uygulanmaz. Kelepçe ve bedensel hareketleri kısıtlayıcı araçlar;
a) Yetkili makamın önüne getirildiğinde çıkarılmak kaydıyla, sevk ve nakil sırasında kaçmayı önlemek için,
b) Hekimin talimat ve gözetiminde olmak üzere tıbbî nedenlerle,
c) Diğer kontrol usûllerinin yetersizliği hâlinde hükümlünün kendisine veya başkalarına zarar vermesine veya eşyayı tahrip etmesine engel olmak için kurum en üst amirinin emriyle,
Kullanılabilir.
(2) Çocuk hükümlüler için birinci fıkranın (a) bendi hükmü uygulanmaz.
Zorlayıcı Araçların Kullanılması: 5275 Sayılı Kanun Çerçevesinde Hukuki Analiz
Giriş
Ceza infaz kurumlarında güvenliğin sağlanması, hem kurum personeli hem de hükümlülerin güvenliği açısından kritik öneme sahiptir. Ancak güvenlik tedbirleri uygulanırken insan haklarına uygunluk, hukuka uygunluk ve ölçülülük ilkeleri her zaman gözetilmelidir. 5275 sayılı Ceza ve Güvenlik Tedbirlerinin İnfazı Hakkında Kanunun 50. maddesi, hükümlülerin bedensel özgürlüğünü kısıtlayıcı zorlayıcı araçların kullanımını düzenlemektedir. Bu makalede, madde metni, uygulama şartları, çocuk hükümlüler açısından özel durum, Yargıtay içtihatları ve şüpheli/sanık ile mağdur/müşteki açısından dikkat edilmesi gereken hususlar detaylandırılacaktır.
1. Hukuki Çerçeve
1.1. Madde 50’in Hükümleri
5275 sayılı Kanun’un 50. maddesi uyarınca:
- Zincir ve demire vurmak hiçbir hâlde tedbir olarak uygulanamaz.
- Kelepçe ve bedensel hareketleri kısıtlayıcı araçlar, yalnızca aşağıdaki durumlarda kullanılabilir:
- Yetkili makamın önüne getirildiğinde çıkarılmak kaydıyla, sevk ve nakil sırasında kaçmayı önlemek için,
- Hekimin talimat ve gözetiminde olmak üzere, tıbbi nedenlerle,
- Diğer kontrol usûllerinin yetersiz olduğu durumlarda, hükümlünün kendisine veya başkalarına zarar vermesini veya eşyayı tahrip etmesini engellemek için kurum en üst amirinin emriyle.
- Çocuk hükümlüler açısından, sevk ve nakil sırasında kelepçe ve benzeri araçların kullanımı (madde 50/1-a) uygulanmaz.
1.2. Hukuki İlkeler
Zorlayıcı araçların kullanımı, ölçülülük ve zorunluluk ilkesi ile sınırlıdır. Bu araçların keyfi kullanımı, kişisel özgürlüklerin ihlali olarak değerlendirilir ve hukuki sorumluluk doğurabilir (Anayasa m.19; Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi m.5).
2. Uygulamada Dikkat Edilecek Hususlar
2.1. Kurum Yönetimi Açısından
- Zorlayıcı araç kullanımı her zaman kayıt altına alınmalıdır.
- Kullanımın gerekçesi ve süresi, tıbbi rapor veya en üst amir kararı ile belgelenmelidir.
- Kullanım sırasında, fiziksel ve psikolojik zarar riski minimize edilmelidir.
2.2. Hükümlü Açısından
- Kelepçe veya benzeri araçların kullanımı hukuka uygun değilse şikâyet ve itiraz hakkı vardır.
- Kişisel haklarının ihlal edilmesi durumunda, uzman ceza avukatına başvurarak idari veya adli başvuru yapılması önemlidir.
- Nakil sırasında veya tıbbi gözetim dışı uygulamalarda gerekçe ve süreyi sormak, belgelenmesini talep etmek, hukuki koruma sağlar.
2.3. Mağdur/Müşteki Açısından
- Mağdur veya suçtan zarar gören kişi açısından zorlayıcı araçların uygulanması doğrudan etkili olmasa da, kurum içi güvenliğin sağlanması travma riskini azaltır.
- Kurumda yaşanan olumsuzluklarda şikâyet mekanizmalarını kullanmak ve gerekirse hukuki danışmanlık almak önemlidir.
3. Çocuk Hükümlüler Açısından Özel Durum
-
- maddenin 2. fıkrasına göre, çocuk hükümlüler için sevk ve nakil sırasında kelepçe kullanımı yasaktır.
- Bu uygulama, çocuğun gelişim hakkını ve psikolojik bütünlüğünü koruma amacını taşır.
