Hükümlü veya tutuklunun kaçması
Madde 292- (1) Tutukevinden, ceza infaz kurumundan veya gözetimi altında bulunduğu görevlilerin elinden kaçan tutuklu veya hükümlü hakkında altı aydan bir yıla kadar hapis cezasına hükmolunur.
(2) Bu suçun, cebir veya tehdit kullanılarak işlenmesi halinde, bir yıldan üç yıla kadar hapis cezasına hükmolunur.
(3) Bu suçun, silahlı olarak ya da birden çok tutuklu veya hükümlü tarafından birlikte işlenmesi halinde, yukarıdaki fıkralara göre verilecek ceza bir katına kadar artırılır.
(4) Bu suçun işlenmesi sırasında kasten yaralama suçunun neticesi sebebiyle ağırlaşmış hallerinin veya kasten öldürme suçunun gerçekleşmesi ya da eşyaya zarar verilmesi durumunda, ayrıca bu suçlara ilişkin hükümlere göre cezaya hükmolunur.
(5) Bu maddede yazılı hükümler, ceza infaz kurumu dışında çalıştırılan hükümlüler ile hapis cezası adlî para cezasından çevrilmiş olanlar hakkında da uygulanır.
(6) (Mülga: 29/6/2005 – 5377/33 md.)
GEREKÇE:
Madde, kanun dairesinde gözaltına alındıktan veya tutuklandıktan sonra kaçan kimseleri cezalandırmaktadır. Kanunen gözaltına alındıktan sonra kaçan kimseler de maddenin kapsamına alınmış, böylece, örneğin, karakol nezarethanesinden kaçan kimse hakkında da maddenin uygulanması sağlanmıştır.
Maddenin ikinci fıkrasında, suçun kişilere karşı cebir veya tehdit kullanılarak işlenmesi, daha ağır ceza ile cezalandırılmayı gerektiren bir neden olarak kabul edilmiştir.
Üçüncü fıkrada ise, bu suçun silâhlı olarak ya da gözaltına alınan veya tutuklu bulunan birden çok kimse tarafından birlikte işlenmesi, bir ve ikinci fıkralara göre daha ağır ceza ile cezalandırılmayı gerektiren bir neden olarak kabul edilmiştir.
Dördüncü fıkraya göre; kaçma suçunun işlenmesi sırasında kasten yaralama suçunun neticesi sebebiyle ağırlaşmış hâllerinin veya kasten öldürme suçunun gerçekleşmesi ya da eşyaya zarar verilmesi durumunda, ayrıca bu suçlara ilişkin hükümlere göre cezaya hükmolunacaktır.
Beşinci fıkrada, bu madde hükümlerinin, ceza infaz kurumları dışında çalıştırılırken kaçan hükümlüler ile, adli para cezasının infazına ilişkin yükümlülüklere aykırı davranması dolayısıyla çevrilen hapis cezasının infazı sürecinde kaçan hükümlüler hakkında da uygulanacağı açıklanmıştır. Aslında bu hüküm, uygulamadaki duraksamaları gidermek amacıyla madde metine konulmuştur.
Maddenin son fıkrasında, kısa süreli hapis cezasının özel infaz şekillerinin gereklerine uymayan hükümlü hakkında, ayrıca hükmolunacak ceza gösterilmiştir.
Maddenin 765 sayılı TÜRK CEZA KANUNU’ndaki karşılığı
Madde 298 – (Değişik: 7/1/1981 – 2370/5 md.)
Bir kimse bir suçtan dolayı kanun dairesinde tutuklandıktan sonra kaçarsa iki aydan altı aya kadar hapsolunur.
Bu suç şahıslara karşı şiddet veya tehdit kullanarak veyahut kapı veya pencere kırarak veya duvar delerek veya kaçmaya mani olacak vasıtaları bozarak işlenmiş olursa ceza bir yıldan üç yıla kadar hapistir.
Yukarıdaki fıkrada belirtilen şekillerdeki kaçma eyleminin birden ziyade kimseler tarafından bir arada işlenmesi ya da tehdit veya şiddet kullanmanın bir kişi tarafından olsa bile silahla yapılması hallerinde ceza dört yıldan sekiz yıla kadar ağır hapistir.
Madde 299 – (Değişik: 7/1/1981 – 2370/6 md.)
