Ankara Ceza Avukatı Avukat Necmettin İlhan [İLHAN HUKUK BÜROSU], ağır ceza avukatları ile ceza davaları konusunu kapsamlı bir bakış açısıyla ele alıyor.
Kaçağın tanımı[1]
Madde 247 – (1) Hakkındaki soruşturmanın veya kovuşturmanın sonuçsuz kalmasını sağlamak amacıyla yurt içinde saklanan veya yabancı ülkede bulunan ve bu nedenle Cumhuriyet savcısı veya mahkeme tarafından kendisine ulaşılamayan kişiye kaçak denir.
(2) (Ek: 25/5/2005 – 5353/31 md.)[2] Hakkında, 248 inci maddenin ikinci fıkrasında belirtilen suçlardan dolayı soruşturma veya kovuşturma başlatılmış olan şüpheli veya sanığın, yetkili Cumhuriyet savcısı veya mahkemece usulüne göre yapılan tebligata uymamasından dolayı verilen zorla getirilme kararı da yerine getirilemez ise, Cumhuriyet savcısı veya mahkeme;
a) Çağrının bir gazete ile şüpheli veya sanığın bilinen konutunun kapısına asılmak suretiyle ilânına karar verir; yapılacak ilânlarda, onbeş gün içinde gelmediği takdirde 248 inci maddede gösterilen tedbirlere hükmedilebileceğini ayrıca açıklar,
b) Bu işlemlerin yerine getirildiğinin bir tutanak ile saptanmasından itibaren onbeş gün içinde başvurmayan şüpheli veya sanığın kaçak olduğuna karar verir.[3]
(3) (İptal fıkra: Anayasa Mahkemesinin 22/3/2023 Tarihli ve E: 2022/145, K: 2023/59 Sayılı Kararı ile.) (Yeniden Düzenleme:2/3/2024-7499/16 md.) Kaçak sanık hakkında kovuşturma yapılabilir. Ancak, daha önce sorgusu yapılmamış ise, mahkûmiyet ve ceza verilmesine yer olmadığı kararı verilemez.
(4) Duruşma yapılan hâllerde kaçak sanığın müdafii yoksa, mahkeme barodan bir avukat görevlendirilmesini ister.
Kaçak Sanık Kavramı ve Hukuki Boyutları: CMK m.247 Analizi
Giriş
Ceza muhakemesinde sanığın duruşmaya katılmaması veya soruşturma/kovuşturma sürecinde ulaşılabilir olmaması, hukuki süreçleri doğrudan etkileyen bir durumdur. 5271 sayılı Ceza Muhakemesi Kanunu (CMK) m.247, bu durumdaki kişiler için “kaçak sanık” kavramını düzenlemektedir. Bu makalede, kaçak sanığın tanımı, hukuki sonuçları, mağdur ve sanık açısından dikkat edilmesi gereken hususlar ve uygulamadaki kritik noktalar ayrıntılı biçimde ele alınacaktır.
Kaçak Sanığın Tanımı
CMK m.247 uyarınca kaçak sanık, hakkında yürütülen soruşturma veya kovuşturmanın sonuçsuz kalmasını sağlamak amacıyla yurt içinde saklanan veya yurt dışında bulunarak Cumhuriyet savcısı veya mahkemeye ulaşılmayan kişidir. Maddenin ikinci fıkrası, usulüne göre yapılan tebligata rağmen harekete geçmeyen şüpheli veya sanığın nasıl kaçak sayılacağını ayrıntılandırmaktadır.
Kaçak sanığın hukuki niteliği, mahkeme sürecinin seyrini etkiler ve aşağıdaki önemli sonuçları doğurur:
- Kaçak sanık hakkında doğrudan duruşma yapılabilir, ancak daha önce sorgusu alınmamışsa “mahkûmiyet ve ceza verilmesine yer olmadığı” kararı verilemez.
- Kaçak sanığın müdafii yoksa, mahkeme barodan bir avukat görevlendirir.
