Resmi belgede sahtecilik
Madde 204- (1) Bir resmi belgeyi sahte olarak düzenleyen, gerçek bir resmi belgeyi başkalarını aldatacak şekilde değiştiren veya sahte resmi belgeyi kullanan kişi, iki yıldan beş yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır.
(2) Görevi gereği düzenlemeye yetkili olduğu resmi bir belgeyi sahte olarak düzenleyen, gerçek bir belgeyi başkalarını aldatacak şekilde değiştiren, gerçeğe aykırı olarak belge düzenleyen veya sahte resmi belgeyi kullanan kamu görevlisi üç yıldan sekiz yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır.
(3) Resmi belgenin, kanun hükmü gereği sahteliği sabit oluncaya kadar geçerli olan belge niteliğinde olması halinde, verilecek ceza yarısı oranında artırılır.
Kamu Görevlisinin Resmi Belgede Sahtecilik Suçu (TCK m.204/2): Detaylı Analiz ve Hukuki Değerlendirme
Giriş
Türk Ceza Kanunu’nun (TCK) 204. maddesinin ikinci fıkrasında düzenlenen kamu görevlisinin resmi belgede sahtecilik suçu, kamu güveninin ve hukuki düzenin korunmasında hayati öneme sahiptir. Bu hüküm, kamu görevlilerinin, görevleri kapsamında düzenlemeye yetkili oldukları resmi belgelerde işledikleri sahtecilik fiillerini özel olarak cezalandırmaktadır.
1. TCK 204/2 Maddesinin Kapsamı ve Suçun Faili
TCK 204/2 maddesi hükmü şöyledir:
“Görevi gereği düzenlemeye yetkili olduğu resmî bir belgeyi sahte olarak düzenleyen, gerçek bir belgeyi başkalarını aldatacak şekilde değiştiren, gerçeğe aykırı olarak belge düzenleyen veya sahte resmi belgeyi kullanan kamu görevlisi üç yıldan sekiz yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır.”
Burada suçun faili kamu görevlisi olmanın yanında, belgeyi düzenlemeye yetkili olma şartını da taşımalıdır. Yani failin kamu görevlisi olması tek başına yeterli değildir; sahtecilik fiilinin konu aldığı resmi belgeyi düzenleme yetkisinin bulunması da zorunludur (Karaman, 2019).
Önemli bir husus, bu yetkinin sadece belgeyi sahte düzenleme veya değiştirme değil, aynı zamanda sahte belgeyi kullanma eylemi bakımından da aranmasıdır.
2. Suçun Fiil Öğesi ve Seçenek Hareketler
TCK 204/2 kapsamındaki suç fiilleri dört seçenekli olarak düzenlenmiştir:
- Resmi bir belgeyi sahte olarak düzenleme,
- Gerçek bir belgeyi başkalarını aldatacak şekilde değiştirme,
- Gerçeğe aykırı belge düzenleme,
- Sahte resmi belgeyi kullanma.
2.1. Kamu Görevlisinin Resmi Belgeyi Sahte Olarak Düzenlemesi
Resmi belgeyi sahte olarak düzenleme, gerçek belgeyi düzenlemeye yetkili kamu görevlisinin; belge üzerindeki resmi unsurları (imza, mühür, kaşe, tarih vb.) taklit ederek yeni bir belgeyi tamamen sahte biçimde oluşturmasıdır. Örneğin, bir nüfus müdürünün hiç var olmayan bir kişiye ait sahte nüfus cüzdanı düzenlemesi bu kapsamda değerlendirilir (Erdoğan, 2021).
Sahte belge; resmi belge unsurlarını barındırmalı, aksi halde resmi belge sayılmaz ve bu suç oluşmaz.
2.2. Resmi Belgeyi Değiştirme
Yetkili kamu görevlisinin düzenlediği gerçek resmi belge üzerinde; anlam ve delil niteliğini etkileyen değişiklikler yapmasıdır. Değişiklik; metne ekleme, silme, kazıma ya da değiştirme yoluyla olabilir.
Örneğin; bir noterin düzenlediği senede sonradan borcun ödendiğine dair şerh düşülmesi ya da nüfus memurunun evlilik kaydına yanlışlıkla boşanma şerhi eklemesi gibi durumlar bu kapsamda değerlendirilir (Bozdoğan, 2020).
2.3. Gerçeğe Aykırı Belge Düzenleme
Görevi kapsamında, ancak gerçeğe aykırı içerikte belge düzenlenmesidir. Bu durumda belge üzerindeki resmi unsurlar gerçek olmasına rağmen içerik gerçeği yansıtmaz.
Örneğin, kolluk görevlisinin gerçekleşmeyen bir olayı resmen kayda geçirmesi ya da tanık ifadesini gerçek dışı şekilde tutanağa yazması bu türden bir suçtur (Karaman, 2019).
