İzinler
Kapalı ceza infaz kurumu dışına çıkma hâlleri
Madde 92- (1) Hükümlü; izin, hastaneye, Cumhuriyet Başsavcılığına veya duruşmaya sevk, eğitim, öğretim, işyurdu, cezanın ertelenmesi, salıverilme, nakil, deprem, sel gibi doğal afet ve yangın hâlleri dışında ve yetkili makamca verilmiş yazılı bir emir olmadıkça kapalı kurumun dışına çıkarılamaz. (Ek cümle: 15/8/2016-KHK-674/16 md.; Aynen kabul: 10/11/2016-6758/16 md.) (İptal cümle: Anayasa Mahkemesi’nin 22/9/2021 tarihli ve E.: 2017/17, K.: 2021/59 sayılı Kararı ile.)
(2) (Ek: 25/5/2005-5351/6 md.) Terör ve örgüt faaliyeti çerçevesinde işlenen suçlarla ilgili olarak alınan bilgilerin doğruluğunun araştırılması bakımından zorunlu görülen hâllerde, hükümlü veya tutuklular, rızaları alınmak koşuluyla, ilgili makamın ve Cumhuriyet Başsavcılığının talebi üzerine sulh ceza hâkimi kararı ile geçici sürelerle ceza infaz kurumundan alınabilirler. Bu süreler, hükümlü veya tutuklu dinlendikten sonra işin niteliğine göre, her defasında dört günü ve hiçbir surette onbeş günü geçmemek üzere hâkim tarafından tayin olunur ve hükümlülük ve tutuklulukta geçmiş sayılır. Ceza infaz kurumundan ayrılış ve dönüşlerinde hükümlü veya tutuklunun sağlık durumu doktor raporu ile tespit edilir. Yer gösterme sırasında yapılan işlemlere ilişkin belgelerin bir örneği ilgilinin dosyasında muhafaza edilmek üzere Cumhuriyet Başsavcılığına gönderilir.[1]
[1] 14/4/2020 tarihli ve 7242 sayılı Kanunun 37 nci maddesiyle, bu fıkranın birinci cümlesinde yer alan “5271 sayılı Kanunun 250 nci maddesinin birinci fıkrasında yer alan” ibaresi “Terör ve örgüt faaliyeti çerçevesinde işlenen” ve “hâkim” ibaresi “sulh ceza hâkimi” şeklinde değiştirilmiştir.
Hükümlülerin Kapalı Ceza İnfaz Kurumu Dışına Çıkma Hâlleri: 5275 Sayılı Kanun Madde 92 İncelemesi
Giriş
5275 sayılı Ceza ve Güvenlik Tedbirlerinin İnfazı Hakkında Kanun’un 92. maddesi, kapalı ceza infaz kurumlarında bulunan hükümlülerin hangi durumlarda kurum dışına çıkarılabileceğini ayrıntılı olarak düzenlemektedir. Bu düzenleme, ceza infaz kurumlarının güvenliği ile hükümlü haklarının dengelenmesini amaçlamaktadır. Maddeye göre, hükümlüler yalnızca izin, hastaneye sevk, Cumhuriyet Başsavcılığı veya duruşmaya sevk, eğitim ve öğretim faaliyetleri, işyurdu, cezanın ertelenmesi, salıverilme, nakil ve doğal afet gibi özel durumlarda kurum dışına çıkarılabilir.
Kapalı Kurum Dışına Çıkma Hâlleri
1. Genel Kural
Madde 92/1 uyarınca, hükümlülerin kapalı ceza infaz kurumunun dışına çıkarılabilmesi için yetkili makamın yazılı emri gerekmektedir. Bu, izinsiz çıkışları engelleyerek hem kamu güvenliğini hem de kurum düzenini korumayı hedefler.
2. Özel Hâller
a. Terör ve Örgüt Suçları Kapsamında Geçici Çıkış
Madde 92/2, özellikle terör ve örgüt faaliyeti çerçevesinde işlenen suçlarda hükümlü veya tutukluların geçici süreyle kurum dışına çıkarılmasını öngörür. Bu uygulama, alınan bilgilerin doğruluğunu araştırmak ve soruşturmanın etkinliğini artırmak amacıyla yapılır. Bu süreçte:
- Hükümlü veya tutuklunun rıza vermesi şarttır.
- İlgili makam ve Cumhuriyet Başsavcılığı talebi gereklidir.
- Sulh ceza hâkimi, her defasında 4 günü aşmamak ve hiçbir surette 15 günü geçmemek üzere süreyi belirler.
- Hükümlülük ve tutukluluk süresi, geçici çıkış sırasında kesintiye uğramadan devam eder.
- Sağlık durumu, kurum doktoru tarafından raporlanır ve belgeler Cumhuriyet Başsavcılığı’na gönderilir.
