Cumhuriyet Başsavcılığınca yapılacak işlemler
Madde 20- (1) Hapis cezasını içeren kesinleşmiş mahkûmiyet kararları, mahkemece, hangi hükümlü ve hangi cezanın infazına ilişkin olduğu açıkça belirtilmek suretiyle Cumhuriyet Başsavcılığına verilir.
(2) Cumhuriyet Başsavcılığınca infaz defterine kaydedilen ilâmdaki cezanın süresi gözetilerek hükümlü hakkında çağrı kâğıdı veya yakalama emri çıkarılır.
(3) Çağrı kâğıdı, hükümde gösterilen adrese tebliğ edilir. Hükümlü, adres değişikliklerini mahkemeye veya Cumhuriyet Başsavcılığına bildirmekle yükümlüdür. Aksi hâlde hükümde gösterilen adreste yapılan tebligat geçerlidir.
(4) Hükümlüye, Cumhuriyet Başsavcılığınca düzenlenen ceza infaz kurumuna alındığı ve salıverileceği tarih ile ceza süresini ve cezanın hangi hükme ilişkin bulunduğunu belirten bir belge verilir.
Kuruma alınma ve kayıt işlemleri
Madde 21- (1) Haklarında kesinleşmiş hapis cezasını içeren mahkûmiyet ve ödenmeyen adlî para cezalarının hapse çevrilmesine ilişkin karar bulunanlar, Cumhuriyet Başsavcılığının yazılı emriyle ceza infaz kurumuna gönderilirler. Üstleri ve eşyaları arandıktan sonra kabul odalarına konulur ve hekim muayenesinden sonra kuruma yerleştirme işlemleri yapılır.
(2) Ceza infaz kurumuna alınan hükümlülerin adı ve soyadı, işledikleri suç, cezalarının türü ve süresi, mahkûmiyet ilâmının tarih ve numarası ve infaza başlandığı gün “hükümlü defteri”ne kayıt olunur. Bu defterdeki sıra numarası, hükümlünün numarasını oluşturur.
(3) Tanıya yönelik olarak hükümlülerin parmak ve avuç içi izleri alınır, fotoğrafları çekilir, kan grupları, vücutlarının dış özellikleri ve ölçüleri belirlenir. Kayıt altına alınan söz konusu bilgiler hükümlünün kişisel dosyasında veya elektronik ortamda saklanır. Bu bilgiler, Kanunun zorunlu kıldığı hâller dışında hiçbir kurum ve kişiye verilemez.
Hükümlüler ile yakınları ve ilgililerin bilgilendirilmesi
Madde 22- (1) Hükümlülere, kuruma alındıklarında uygulanacak iyileştirme çalışmaları, disiplin suçları ve cezaları, bilgi edinme ve şikâyet yolları, hak ve sorumlulukları gibi konular ile kurumdaki yaşam biçimine uyum sağlamaları için gereken bilgiler, kurum yöneticileri tarafından sözlü olarak anlatılır ve yazılı olarak tebliğ olunur. İnfaz sonrası koruma ve yardım konusunda ayrıca bilgi verilir. Türkçe bilmeyen yabancı uyruklu hükümlülere kendi dilinde, mümkün olmadığında İngilizce, Fransızca veya Almanca olarak bildirilir. Duyma ve konuşma engellilere işaret diliyle anlatılır. Görme engellilere ise kendi alfabeleri ile yazılmış kitapçık verilir.
(2) Hükümlülerin ceza infaz kurumlarına alınmalarında, başka kuruma nakillerinde ve hastaneye yatırılmalarında, istekleri üzerine ailelerine veya gösterdikleri kişilere; hükümlü yabancı ise, yazılı olarak karşı çıkmaması hâlinde, uyruğu olduğu devletin diplomatik temsilcilik veya konsolosluğuna durum bildirilir.
(3) Askerlik çağına giren, hâlen silâh altında bulunan kişilerin ceza infaz kurumlarına alınmalarında, başka kuruma nakillerinde veya kurumda iken askerlik çağına girmeleri veya salıverilmeleri hâlinde durum, kayıtlı bulundukları askerlik şubesine bildirilir.
