Ankara Ceza Avukatı Avukat Necmettin İlhan [İLHAN HUKUK BÜROSU], ağır ceza avukatları ile ceza davaları konusunu kapsamlı bir bakış açısıyla ele alıyor.
İfade alma ve sorguda yasak usuller
Madde 148 – (1) Şüphelinin ve sanığın beyanı özgür iradesine dayanmalıdır. Bunu engelleyici nitelikte kötü davranma, işkence, ilâç verme, yorma, aldatma, cebir veya tehditte bulunma, bazı araçları kullanma gibi bedensel veya ruhsal müdahaleler yapılamaz.
(2) Kanuna aykırı bir yarar vaat edilemez.
(3) Yasak usullerle elde edilen ifadeler rıza ile verilmiş olsa da delil olarak değerlendirilemez.
(4) Müdafi hazır bulunmaksızın kollukça alınan ifade, hâkim veya mahkeme huzurunda şüpheli veya sanık tarafından doğrulanmadıkça hükme esas alınamaz.
(5) Şüphelinin aynı olayla ilgili olarak yeniden ifadesinin alınması ihtiyacı ortaya çıktığında, bu işlem ancak Cumhuriyet savcısı tarafından yapılabilir.
İfade Alma ve Sorguda Yasak Usuller: CMK m.148 Analizi
Özet
Ceza muhakemesi sürecinde şüpheli ve sanığın beyanlarının özgür iradesine dayanması, hukukun temel ilkelerindendir. 5271 sayılı Ceza Muhakemesi Kanunu’nun (CMK) 148. maddesi, ifade alma ve sorguda yasaklanan usulleri açıkça düzenlemektedir. Bu makalede, yasak usuller ve bunların hukuki sonuçları detaylı biçimde incelenmiş; şüpheli/sanıklar ile suçtan zarar görenlerin (mağdur/müşteki) bu süreçte hakları ve dikkat etmeleri gereken hususlar açıklanmıştır. Ayrıca, sürecin hukuka uygun yürütülmesi için ceza avukatının rolü üzerinde durulmuştur.
Giriş
Ceza muhakemesinde delil elde etmenin meşruiyeti, adil yargılanma hakkının temel unsurudur. CMK m.148, şüpheli veya sanığın ifade ve sorgusunun özgür iradesine dayanmasını sağlamak için çeşitli yasakları öngörmektedir. Bu yasaklar, hem bedensel hem de ruhsal müdahaleleri kapsamakta ve kanuna aykırı yarar vaat etmeyi engellemektedir.
1. CMK m.148 Kapsamında Yasak Usuller
CMK m.148’e göre ifade alma ve sorguda aşağıdaki uygulamalar yasaktır:
1.1 Bedensel Müdahaleler
- İşkence
- Fiziksel kötü muamele
- Aşırı yorgunluk veya uykusuz bırakma
1.2 Ruhsal Müdahaleler
- Korkutma veya tehdit etme
- Aldatma veya yanıltma
- Psikolojik baskı uygulama
1.3 Maddi ve Hukuki Müdahaleler
- Kanuna aykırı yarar vaat etme
- Yasak araçlarla veya yöntemlerle ifade alma
1.4 Hukuki Sonuçları
- Yasak usullerle alınan ifadeler, rıza ile verilmiş olsa bile delil olarak kabul edilmez.
- Kollukça müdafi bulunmaksızın alınan ifadeler, hâkim veya mahkeme huzurunda doğrulanmadan hükme esas alınamaz.
2. Şüpheli ve Sanığın Hakları ve Yapması Gerekenler
Şüpheli ve sanıklar, CMK m.148 kapsamında haklarını bilmelidir:
- Müdafi Hakkı: İfade alınırken veya sorguya çekilirken müdafi hazır bulunmalıdır.
- Özgür İrade: Herhangi bir zor, tehdit veya aldatma durumunda ifade vermemek hakkına sahiptir.
- Yasak Usullerin Bildirilmesi: Yasak usullere maruz kalındığında bunu derhal hâkime veya Cumhuriyet savcısına bildirmelidir.
- Tekrar İfade Alma: Aynı olayla ilgili tekrar ifade yalnızca Cumhuriyet savcısı tarafından alınabilir.
- Ceza Avukatı Desteği: Hukuka aykırı uygulamalara karşı etkin savunma için alanında uzman bir ceza avukatından destek alınmalıdır.