Bir kimse bir suçtan dolayı kanun dairesinde hapsedildikten sonra kaçarsa aşağıda yazılı şekillerde ceza görür:
1. Müebbet ağır hapis hükümlüsü ise cezasının bir yılı geceli gündüzlü bir hücrede yalnız başına bırakılmak suretiyle çektirilir.
2. Muvakkat şahsi hürriyeti bağlayıcı bir ceza hükümlüsü ise geri kalan müddetlerine bu müddetlerin altıda birden üçte birine eşit bir müddet zammedilir. Ancak zammedilecek bu müddetler dört aydan eksik ve iki yıldan fazla olamaz.
Bu suç, şahıslara karşı şiddet veya tehdit kullanarak veyahut kapı ve pencere kırarak veya duvar delerek veya kaçmaya mani olacak vasıtaları bozarak işlenmiş olursa bİrinci bentte yazılı hücre müddeti bir yıl altı ay, ikinci bentte yazılı nispet üçte birden yarıya kadar olarak tatbik olunur. Ancak zammedilecek bu müddetler bir yıldan eksik, dört yıldan fazla olamaz.
Yukarıdaki fıkrada belirtilen şekillerdeki kaçma eyleminin birden ziyade kimseler tarafından bir arada işlenmesi ya da tehdit veya şiddet kullanmanın bir kişi tarafından olsa bile silahla yapılması hallerinde birinci bentte yazılı hücre müddeti iki yıl, ikinci bentte yazılı nisbet yarıdan üçte ikiye kadar olarak tatbik olunur. Ancak zammedilecek bu müddetler beş yıldan eksik, sekiz yıldan fazla olamaz.
Bu maddede yazılı hükümler cezaevi dışında çalıştırılan hükümlüler hakkında da tatbik olunur.
AÇIKLAMALAR
Hükümlü veya Tutuklunun Kaçması Suçu (TCK m.292)
Giriş
Hükümlü veya tutuklunun kaçması suçu, ceza hukuku açısından hem kamu düzenini hem de infaz sisteminin işleyişini doğrudan etkileyen ciddi bir suç olarak kabul edilmektedir. Türk Ceza Kanunu (TCK) m.292’de düzenlenen bu suç, ceza infaz kurumlarının güvenliğini, görevlilerin denetim yetkilerini ve toplum güvenliğini korumak amacıyla çeşitli yaptırımları içermektedir. Bu makalede, suçun tanımı, cezai yaptırımları, suçtan zarar görenler ve suç isnat edilenler açısından yapılması gerekenler, ayrıca hukuki danışmanlık ihtiyacı detaylı olarak ele alınacaktır.
Suçun Tanımı ve Unsurları
1. Suçun Tanımı
TCK m.292’ye göre, tutuklu veya hükümlülerin tutukevinden, ceza infaz kurumundan ya da gözetim altında bulundukları görevlilerin elinden kaçmaları, suçun temel unsurunu oluşturur.
2. Maddi Unsurlar
- Kaçma eylemi: Fiziksel olarak kurumu veya gözetimi terk etme.
- Gözetim altında olma durumu: Hükümlü veya tutuklunun yetkili görevliler kontrolünde olması.
3. Manevi Unsurlar
- Kast: Kaçma eylemi bilinçli ve isteyerek gerçekleştirilmelidir.
4. Suçun Nitelikli Haller
- Cebir veya tehdit kullanılarak işlenmesi (f.2).
- Silahlı ya da birden çok kişiyle birlikte işlenmesi (f.3).
- Kaçış sırasında kasten yaralama veya öldürme gibi ek suçların işlenmesi (f.4).
Ceza Yaptırımları
- Temel ceza: Altı aydan bir yıla kadar hapis.
- Cebir veya tehdit: Bir yıldan üç yıla kadar hapis.
- Birden fazla tutuklu veya silahlı kaçış: Verilecek ceza bir katına kadar artırılır.
- Ek suçlar: Kaçış sırasında oluşan yaralama, öldürme veya eşya zararına ilişkin cezalar ayrı hükme bağlanır.
Suçtan Zarar Görenlerin Hak ve Yükümlülükleri
- Görevli ve ceza infaz kurumları
- Kaçış olayını derhal kolluk kuvvetlerine bildirmek.
- Suçla ilgili tutanak ve raporları hazırlamak.
- Suçtan dolayı oluşan zararın tazmini için yasal süreçleri başlatmak.