- Kurum yönetimi, çocuklarda zorlayıcı araç kullanımını yalnızca acil tehlike durumunda ve tıbbi gözetimle sınırlı tutmalıdır.
4. Yargıtay Kararları ve Uygulama
Yargıtay kararları, zorlayıcı araçların uygulanmasında ölçülülük ve zorunluluk ilkelerinin ihlal edilmesini hukuka aykırı bulmaktadır.
- Kelepçenin gereksiz kullanımı nedeniyle açılan tazminat davalarında, mahkemeler kurum yönetiminin yetkisinin kötüye kullanıldığını kabul etmiştir.
- Tıbbi gözetim dışı kelepçe veya bedensel kısıtlama, hem idari hem de cezai sorumluluk doğurabilir.
5. Uzman Ceza Avukatının Önemi
- Zorlayıcı araç kullanımı ile ilgili hukuki uyuşmazlıklarda, uzman ceza avukatı, hem şüpheli/sanığın haklarının korunması hem de mağdur/müştekinin olası zararlarının önlenmesi açısından kritik rol oynar.
- Avukat, hukuka aykırı uygulamaların kayıt altına alınmasını, şikâyet süreçlerini ve tazminat taleplerini yönlendirir.
6. Sık Sorulan Sorular (SSS)
S: Kelepçe uygulanırken ne kadar süre geçerli olur?
C: Sadece ihtiyacın devam ettiği süre boyunca ve yetkili karar ile uygulanabilir; sevk ve nakil sırasında yetkili makam önünde çıkarılmalıdır.
S: Çocuk hükümlülere kelepçe uygulanabilir mi?
C: Hayır, çocuklar için sevk ve nakil sırasında kelepçe veya benzeri araçlar kullanılamaz. Tıbbi gözetimle sınırlı acil durumlar dışında yasaktır.
S: Kelepçe uygulaması hukuka aykırı ise ne yapılabilir?
C: Şikâyet ve itiraz hakkı kullanılabilir, gerekirse uzman ceza avukatı aracılığıyla dava açılabilir.
S: Tıbbi gözetim olmadan zorlayıcı araç kullanılırsa ne olur?
C: Hukuka aykırı uygulama nedeniyle kurum ve görevli personel sorumlu tutulabilir; maddi ve manevi tazminat talepleri doğabilir.
Sonuç
5275 sayılı Kanun’un 50. maddesi, ceza infaz kurumlarında güvenlik ile özgürlük dengesini gözetir. Zorlayıcı araçların uygulanması ölçülülük, zorunluluk ve gözetim ilkelerine bağlıdır. Şüpheli/sanık ve mağdur/müşteki açısından hakların korunması için uzman ceza avukatı desteği önemlidir. Özellikle çocuk hükümlülerde hukuka aykırı uygulamalar ciddi sonuçlar doğurabilir.
Kaynakça
- 5275 sayılı Ceza ve Güvenlik Tedbirlerinin İnfazı Hakkında Kanun, Resmî Gazete, 2004.
- Anayasa (1982). Türkiye Cumhuriyeti Anayasası.
- Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi (1950). Avrupa Konseyi.
| Ankara Ağır Ceza Avukatı İletişim Bilgileri | ||
| ✅ | Ankara Ağır Ceza Avukatı: | Avukat Necmettin İlhan |
| ✅ | Telefon : | 0312 4671882 – 0505 3522337 |
| ✅ | Adres: | Yeni Bağlıca Mah. Etimesgut Blv. No:90/B Qule Bağlıca İş Merkezi No:20 Etimesgut/Ankara |
| ✅ | Mail: | ncm.ilhan@gmail.com.tr |
| ✅ | Hizmet Alanları: | Ağır Cezalık Suçlar, Ağır Ceza Davaları, Ceza Hukuku |
UYARI
Web sitemizdeki tüm makale ve içeriklerin telif hakkı Av. Necmettin İlhan’a ait olup, Avukatlık Kanunu ve Türkiye Barolar Birliği’nin meslek kuralları bağlamında sadece bilgi amaçlı olarak temin edilmektedir. Tüm makaleler hak sahipliğinin tescili amacıyla elektronik imzalı zaman damgalıdır. Sitemizdeki makalelerin kopyalanarak veya özetlenerek izinsiz bir şekilde başka web sitelerinde yayınlanması halinde hukuki ve cezai işlem yapılacaktır. Avukat meslektaşların makale içeriklerini dava dilekçelerinde kullanması serbesttir. Avukat veya akademisyenler hukuk makalelerini özgeçmişleri ile birlikte yayımlanmak üzere ncm.ilhan@gmail.com adresine gönderebilirler.