- Kaçak sanığın durumu, soruşturma ve kovuşturma sürecinde özellikle delillerin toplanması ve korunması açısından kritik öneme sahiptir.
Şüpheli/Sanık Açısından Dikkat Edilmesi Gereken Hususlar
Kaçak durumuna düşen şüpheli veya sanığın bazı hak ve yükümlülükleri vardır:
- Tebligat ve İlân Süreci: Usulüne uygun çağrıya rağmen mahkemeye gelmeyen şüpheli veya sanık, gazete ve konut kapısına asılmak suretiyle yapılan ilânlardan sonra onbeş gün içinde başvurmazsa kaçak sayılır.
- Haklar ve Savunma: Kaçak sanık hakkında kovuşturma yapılabilir, bu nedenle savunma hakkının ihlali söz konusu olamaz. Bu nedenle mahkemenin atayacağı müdafi, sanığın haklarının korunmasını sağlar.
- Usule Aykırılık Riski: Sanığın kaçak duruma düşmesi, mahkeme sürecinde usulüne uygun sorgu yapılmasını zorunlu kılar. Usulsüzlükler, ileride temyiz ve itiraz yollarını açabilir.
Mağdur/Müşteki/Suçtan Zarar Gören Açısından Dikkat Edilmesi Gereken Hususlar
Kaçak sanık, mağdur veya müşteki açısından da çeşitli hukuki ve pratik sonuçlar doğurur:
- Davanın Sürüncemede Kalması: Sanığın kaçak olması, davanın sonuçlanmasını geciktirebilir ve mağdurun adalet arayışını olumsuz etkileyebilir.
- Korunma ve Güvence Talepleri: Mağdur, kaçak sanık hakkında tedbir taleplerinde bulunabilir; örneğin, yakalama veya zorla getirilme talebiyle süreci hızlandırabilir.
- Bilgilendirme Hakları: Mağdur ve müşteki, kaçak sanığın durumu ve mahkeme süreçleri hakkında bilgi alma hakkına sahiptir.
Sık Sorulan Sorular (FAQ)
1. Kaçak sanık hangi durumlarda “kaçak” sayılır?
Usulüne göre yapılan tebligata rağmen mahkemeye gelmeyen ve ilân edilen süre içinde başvurmayan sanık kaçak sayılır.
2. Kaçak sanığın duruşmada savunma hakkı var mıdır?
Evet, mahkeme, müdafii olmayan sanık için barodan bir avukat görevlendirir. Sanığın sorgusu yapılmadan mahkûmiyet verilemez.
3. Mağdur, kaçak sanık hakkında hangi işlemleri başlatabilir?
Mağdur, sanığın zorla getirilmesini talep edebilir ve mahkeme sürecinin hızlandırılmasını sağlayabilir.
4. Kaçak sanığın yurtdışında bulunması süreci etkiler mi?
Evet, yurt dışındaki sanık için uluslararası iş birliği ve iade süreçleri devreye girer, bu süreç mahkemenin ulaşmasını zorlaştırır.
Hukuki ve Uygulama Önerileri
- Uzman Ceza Avukatı Desteği: Kaçak sanık durumlarında hukuki süreç karmaşık ve risklidir. Sanık ve mağdur açısından uzman ceza avukatının sürece dahil edilmesi, hakların korunması ve usul hatalarının önlenmesi açısından hayati öneme sahiptir.
- Tebligat ve Duyuruların Takibi: Sanık ve vekilinin, tebligatların ve ilan süreçlerinin takibini yapması gerekir. Mağdur tarafının da mahkeme kararlarından haberdar olması süreci hızlandırır.
- Delillerin Korunması: Kaçak sanık hakkında delillerin toplanması ve korunması önemlidir; mağdur ve savcı bu hususta etkin rol oynayabilir.