2.4. Sahte Resmi Belgeyi Kullanma
Kamu görevlisi tarafından düzenlenen sahte veya gerçeğe aykırı resmi belgenin, görevi kapsamında kullanılmasıdır. Örneğin, sahte ilaç faturalarını kullanan tahakkuk memurunun eylemi bu başlıkta değerlendirilir.
Kamu görevlisi olmayan kişilerin sahte belge kullanması ise TCK 204/1 maddesi kapsamında cezalandırılır (Erdoğan, 2021).
3. Kamu Görevlisinin Suçta Yetki ve Görev Bağlantısı
Suçun ikinci fıkrada düzenlenebilmesi için; kamu görevlisinin, sahteciliğe konu belgeyi düzenleme yetkisinin bulunması gerekir. Görev ve yetki sınırları dışında yapılan sahtecilikler, ilk fıkra kapsamında değerlendirilir.
Özel sektör çalışanları ya da sağlık mensupları gibi bazı meslek grupları için ise özel yasal düzenlemeler mevcuttur (TCK m.210/2).
4. Yargıtay Uygulamaları ve Örnek Kararlar
Yargıtay, kamu görevlilerinin göreviyle bağlantılı olarak düzenlemeye yetkili oldukları belgelerdeki sahtecilik fiillerini 204/2 kapsamında değerlendirmektedir. Örneğin; muhtarın yetkisi dışında başka bir köy için imza ve mühür kullanarak belge düzenlemesi durumunda, belge sahte kabul edilmemekte, suç oluşmamaktadır.
Ayrıca, kamu görevlisi olmayan bir kişinin, kamu görevlisi tarafından düzenlenmiş sahte belgeyi kullanması halinde, suç müştereğin unsurları itibarıyla 204/1 kapsamında değerlendirilir (Bozdoğan, 2020).
5. Sıkça Sorulan Sorular (SSS)
S1: TCK 204/2 maddesi kimleri kapsar?
Görevi nedeniyle resmi belge düzenlemeye yetkili kamu görevlilerini kapsar. Sadece kamu görevlisi olmak yetmez, belgeyi düzenlemeye yetkisi olmalıdır.
S2: Kamu görevlisi olmayanların resmi belgede sahtecilik suçu nasıl değerlendirilir?
Kamu görevlisi olmayanların işlediği sahtecilik suçları TCK 204/1 kapsamında cezalandırılır.
S3: Sahte resmi belge kullanmak suç mudur?
Evet, sahte belgeyi kullanan kişi faildir. Kamu görevlisinin göreviyle bağlantılı kullanımı 204/2, kamu görevlisi olmayanların kullanımı ise 204/1 kapsamında değerlendirilir.
S4: Gerçeğe aykırı belge düzenleme nedir?
Belgenin resmi unsurları doğru olup, içeriğinin gerçek dışı olmasıdır. Örneğin, kolluğun gerçekleşmeyen olayı belgeye kaydetmesi.
S5: Kamu görevlisinin yetkisi dışında belge düzenlemesi nasıl değerlendirilir?
Yetki dışı düzenleme, belge gerçeği yansıtıyorsa sahtecilik sayılmaz; aksi halde suç oluşur ama 204/1 kapsamında değerlendirilir.
6. Sonuç
TCK 204/2 maddesi, kamu görevlilerinin hukuki düzen ve kamu güveni açısından kritik öneme sahip resmi belgelerde işlediği sahtecilik suçlarını özel olarak düzenler. Failin kamu görevlisi olması ve belgeyi düzenlemeye yetkili olması suçun temel unsurudur. Seçenek fiiller sahte belge düzenleme, değiştirme, gerçeğe aykırı belge oluşturma ve kullanma şeklinde çeşitlenir. Yargıtay kararları, suçun kapsamını netleştirmekte, kamu görevlisinin yetkisi ile görev bağlantısı üzerinde titizlikle durmaktadır.
UYARI
Web sitemizdeki tüm makale ve içeriklerin telif hakkı Av. Necmettin İlhan’a ait olup, Avukatlık Kanunu ve Türkiye Barolar Birliği’nin meslek kuralları bağlamında sadece bilgi amaçlı olarak temin edilmektedir. Tüm makaleler hak sahipliğinin tescili amacıyla elektronik imzalı zaman damgalıdır. Sitemizdeki makalelerin kopyalanarak veya özetlenerek izinsiz bir şekilde başka web sitelerinde yayınlanması halinde hukuki ve cezai işlem yapılacaktır. Avukat meslektaşların makale içeriklerini dava dilekçelerinde kullanması serbesttir. Avukat veya akademisyenler hukuk makalelerini özgeçmişleri ile birlikte yayımlanmak üzere ncm.ilhan@gmail.com adresine gönderebilirler.