(4) Hükümlülerin ölümü hâlinde de yukarıdaki hükümler uygulanır ve ayrıca durum ailelerine derhâl bildirilir.
Hükümlülerin Ceza İnfaz Kurumlarına Kabul İşlemleri: Hukuki Süreç, Haklar ve Uygulama Esasları
Giriş
Hükümlülerin ceza infaz kurumlarına kabulü, mahkûmiyet kararlarının yerine getirilmesi ile birlikte infaz sürecinde güvenlik, rehabilitasyon ve hakların korunmasını içerir. 5275 sayılı Ceza ve Güvenlik Tedbirlerinin İnfazı Hakkında Kanun’un 20–22. maddeleri, hükümlülerin kuruma kabulünden itibaren uygulanacak işlemleri, kayıt süreçlerini ve bilgilendirme yükümlülüklerini ayrıntılı biçimde düzenlemektedir (Resmî Gazete, 2005).
Bu makalede, hükümlü/sanık ve mağdur/müşteki açısından dikkat edilmesi gereken hususlar ele alınmakta; sık sorulan sorular ve uygulamada sık karşılaşılan durumlar açıklanmaktadır. Ayrıca, infaz sürecinde uzman bir ceza avukatının rolü vurgulanmaktadır.
Cumhuriyet Başsavcılığınca Yapılacak İşlemler
Hapis cezası içeren kesinleşmiş mahkûmiyet kararları mahkeme tarafından Cumhuriyet Başsavcılığına iletilir. Başsavcılık, mahkûmiyet ilamında belirtilen ceza süresini esas alarak hükümlüye çağrı kâğıdı veya yakalama emri çıkarır (Madde 20/2). Çağrı kâğıdı, hükümlünün adresine tebliğ edilir ve hükümlü, adres değişikliklerini mahkemeye veya Cumhuriyet Başsavcılığına bildirmekle yükümlüdür. Aksi hâlde, tebligat hükümlüye yapılmış sayılır (Madde 20/3).
Hükümlüye ayrıca infaz kurumuna alındığı ve salıverileceği tarih ile ceza süresini ve cezanın hangi hükme ilişkin olduğunu belirten resmi bir belge verilir. Bu belge, hükümlü ve yakınları için hukuki güvence sağlar (Madde 20/4).
Dikkat Edilmesi Gerekenler:
- Hükümlüler çağrı kâğıdına rağmen infaz kurumuna gitmezse yakalama emri uygulanır.
- Adres değişikliği bildirilmezse, tüm hukuki işlemler eski adrese yapılmış sayılır.
- Uzman ceza avukatı, tebligat ve yakalama süreçlerinde hukuki hakların korunmasını sağlar.
Kuruma Alınma ve Kayıt İşlemleri
Hükümlüler, Cumhuriyet Başsavcılığı yazılı emriyle ceza infaz kurumuna alınır. Kuruma alınma süreci şunları içerir (Madde 21/1):
- Üst ve eşyalarının aranması,
- Kabul odasında geçici gözetim,
- Hekim muayenesi ve yerleştirme işlemleri.
Hükümlülerin kişisel bilgileri “hükümlü defteri”ne kaydedilir. Bu bilgiler şunları kapsar (Madde 21/2-3):
- Adı, soyadı ve suç türü,
- Ceza türü ve süresi,
- Mahkûmiyet ilamı tarih ve numarası,
- Parmak ve avuç içi izleri, fotoğraflar, kan grubu, vücut ölçüleri.
Kişisel bilgiler, Kanunun zorunlu kıldığı hâller dışında üçüncü şahıslarla paylaşılmaz.
Dikkat Edilmesi Gerekenler:
- Tanıya yönelik alınan bilgiler gizli tutulur; ihlali suç teşkil edebilir.
- Hükümlü, infaz sürecinde herhangi bir sağlık sorunu yaşarsa, hekim muayenesi talep edebilir.
