Kamu davasını açma görevi
Madde 170 – (1) Kamu davasını açma görevi, Cumhuriyet savcısı tarafından yerine getirilir.
(2) Soruşturma evresi sonunda toplanan deliller, suçun işlendiği hususunda yeterli şüphe oluşturuyorsa; Cumhuriyet savcısı, bir iddianame düzenler.
(3) Görevli ve yetkili mahkemeye hitaben düzenlenen iddianamede;
a) Şüphelinin kimliği,
b) Müdafii,
c) Maktul, mağdur veya suçtan zarar görenin kimliği,
d) Mağdurun veya suçtan zarar görenin vekili veya kanunî temsilcisi,
e) Açıklanmasında sakınca bulunmaması halinde ihbarda bulunan kişinin kimliği,
f) Şikâyette bulunan kişinin kimliği,
g) Şikâyetin yapıldığı tarih,
h) Yüklenen suç ve uygulanması gereken kanun maddeleri,
i) Yüklenen suçun işlendiği yer, tarih ve zaman dilimi,
j) Suçun delilleri,
k) Şüphelinin tutuklu olup olmadığı; tutuklanmış ise, gözaltına alma ve tutuklama tarihleri ile bunların süreleri,
Gösterilir.
(4) İddianamede, yüklenen suçu oluşturan olaylar, mevcut delillerle ilişkilendirilerek açıklanır; yüklenen suçu oluşturan olaylar ve suçun delilleriyle ilgisi bulunmayan bilgilere yer verilmez.[1]
(5) İddianamenin sonuç kısmında, şüphelinin sadece aleyhine olan hususlar değil, lehine olan hususlar da ileri sürülür.
(6) İddianamenin sonuç kısmında, işlenen suç dolayısıyla ilgili kanunda öngörülen ceza ve güvenlik tedbirlerinden hangilerine hükmedilmesinin istendiği; suçun tüzel kişinin faaliyeti çerçevesinde işlenmesi halinde, ilgili tüzel kişi hakkında uygulanabilecek olan güvenlik tedbiri açıkça belirtilir.
Kamu Davasını Açma Görevi: CMK Madde 170 Çerçevesinde Hukuki İnceleme
Giriş
Ceza muhakemesi sisteminde kamu davasının açılması, suçla mücadelede en kritik aşamalardan biridir. 5271 sayılı Ceza Muhakemesi Kanunu (CMK) Madde 170, kamu davasının açılma usulünü ve iddianame düzenlenmesi sürecini ayrıntılı olarak düzenlemektedir. Bu makalede, CMK Madde 170 kapsamındaki düzenlemeler, iddianame hazırlama usulleri, şüpheli/sanık ve mağdur/zarar görenin hak ve yükümlülükleri ile süreçte avukat desteğinin önemi ele alınacaktır.
1. Kamu Davasının Açılması Görevi
1.1 Cumhuriyet Savcısının Rolü
CMK Madde 170 uyarınca, kamu davasını açma görevi Cumhuriyet savcısına aittir. Soruşturma evresinde toplanan deliller, suçun işlendiği hususunda yeterli şüphe uyandırıyorsa, savcı iddianame düzenler ve görevli mahkemeye sunar (CMK, 2025).
1.2 İddianamenin İçeriği
İddianame; suçun ve suçtan etkilenen tarafların tespitini ve delillerin değerlendirilmesini içerir. Özellikle şunlar belirtilmelidir:
- Şüphelinin kimliği ve varsa müdafii
- Maktul, mağdur veya suçtan zarar görenlerin kimlik bilgileri
- Mağdurun veya suçtan zarar görenin vekili/kanunî temsilcisi
- İhbarda bulunan veya şikâyet eden kişiler (açıklanmasında sakınca bulunmadığında)
- Suçun işlendiği tarih, yer ve zaman dilimi
- Yüklenen suç ve uygulanması gereken kanun maddeleri
- Suçun delilleri
- Şüphelinin tutuklu olup olmadığı ve tutuklama bilgileri
İddianamede, suçun oluşumunu desteklemeyen bilgilerden kaçınılmalı ve yalnızca mevcut delillerle ilişkilendirilebilecek olaylar açıklanmalıdır (CMK, 2025).
1.3 İddianamenin Sonuç Kısmı
İddianamenin sonuç bölümünde, yalnızca şüpheli aleyhine olan değil, lehine olan hususlar da yer almalıdır. Ayrıca, işlenen suç dolayısıyla öngörülen ceza ve güvenlik tedbirleri açıkça belirtilmeli, tüzel kişilerin sorumluluğu durumunda uygulanacak tedbirler de detaylandırılmalıdır.