- Mağdur/Toplum
- Kaçak hükümlü veya tutukluların bulunduğu durumlarda güvenlik birimlerine bilgi vermek.
- Suçtan dolayı oluşan maddi ve manevi zararları belgelendirmek.
Suç isnat edilen kişiler açısından yapılması gerekenler
- Derhal bir ceza avukatı ile iletişime geçmek.
- Kaçış eyleminin kast unsuru, nitelikli halleri ve oluşan zararlarla ilgili hukuki savunmayı hazırlamak.
- Mahkeme süreçlerinde işbirliği ve talep edilen belgelerin doğru şekilde sunulması.
Uzman ceza avukatından yardım almak, suç isnat edilen kişi için hem hukuki savunma stratejisinin oluşturulması hem de olası indirim ve hafifletici sebeplerin değerlendirilmesi açısından kritik öneme sahiptir.
Özel Alt Başlıklar
Kaçışta Cebir ve Tehdit Kullanımı
Cebir veya tehdit kullanılarak gerçekleştirilen kaçış, suçu ağırlaştıran unsurdur ve TCK m.292/2’ye göre bir yıldan üç yıla kadar hapis cezası öngörülür. Bu durumda, suç isnat edilenin davranışlarının hukuki değerlendirilmesi, eylemin tehdit mi yoksa zor kullanma mı olduğunun tespiti ile mümkündür.
Birden Fazla Hükümlü ile Kaçış
Birden fazla hükümlü veya tutuklunun birlikte kaçması, temel ve nitelikli cezaların artırılmasına sebep olur. Bu durum, suçun organize ve toplu bir şekilde işlendiğini gösterir.
Kaçış Sırasında Ek Suçlar
Kaçış sırasında kasten yaralama, öldürme veya eşya zararına sebebiyet verilmesi durumunda, TCK’nın ilgili maddeleri uyarınca ek cezalar uygulanır. Bu durum, suçun karmaşıklığını ve cezanın artışını doğurur.
Sıkça Sorulan Sorular (SSS)
Soru 1: Tutuklu veya hükümlü kaçarsa her zaman suç işlenmiş olur mu?
Cevap: Evet, kaçış eylemi temel unsur olarak suç teşkil eder; ancak eylemin cebir veya tehdit kullanımı gibi nitelikli halleri cezayı artırır.
Soru 2: Suç isnat edilen kişi ceza infaz kurumundan dışarıda çalışıyorsa TCK m.292 uygulanır mı?
Cevap: Evet, TCK m.292/5 kapsamında ceza infaz kurumu dışında çalıştırılan hükümlüler için de aynı hükümler geçerlidir.
Soru 3: Suçtan zarar görenler ne yapmalıdır?
Cevap: Suçun bildirilmesi, zararın belgelenmesi ve gerekli hukuki süreçlerin başlatılması önemlidir.
Soru 4: Hukuki destek ne kadar önemlidir?
Cevap: Alanında uzman bir ceza avukatından destek almak, savunma ve yasal hakların korunması açısından kritik bir öneme sahiptir.
Sonuç
Hükümlü veya tutuklunun kaçması suçu, hem infaz sistemi hem de toplum güvenliği açısından ciddi bir suçtur. TCK m.292, suçun temel ve nitelikli hallerini detaylı şekilde düzenleyerek, cezai yaptırımların kapsamını belirlemiştir. Suçtan zarar görenlerin haklarını koruması, suç isnat edilen kişilerin ise hukuki süreçte etkin savunma yapabilmesi için alanında uzman ceza avukatından destek alması büyük önem taşır.
UYARI
Web sitemizdeki tüm makale ve içeriklerin telif hakkı Av. Necmettin İlhan’a ait olup, Avukatlık Kanunu ve Türkiye Barolar Birliği’nin meslek kuralları bağlamında sadece bilgi amaçlı olarak temin edilmektedir. Tüm makaleler hak sahipliğinin tescili amacıyla elektronik imzalı zaman damgalıdır. Sitemizdeki makalelerin kopyalanarak veya özetlenerek izinsiz bir şekilde başka web sitelerinde yayınlanması halinde hukuki ve cezai işlem yapılacaktır. Avukat meslektaşların makale içeriklerini dava dilekçelerinde kullanması serbesttir. Avukat veya akademisyenler hukuk makalelerini özgeçmişleri ile birlikte yayımlanmak üzere ncm.ilhan@gmail.com adresine gönderebilirler.