Hükümlüler ile Yakınları ve İlgililerin Bilgilendirilmesi
Kurum yöneticileri, hükümlülere infaz sürecinde hak ve sorumluluklarını yazılı ve sözlü olarak bildirir (Madde 22/1). Bilgilendirme konuları şunlardır:
- İyileştirme ve eğitim çalışmaları,
- Disiplin suçları ve cezaları,
- Bilgi edinme ve şikâyet yolları,
- Kurumdaki yaşam biçimi ve uyum süreçleri.
Yabancı uyruklu hükümlüler, kendi dillerinde veya mümkün olmadığında İngilizce, Fransızca, Almanca dillerinde bilgilendirilir. Görme ve işitme engellilere özel yöntemlerle bilgi aktarılır.
Hükümlülerin yakınları veya diplomatik temsilciliklerine, hükümlünün yazılı rızası doğrultusunda durum bildirilir (Madde 22/2-4). Askerlik çağı ve ölüm durumunda da ilgili askerlik şubesine ve aileye bilgi verilir.
Dikkat Edilmesi Gerekenler:
- Yakınlarıyla iletişim, infaz sürecinde psikolojik ve hukuki destek sağlar.
- Uzman ceza avukatı, bilgilendirme ve hak ihlallerine karşı rehberlik yapar.
Şüpheli/Sanık ve Mağdur Perspektifi
Şüpheli/Sanık:
- Çağrı kâğıdı veya yakalama emri ile ilgili hukuki süreçleri takip etmeli, gecikme veya itiraz durumunda avukata başvurmalıdır.
- Kişisel bilgilerinin korunması ve muayene haklarının yerine getirilmesi için kurum görevlileriyle iletişim kurmalıdır.
Mağdur/Müşteki:
- Hükümlünün infaz durumu ve salıverilme tarihi, ilgili makamlarca bildirilir.
- Mağdur, infaz sürecinde hukuki danışmanlık alarak haklarını takip edebilir.
Sık Sorulan Sorular (SSS)
Soru 1: Hükümlü çağrı kâğıdını almadığını iddia ederse ne olur?
Cevap: Tebligat hükümlünün adresine yapılmışsa geçerlidir; itiraz için avukat desteği gereklidir.
Soru 2: Hükümlü infaz süresince sağlık sorunu yaşarsa neler yapabilir?
Cevap: Kurum hekimine başvurabilir ve gerektiğinde hastaneye sevk talep edebilir.
Soru 3: Yabancı uyruklu hükümlüler hangi dillerde bilgilendirilir?
Cevap: Öncelikle kendi dillerinde, mümkün olmadığında İngilizce, Fransızca veya Almanca dillerinde.
Sonuç
Hükümlülerin ceza infaz kurumlarına kabulü, güvenlik, kayıt, bilgilendirme ve rehabilitasyon süreçlerini kapsayan titiz bir hukuki prosedürdür. Hükümlü, yakınları ve mağdurların haklarının korunması, süreçlerin şeffaf yürütülmesi açısından uzman bir ceza avukatının rehberliği büyük önem taşımaktadır. Bu profesyonel destek, hem hak kayıplarının önlenmesine hem de hukuki süreçlerin doğru yürütülmesine katkı sağlar.
UYARI
Web sitemizdeki tüm makale ve içeriklerin telif hakkı Av. Necmettin İlhan’a ait olup, Avukatlık Kanunu ve Türkiye Barolar Birliği’nin meslek kuralları bağlamında sadece bilgi amaçlı olarak temin edilmektedir. Tüm makaleler hak sahipliğinin tescili amacıyla elektronik imzalı zaman damgalıdır. Sitemizdeki makalelerin kopyalanarak veya özetlenerek izinsiz bir şekilde başka web sitelerinde yayınlanması halinde hukuki ve cezai işlem yapılacaktır. Avukat meslektaşların makale içeriklerini dava dilekçelerinde kullanması serbesttir. Avukat veya akademisyenler hukuk makalelerini özgeçmişleri ile birlikte yayımlanmak üzere ncm.ilhan@gmail.com adresine gönderebilirler.