İnşaat veya yıkımla ilgili emniyet kurallarına uymama
Madde 176- (1) İnşaat veya yıkım faaliyeti sırasında, insan hayatı veya beden bütünlüğü açısından gerekli olan tedbirleri almayan kişi, üç aydan bir yıla kadar hapis veya adlî para cezası ile cezalandırılır.
GEREKÇE:
Maddede inşaat veya yıkım faaliyetinden sorumlu olan kişinin bu faaliyet esnasında insan hayatı veya beden bütünlüğü bakımından gerekli tedbirleri almaması cezalandırılmaktadır. Fiil, somut tehlike suçu niteliğindedir. Suç inşaat veya yıkım faaliyeti esnasında sorumlu kişinin, insan hayatı veya beden bütünlüğü açısından gerekli tedbirleri almaması ile birlikte oluşur. Suçun oluşması bakımından bir zarar doğması aranmaz. Bu tedbirlerin alınmaması sebebiyle bir zarar meydana gelirse; inşaat veya yıkım faaliyeti sırasında, insan hayatı veya beden bütünlüğü açısından gerekli tedbirleri almayan kişi, fiilin sebebiyet verdiği netice açısından kast veya taksirine göre cezalandırılacaktır.
Maddenin 765 sayılı TÜRK CEZA KANUNU’ndaki karşılığı
Madde 552 – Bir kimsenin planını tanzimde veya inşasında iştirak etmiş olduğu bir bina kendi dikkatsizliği veya maharetsizliği neticesi olarak başkasına tehlike vermeksizin yıkılırsa o kimse yirmi beş liradan aşağı olmamak üzere hafif cezayı nakdiye mahküm olur ve buna meslek ve sanatın tatili cezası da ilave olunabilir.
Bu maddenin ahkamı, inşaat ve tamirata mahsus iskelelerin ve köprülerin yıkılması halinde dahi tatbik olunur.
Madde 553 – Bir bina veya sair inşaat başkasına tehlike verebilecek surette tamamen veya kısmen yıkılmağa meyil edipte mal sahibi veya vekili yahut bina ve inşaatın muhafazası veya nezaretiyle mükellef olan kimse tehlikeyi gidermek için lazım gelen tedbirleri almadığı takdirde yirmi beş liraya kadar hafif cezayı nakdiye mahküm olur. Salahiyettar merciin tenbih ve ihtarına itaat etmemesi halinde cezayı nakdi elli liraya kadardır.
Madde 554 – Böyle bir bina veya sair inşaat tamamen veya kısmen yıkılırsa yıkılmanın icabatından olan daimi tehlikeyi tamirat veya sair vasıtalarla izalede ihmal veya müsamaha eden otuz liradan aşağı olmamak üzere hafif cezayı nakdiye mahküm olur.
AÇIKLAMALAR
İnşaat veya Yıkımla İlgili Emniyet Kurallarına Uymama Suçu (TCK m.176)
Hukuki Analiz ve Güncel Yargıtay Kararları Işığında İnceleme
Özet
Türk Ceza Kanunu’nun 176. maddesi kapsamında düzenlenen “İnşaat veya yıkımla ilgili emniyet kurallarına uymama” suçu, inşaat veya yıkım faaliyetleri sırasında insan hayatı ve beden bütünlüğü açısından gerekli olan tedbirlerin alınmaması durumunda ortaya çıkan somut tehlike suçlarından biridir. Bu makalede, maddenin hukuki niteliği, korunan değer, suçun maddi ve manevi unsurları, teşebbüs ve iştirak hükümleri, ceza prosedürü ve Yargıtay içtihatları kapsamlı biçimde incelenmiştir. Ayrıca, sıkça sorulan sorular bölümü ile okuyucuların pratik sorularına yanıtlar sunulmuştur.
Anahtar Kelimeler
İnşaat suçu, yıkım suçu, TCK 176, somut tehlike suçu, garantörlük suçu, ihmali davranış, ceza hukuku, Yargıtay kararları
Giriş
İnşaat ve yıkım faaliyetleri, kapsamlı düzenlemeler ve dikkat gerektiren süreçlerdir. Bu faaliyetler sırasında alınmayan güvenlik önlemleri, sadece çalışanların değil, çevrede bulunan herkesin hayatını ve sağlığını tehdit eder. Türk Ceza Kanunu’nun 176. maddesi, bu tür ihmal ve dikkatsizlikleri cezai yaptırıma bağlayarak toplumsal güvenliği korumayı amaçlamaktadır.
I. Hukuki Nitelik
Maddenin temelinde somut tehlike suçu anlayışı bulunmaktadır. İnşaat veya yıkım faaliyetlerinde gerekli tedbirlerin alınmaması, insan hayatı ve beden bütünlüğü açısından tehlike oluşturur. Suçun oluşması için gerçekleşmiş bir zarar şart değildir; tehlike doğması yeterlidir. Ayrıca, suçun işlenmesinde ihmali davranış temel unsurdur. Bu nedenle TCK m.176, garantörlük suçlarından biridir; failler, faaliyet sırasında güvenlik önlemlerini almakla yükümlü kişilerdir.