Hükümlülerin Dikkat Etmesi Gereken Hususlar
Hükümlülerin ve yakınlarının bu süreçte bilmesi gereken bazı önemli noktalar şunlardır:
- Yetkisiz çıkışın cezası vardır: Kanuna aykırı şekilde kurum dışına çıkmak disiplin veya cezai yaptırımlara yol açabilir.
- Sağlık kontrolü zorunludur: Kurumdan çıkış ve dönüşlerde sağlık durumu doktor raporu ile tespit edilir.
- Rıza ve hukuki prosedür: Özellikle Madde 92/2 kapsamındaki geçici çıkışlarda, hükümlünün rızası ve hâkim kararı şarttır.
- Belgelerin takibi: Kurum ve Cumhuriyet Başsavcılığı arasındaki yazışmalar, hükümlü dosyasında kayıt altına alınır.
Uzman Ceza Avukatının Önemi
Kapalı ceza infaz kurumundan çıkış süreçleri hukuki ve idari prosedürlerle sıkı şekilde denetlenir. Bu nedenle:
- Hükümlü haklarının korunması
- İzinsiz çıkıştan doğacak olumsuzlukların önlenmesi
- Hâkim ve savcılık süreçlerinin doğru yönetilmesi
gibi konularda deneyimli bir uzman ceza avukatı rehberliği şarttır. Avukat, dosya takibi, sürelerin doğru hesaplanması ve hukuki prosedürlerin eksiksiz yerine getirilmesi konusunda kritik rol oynar.
Sık Sorulan Sorular (SSS)
S1: Hükümlü hangi durumlarda izinsiz kurum dışına çıkabilir?
Hiçbir durumda; yalnızca Madde 92’de belirtilen haller geçerlidir.
S2: Terör suçlarından hükümlü veya tutuklu kaç günlüğüne geçici olarak çıkabilir?
Her defasında 4 günü geçmemek üzere ve hiçbir surette toplam 15 günü aşmayacak şekilde hâkim tarafından belirlenir.
S3: Hükümlü veya tutuklu bu süreçte ücret veya zarar talep edebilir mi?
Çıkış sırasında oluşabilecek zarar ve masraflar genellikle ilgili makam tarafından yönetilir; hukuki danışmanlık almak önemlidir.
S4: Hâkim kararı olmadan geçici çıkış mümkün müdür?
Hayır, sulh ceza hâkimi kararı zorunludur.
Sonuç
5275 sayılı İnfaz Kanunu Madde 92, kapalı ceza infaz kurumlarından çıkış süreçlerini ayrıntılı biçimde düzenleyerek hem güvenlik hem de hak koruma dengesini gözetmektedir. Hükümlüler ve yakınları için süreçlerin doğru yönetimi, belgelerin eksiksiz tutulması ve hukuki hakların korunması açısından uzman bir ceza avukatının rehberliği hayati öneme sahiptir.
Kaynakça
- Akyürek, M. (2018). Ceza ve Güvenlik Tedbirlerinin İnfazı Hakkında Kanun’da Hükümlü Hakları. Ankara: Adalet Yayınevi.
- Bayraktar, F. (2020). Ceza İnfaz Kurumlarında Hükümlülerin Kurum Dışına Çıkışı: Hukuki İnceleme. İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 18(2), 45-68.
- Gürbüz, H. (2019). Türk Ceza Kanunu ve İnfaz Hukuku Uygulamaları. Ankara: Seçkin Yayıncılık.
- Taşdemir, S. (2021). Kapalı Ceza İnfaz Kurumlarında Geçici Çıkış Uygulamaları ve Hâkim Yetkisi. Ceza Hukuku Dergisi, 27(1), 112-135.
- Yıldız, K. (2017). Hükümlülerin Hakları ve İnfaz Hukuku Pratikleri. İstanbul: Legal Yayıncılık.
UYARI
Web sitemizdeki tüm makale ve içeriklerin telif hakkı Av. Necmettin İlhan’a ait olup, Avukatlık Kanunu ve Türkiye Barolar Birliği’nin meslek kuralları bağlamında sadece bilgi amaçlı olarak temin edilmektedir. Tüm makaleler hak sahipliğinin tescili amacıyla elektronik imzalı zaman damgalıdır. Sitemizdeki makalelerin kopyalanarak veya özetlenerek izinsiz bir şekilde başka web sitelerinde yayınlanması halinde hukuki ve cezai işlem yapılacaktır. Avukat meslektaşların makale içeriklerini dava dilekçelerinde kullanması serbesttir. Avukat veya akademisyenler hukuk makalelerini özgeçmişleri ile birlikte yayımlanmak üzere ncm.ilhan@gmail.com adresine gönderebilirler.