Israrlı takip
MADDE 123/A- (Ek:12/5/2022-7406/8 md.)
(1) Israrlı bir şekilde; fıziken takip etmek ya da haberleşme ve iletişim araçlarını, bilişim sistemlerini veya üçüncü kişileri kullanarak temas kurmaya çalışmak suretiyle bir kimse üzerinde ciddi bir huzursuzluk oluşmasına ya da kendisinin veya yakınlarından birinin güvenliğinden endişe duymasına neden olan faile altı aydan iki yıla kadar hapis cezası verilir.
(2) Suçun;
a) Çocuğa ya da ayrılık kararı verilen veya boşandığı eşe karşı işlenmesi,
b) Mağdurun okulunu, iş yerini, konutunu değiştirmesine ya da okulunu veya işini bırakmasına neden olması,
c) Hakkında uzaklaştırma ya da konuta, okula veya iş yerine yaklaşmama tedbirine karar verilen fail tarafından işlenmesi,
hâlinde faile bir yıldan üç yıla kadar hapis cezası verilir.
(3) Bu maddede düzenlenen suçun soruşturulması ve kovuşturulması şikâyete bağlıdır.
Israrlı Takip Suçu (TCK m. 123/A) Üzerine Akademik ve Uygulamalı Bir İnceleme
I. GİRİŞ
Gelişen dijital iletişim teknolojileri ve toplumsal ilişkilerdeki dönüşümler, bireylerin özel hayatlarına yönelik tehditleri artırmıştır. Özellikle kadınlara ve çocuklara yönelik tehditkâr davranışların bir formu olan ısrarlı takip (stalking), mağdurlar üzerinde ciddi psikolojik, sosyal ve hukuki sonuçlar doğurabilmektedir. Bu kapsamda Türk Ceza Kanunu’nun 123/A maddesi, 12 Mayıs 2022 tarihli 7406 sayılı Kanun ile yürürlüğe girmiş ve ısrarlı takibi müstakil bir suç tipi olarak düzenlemiştir.
II. KANUNİ DÜZENLEME
A. Suçun Temel Şekli
TCK m. 123/A’nın birinci fıkrasına göre; ısrarlı bir şekilde fiziksel takipte bulunmak ya da iletişim araçları, bilişim sistemleri veya üçüncü kişileri kullanmak suretiyle temas kurmaya çalışmak, mağdur üzerinde “ciddi bir huzursuzluk oluşmasına” veya “mağdurun ya da yakınlarının güvenliği hakkında endişe duymasına” neden oluyorsa, bu eylem suç teşkil etmektedir. Suçun cezası altı aydan iki yıla kadar hapis cezasıdır.
B. Nitelikli Haller
Kanunun ikinci fıkrası, bazı durumlarda cezayı artırıcı nedenleri öngörmektedir. Buna göre ceza bir yıldan üç yıla kadar hapis olarak uygulanır, eğer suç:
- Çocuğa veya boşandığı eşe ya da hakkında ayrılık kararı verilen eşe karşı işlenmişse,
- Mağdurun okulunu, işini veya konutunu değiştirmesine ya da eğitimini veya işini bırakmasına neden olmuşsa,
- Fail hakkında koruma tedbiri (uzaklaştırma, yaklaşmama gibi) kararı olmasına rağmen suç işlenmişse.
C. Soruşturma ve Kovuşturma Usulü
Madde 123/A’nın üçüncü fıkrasına göre bu suç, şikâyete bağlı olarak soruşturulmakta ve kovuşturulmaktadır. Ancak şikâyetten vazgeçme hâlinde dava düşecektir.
III. SUÇUN UNSURLARI
A. Fail ve Mağdur
Suçun faili herkes olabilir. Ancak uygulamada çoğunlukla eski eş, sevgili, tanıdık veya obsesif davranışlar sergileyen kişiler fail olmaktadır (Aytaç, 2023). Mağdur da herkes olabilir, ancak kadınlar ve çocuklar bu suçtan daha çok etkilenmektedir.