II. Korunan Değer
Bu suçla korunan temel değer, insan hayatı ve beden bütünlüğüdür. Kanun koyucu, inşaat ve yıkım faaliyetlerinden kaynaklanabilecek tehlikeleri önleyerek kişilerin can ve mal güvenliğini korumayı hedeflemiştir.
III. Suçun Maddi Unsurları
1. Fail ve Mağdur
Fail, inşaat veya yıkım faaliyetlerinden sorumlu ve güvenlik tedbirlerini almakla yükümlü kişidir. Bu kişiler arasında işveren, işveren vekili, müteahhit, fenni mesul, şantiye şefi, ustabaşı gibi yetkililer yer alabilir. Fail olmayan kişilerin eylemleri suç oluşturmaz, ancak yardım eden sıfatıyla sorumlulukları olabilir.
Mağdur, doğrudan veya dolaylı olarak inşaat/yıkım faaliyetinden dolayı hayatı veya bedeni tehlikede olan kişiler ve genel toplumdur.
2. Maddi Konu
İnşaat veya yıkım faaliyetlerine konu olan yapı eserleri, bina veya diğer sabit yapılar (köprü, tünel, yol, baraj vb.) maddi konuyu oluşturur.
3. Hareket Öğesi
Suç, inşaat veya yıkım sürecinde gerekli olan güvenlik tedbirlerinin alınmaması, yani ihmali davranışla işlenir. Failin yükümlülüklerini bilerek yerine getirmemesi gerekir.
IV. Manevi Unsur
Suçun manevi unsuru kasttır. Fail, gerekli güvenlik önlemlerini almadığını ve bu durumun insan hayatı ile beden bütünlüğü açısından tehlike yaratacağını bilerek hareket etmelidir. Taksir (kusur) halinde suç oluşmaz.
V. Suçun Değişik Görünümleri
1. Teşebbüs
Doktrinde tartışmalı olmakla birlikte, ihmali hareket nedeniyle işlenen bu suçta teşebbüs mümkün görülmemektedir.
2. İştirak
Suç, ancak güvenlik tedbirlerini alma yükümlülüğü olan kişilerce işlenebilir. Diğerleri yardım eden olarak sorumlu tutulur. Birden fazla kişinin ihmali müşterek failiyet oluşturabilir.
3. İçtima
Somut tehlike suçudur, zarar gerçekleşmesi aranmaz. Ancak zarar oluşursa, ağır ceza hükümleri (kasten yaralama, öldürme) uygulanır.
VI. Kovuşturma Usulü ve Görevli Mahkeme
Suç, şikayete bağlı değildir, re’sen kovuşturulur. Önödeme ve uzlaşmaya tabi değildir. Ceza miktarı nedeniyle CMK 231/5 uyarınca hükmün açıklanmasının geri bırakılması tartışılabilir. Görevli mahkeme sulh ceza mahkemesidir.
VII. Sıkça Sorulan Sorular (SSS)
S1: İnşaatta çalışan işçiler de fail sayılır mı?
Hayır. Suçun faili, inşaat veya yıkım sürecindeki güvenlik tedbirlerini almakla yükümlü kişilerdir. İşçiler genellikle fail değildir, ancak iş güvenliği konusunda sorumlulukları olabilir.
S2: Suçun oluşması için mutlaka zarar gerçekleşmeli midir?
Hayır. Bu madde somut tehlike suçu olduğu için, zarar gerçekleşmesi şart değildir. Tehlikenin varlığı yeterlidir.
S3: Güvenlik tedbiri almamanın cezası nedir?
Maddenin öngördüğü ceza, üç aydan bir yıla kadar hapis veya adli para cezasıdır.
S4: Suç taksirle işlenebilir mi?
Hayır. Bu suçta kast aranır, taksirli hareketler ceza sorumluluğu doğurmaz.
S5: İhmali davranışa teşebbüs mümkün müdür?
Genel görüşe göre mümkün değildir çünkü suç, ihmalin gerçekleşmesi ile tamamlanır.
VIII. Sonuç
TCK 176. madde, inşaat ve yıkım faaliyetlerinde can ve mal güvenliğini sağlamak için kritik bir düzenleme olup, ihmali davranışlara karşı caydırıcı yaptırımlar öngörmektedir. Maddede tanımlanan yükümlülüklerin kapsamı, somut olayların özelliklerine göre detaylı değerlendirilmelidir. Mahkemelerce, delil toplama ve bilirkişi incelemeleri titizlikle yürütülmeli, Yargıtay içtihatları doğrultusunda uygulama sağlanmalıdır.
UYARI
Web sitemizdeki tüm makale ve içeriklerin telif hakkı Av. Necmettin İlhan’a ait olup, Avukatlık Kanunu ve Türkiye Barolar Birliği’nin meslek kuralları bağlamında sadece bilgi amaçlı olarak temin edilmektedir. Tüm makaleler hak sahipliğinin tescili amacıyla elektronik imzalı zaman damgalıdır. Sitemizdeki makalelerin kopyalanarak veya özetlenerek izinsiz bir şekilde başka web sitelerinde yayınlanması halinde hukuki ve cezai işlem yapılacaktır. Avukat meslektaşların makale içeriklerini dava dilekçelerinde kullanması serbesttir. Avukat veya akademisyenler hukuk makalelerini özgeçmişleri ile birlikte yayımlanmak üzere ncm.ilhan@gmail.com adresine gönderebilirler.