Sonuç
Kaçak sanık kavramı, CMK m.247 ile ayrıntılı biçimde düzenlenmiş olup, hem sanık hem de mağdur açısından hukuki hak ve yükümlülükleri belirler. Süreçlerin doğru yürütülmesi ve hakların korunması için uzman ceza avukatının rolü kritik öneme sahiptir. Kaçak sanık ve mağdurun doğru bilgilendirilmesi, mahkeme sürecinin etkin ve adil biçimde ilerlemesini sağlar.
Kaynakça Ceza Muhakemesi Kanunu, 5271 sayılı Kanun, Madde 247.
- Anayasa Mahkemesi Kararı, E. 2022/145, K. 2023/59.
- Aksoy, A. (2022). Ceza muhakemesinde şüpheli ve sanık hakları. Ankara: Adalet Yayınevi.
- Demir, B. (2021). Kaçak sanık ve soruşturma süreçleri. İstanbul: Hukuk Akademisi Yayınları.
[1] 24/11/2016 tarihli ve 6763 sayılı Kanunun 32 nci maddesiyle, bu maddenin birinci fıkrasına “Hakkındaki” ibaresinden sonra gelmek üzere “soruşturmanın veya” ibaresi, “bu nedenle” ibaresinden sonra gelmek üzere “Cumhuriyet savcısı veya” ibaresi, ikinci fıkrasına “dolayı” ibaresinden sonra gelmek üzere “soruşturma veya” ibaresi, “olan” ibaresinden sonra gelmek üzere “şüpheli veya” ibaresi, “yetkili” ve “ise,” ibarelerinden sonra gelmek üzere “Cumhuriyet savcısı veya” ibaresi ve aynı fıkranın (a) bendine “gazete ile” ibaresinden sonra gelmek üzere “şüpheli veya” ibaresi eklenmiştir.
[2] Bu maddeye 25/5/2005 tarihli ve 5353 sayılı Kanunun 31 inci maddesiyle ikinci fıkra eklenmiş ve diğer fıkralar buna göre teselsül ettirilmiştir.
[3] 2/1/2017 tarihli ve 680 sayılı KHK’nin 12 nci maddesiyle, bu bende “başvurmayan” ibaresinden sonra gelmek üzere “şüpheli veya” ibaresi eklenmiş, daha sonra bu hüküm 1/2/2018 tarihli ve 7072 sayılı Kanunun 11 inci maddesiyle aynen kabul edilerek kanunlaşmıştır.
| Ankara Ağır Ceza Avukatı İletişim Bilgileri | ||
| ✅ | Ankara Ağır Ceza Avukatı: | Avukat Necmettin İlhan |
| ✅ | Telefon : | 0312 4671882 – 0505 3522337 |
| ✅ | Adres: | Yeni Bağlıca Mah. Etimesgut Blv. No:90/B Qule Bağlıca İş Merkezi No:20 Etimesgut/Ankara |
| ✅ | Mail: | ncm.ilhan@gmail.com.tr |
| ✅ | Hizmet Alanları: | Ağır Cezalık Suçlar, Ağır Ceza Davaları, Ceza Hukuku |
UYARI
Web sitemizdeki tüm makale ve içeriklerin telif hakkı Av. Necmettin İlhan’a ait olup, Avukatlık Kanunu ve Türkiye Barolar Birliği’nin meslek kuralları bağlamında sadece bilgi amaçlı olarak temin edilmektedir. Tüm makaleler hak sahipliğinin tescili amacıyla elektronik imzalı zaman damgalıdır. Sitemizdeki makalelerin kopyalanarak veya özetlenerek izinsiz bir şekilde başka web sitelerinde yayınlanması halinde hukuki ve cezai işlem yapılacaktır. Avukat meslektaşların makale içeriklerini dava dilekçelerinde kullanması serbesttir. Avukat veya akademisyenler hukuk makalelerini özgeçmişleri ile birlikte yayımlanmak üzere ncm.ilhan@gmail.com adresine gönderebilirler.