B. Fiil
Israrlı takip, tekil bir eylemden değil, tekrarlanan ve süreklilik arz eden davranışlardan oluşur. Bu kapsamda:
- Fiziksel izleme,
- Telefonla ya da sosyal medya aracılığıyla rahatsız etme,
- Ortak tanıdıklar aracılığıyla mesaj iletme,
- Takip cihazı veya konum bilgisiyle izleme gibi davranışlar bu suç kapsamında değerlendirilmektedir.
C. Manevi Unsur
Suç kastla işlenebilen bir suçtur. Fail, mağdur üzerinde korku, baskı ya da endişe yaratmak amacıyla hareket etmelidir. Olası kast ya da taksirle işlenmesi mümkün değildir.
IV. KORUMA TEDBİRLERİ ve MAĞDUR HAKLARI
Israrlı takip mağdurlarının korunması amacıyla 6284 sayılı Kanun kapsamında koruyucu ve önleyici tedbirler alınabilir. Bunlar arasında:
- Failin mağdura yaklaşmasının yasaklanması,
- İletişim kurmasının engellenmesi,
- Gerekirse mağdurun barınma, geçim ve güvenlik ihtiyaçlarının karşılanması yer alır (Gökçearslan, 2022).
V. ULUSLARARASI HUKUKTA ISRARLI TAKİP
Birçok ülke, ısrarlı takip suçunu bağımsız bir suç tipi olarak düzenlemiştir:
- Almanya Ceza Kanunu (StGB) §238: Israrlı takip fiillerini suç sayar.
- ABD: Eyalet yasalarında “stalking” suçları detaylıca tanımlanmıştır.
- Avrupa Konseyi İstanbul Sözleşmesi: Madde 34 ile ısrarlı takibi özel olarak düzenlemiştir. Türkiye her ne kadar sözleşmeden çekilmiş olsa da, sözleşme ruhunun TCK’ya yansıdığı görülmektedir.
VI. YARGITAY UYGULAMASI
Yargıtay uygulamasında ısrarlı takip suçu henüz yeni bir düzenleme olduğundan sınırlı içtihat mevcuttur. Ancak özellikle boşanmış eşe yönelik sosyal medya üzerinden tekrar tekrar mesaj gönderilmesi, evine izinsiz şekilde gidilmesi ve uzaklaştırma kararına rağmen temas kurulmaya çalışılması, Yargıtay tarafından suçun unsurları kapsamında değerlendirilmektedir.
VII. DEĞERLENDİRME VE SONUÇ
Israrlı takip suçu, bireylerin psikolojik bütünlüğünü koruma ve özel hayatın gizliliğini güvence altına alma açısından ceza hukukunun önemli bir aracıdır. Bu düzenleme ile mağdurların, özellikle kadınların ve çocukların, maruz kaldığı sürekli baskı ve taciz davranışlarının cezai yaptırımla karşılanması sağlanmıştır. Ancak uygulamada maddi delil yetersizliği, şikâyetten vazgeçme ve failin psikolojik sorunları nedeniyle yargı süreçlerinde bazı zorluklar yaşanmaktadır.
Bu bağlamda, adli makamların, kolluk kuvvetlerinin ve sosyal destek sistemlerinin etkin koordinasyonu, ısrarlı takiple mücadelede kritik öneme sahiptir. Ayrıca, toplumsal farkındalık artırılarak, mağdurların desteklenmesi ve adli sürece dahil edilmesi teşvik edilmelidir.
UYARI
Web sitemizdeki tüm makale ve içeriklerin telif hakkı Av. Necmettin İlhan’a ait olup, Avukatlık Kanunu ve Türkiye Barolar Birliği’nin meslek kuralları bağlamında sadece bilgi amaçlı olarak temin edilmektedir. Tüm makaleler hak sahipliğinin tescili amacıyla elektronik imzalı zaman damgalıdır. Sitemizdeki makalelerin kopyalanarak veya özetlenerek izinsiz bir şekilde başka web sitelerinde yayınlanması halinde hukuki ve cezai işlem yapılacaktır. Avukat meslektaşların makale içeriklerini dava dilekçelerinde kullanması serbesttir. Avukat veya akademisyenler hukuk makalelerini özgeçmişleri ile birlikte yayımlanmak üzere ncm.ilhan@gmail.com adresine gönderebilirler.