3. Mağdur ve Müştekinin Hakları ve Yapması Gerekenler
Suçtan zarar gören veya müşteki olan kişiler de ifade ve sorgu sürecinde haklarını bilmelidir:
- Doğru ve Açık Beyan: İfade verirken doğru, eksiksiz ve detaylı bilgi sunmalıdır.
- Yasak Usullere Karşı Bilinç: Kolluk veya savcı, yasak usuller uygulayamaz; mağdur buna maruz kalırsa yetkili makama şikayette bulunabilir.
- Avukat Desteği: Mağdur veya müşteki, hak kaybını önlemek için ceza hukuku konusunda uzman avukattan danışmanlık almalıdır.
4. Uzman Ceza Avukatının Önemi
Yasak usullere ilişkin hukuki süreç karmaşık ve teknik niteliktedir. Alanında uzman bir ceza avukatı:
- İfade alma ve sorgu sürecinde hakların korunmasını sağlar.
- Yasak usullerle alınan ifadelerin delil dışı bırakılmasını talep eder.
- Mağdur veya şüphelinin süreci lehine yönlendirir ve hukuki strateji geliştirir.
5. Sıkça Sorulan Sorular (SSS)
Soru 1: Yasak usulle alınan ifade her durumda geçersiz midir?
Cevap: Evet, CMK m.148/3 hükmüne göre, rıza ile verilmiş olsa bile delil olarak değerlendirilemez.
Soru 2: Müdafi hazır değilken alınan ifade hükme esas alınabilir mi?
Cevap: Hayır, ifade hâkim veya mahkeme huzurunda doğrulanmadan hükme esas alınamaz.
Soru 3: Aynı olayla ilgili yeniden ifade alınabilir mi?
Cevap: Evet, ancak yalnızca Cumhuriyet savcısı tarafından alınabilir.
Soru 4: Mağdur, yasak usullere maruz kaldığını fark ederse ne yapmalı?
Cevap: Hemen yetkili makamlara şikayette bulunmalı ve hukuki destek almak için uzman avukatla irtibata geçmelidir.
Sonuç
CMK m.148, ifade alma ve sorguda şüpheli/sanık haklarını korumak ve hukuka aykırı delil elde edilmesini önlemek amacıyla kritik düzenlemeler içermektedir. Hem şüpheli/sanık hem de mağdur/müşteki, bu hakların bilincinde olmalı ve gerektiğinde uzman ceza avukatından hukuki destek almalıdır. Bu sayede, ceza muhakemesi süreci adil ve hukuka uygun şekilde yürütülebilir.
Kaynakça
- Ceza Muhakemesi Kanunu, Kanun No. 5271, Resmî Gazete, 4.12.2004.
- Akman, M. (2020). Ceza Muhakemesi Hukuku: Temel İlkeler ve Uygulamalar. Ankara: Seçkin Yayıncılık.
- Gökyayla, S. (2019). Hukuka Aykırı Deliller ve Yargıtay Uygulamaları. İstanbul: Beta Yayınları.
- Taşpınar, B. (2021). Ceza Hukukunda İfade ve Sorgu Usulleri. Ankara: Adalet Yayınevi.
| Ankara Ağır Ceza Avukatı İletişim Bilgileri | ||
| ✅ | Ankara Ağır Ceza Avukatı: | Avukat Necmettin İlhan |
| ✅ | Telefon : | 0312 4671882 – 0505 3522337 |
| ✅ | Adres: | Yeni Bağlıca Mah. Etimesgut Blv. No:90/B Qule Bağlıca İş Merkezi No:20 Etimesgut/Ankara |
| ✅ | Mail: | ncm.ilhan@gmail.com.tr |
| ✅ | Hizmet Alanları: | Ağır Cezalık Suçlar, Ağır Ceza Davaları, Ceza Hukuku |
UYARI
Web sitemizdeki tüm makale ve içeriklerin telif hakkı Av. Necmettin İlhan’a ait olup, Avukatlık Kanunu ve Türkiye Barolar Birliği’nin meslek kuralları bağlamında sadece bilgi amaçlı olarak temin edilmektedir. Tüm makaleler hak sahipliğinin tescili amacıyla elektronik imzalı zaman damgalıdır. Sitemizdeki makalelerin kopyalanarak veya özetlenerek izinsiz bir şekilde başka web sitelerinde yayınlanması halinde hukuki ve cezai işlem yapılacaktır. Avukat meslektaşların makale içeriklerini dava dilekçelerinde kullanması serbesttir. Avukat veya akademisyenler hukuk makalelerini özgeçmişleri ile birlikte yayımlanmak üzere ncm.ilhan@gmail.com adresine gönderebilirler.