2. Şüpheli/Sanık Açısından Yapılması Gerekenler
- Hakkında iddianame düzenlendiğini öğrenir öğrenmez hukuki danışman edinmek
- Müdafi ile görüşme hakkını kullanmak: CMK, şüphelinin vekiliyle gizli ve denetimsiz görüşme hakkı tanır.
- Savunma hazırlığı yapmak: Delillerin incelenmesi ve savunmanın iddianameye uygun şekilde hazırlanması.
- Mahkemeye sunulacak belgeleri ve tanık listelerini müdafi ile koordine etmek.
Uzman ceza avukatı, savunmanın doğru ve etkin bir şekilde hazırlanmasını sağlar, sürecin hukuka uygun yürümesine katkıda bulunur.
3. Mağdur/Zarar Gören Açısından Yapılması Gerekenler
- İhbar veya şikâyette bulunmak: Suçun soruşturulabilmesi için gerekli ilk adımdır.
- Vekil veya kanunî temsilci aracılığıyla sürece katılmak: Hukuki süreçlerin doğru yürütülmesi için önemlidir.
- Delil ve bilgileri sunmak: Olayın aydınlatılması açısından delillerin savcıya veya mahkemeye sunulması gerekir.
- Güvenlik tedbirleri ve tazminat taleplerini takip etmek: Mağdur, sürecin her aşamasında haklarını korumalıdır.
Alanında uzman bir ceza avukatı, mağdurun haklarının ihlal edilmeden korunmasını ve gerektiğinde tazminat veya güvenlik tedbirlerinin talep edilmesini sağlar.
4. İddianame Süreci ve Mahkeme Takibi
- İddianame, görevli ve yetkili mahkemeye sunulur.
- Mahkeme, iddianamenin şekil ve esas yönünden hukuka uygunluğunu inceler.
- Süreç boyunca taraflar, delil sunma ve savunma hakkını kullanabilir.
5. Sıkça Sorulan Sorular (SSS)
Soru 1: İddianameye itiraz edebilir miyim?
Cevap: Şüpheli/sanık, iddianamenin eksik veya hatalı olduğunu düşünüyorsa, savunma yoluyla itiraz edebilir. Bu süreçte avukat desteği kritik öneme sahiptir.
Soru 2: Mağdur olarak sürece nasıl dahil olabilirim?
Cevap: Mağdur, vekil veya kanunî temsilci aracılığıyla savcıya bilgi ve delil sunabilir, güvenlik tedbirleri talep edebilir.
Soru 3: İddianame sadece suçtan zarar görenin aleyhine mi hazırlanır?
Cevap: Hayır, iddianamenin sonuç kısmında hem lehine hem aleyhine hususlar belirtilir; ayrıca ceza ve güvenlik tedbirleri de açıkça gösterilir.
Sonuç
CMK Madde 170, kamu davasının açılmasını ve iddianame düzenleme sürecini ayrıntılı biçimde düzenleyerek hem şüpheli/sanıkların hem de mağdur/zarar görenlerin haklarının korunmasını hedefler. Sürecin doğru yürütülmesi ve hak kaybının önlenmesi açısından alanında uzman ceza avukatı desteği almak hem şüpheli/sanık hem de mağdur için kritik öneme sahiptir.
[1] 8/7/2021 tarihli ve 7331 sayılı Kanunun 19 uncu maddesiyle, bu fıkrada yer alan “açıklanır.” ibaresi “açıklanır; yüklenen suçu oluşturan olaylar ve suçun delilleriyle ilgisi bulunmayan bilgilere yer verilmez.” şeklinde değiştirilmiştir.
UYARI
Web sitemizdeki tüm makale ve içeriklerin telif hakkı Av. Necmettin İlhan’a ait olup, Avukatlık Kanunu ve Türkiye Barolar Birliği’nin meslek kuralları bağlamında sadece bilgi amaçlı olarak temin edilmektedir. Tüm makaleler hak sahipliğinin tescili amacıyla elektronik imzalı zaman damgalıdır. Sitemizdeki makalelerin kopyalanarak veya özetlenerek izinsiz bir şekilde başka web sitelerinde yayınlanması halinde hukuki ve cezai işlem yapılacaktır. Avukat meslektaşların makale içeriklerini dava dilekçelerinde kullanması serbesttir. Avukat veya akademisyenler hukuk makalelerini özgeçmişleri ile birlikte yayımlanmak üzere ncm.ilhan@gmail.com adresine gönderebilirler.