Adlî para cezasının infazı
Madde 106- (1) Adlî para cezası, Türk Ceza Kanununun 52 nci maddesinin birinci fıkrasında belirtilen usule göre tayin olunacak bir miktar paranın Devlet Hazinesine ödenmesinden ibarettir.
(2) Adlî para cezasını içeren ilâm Cumhuriyet Başsavcılığına verilir. Cumhuriyet savcısı otuz gün içinde adlî para cezasının ödenmesi için hükümlüye 20 nci maddenin üçüncü fıkrası uyarınca bir ödeme emri tebliğ eder.
(3) (Değişik: 18/6/2014-6545/81 md.) Hükümlü, tebliğ olunan ödeme emri üzerine belli süre içinde adli para cezasını ödemezse, Cumhuriyet savcısının kararı ile ödenmeyen kısma karşılık gelen gün miktarı hapis cezasına çevrilerek, hükümlünün iki saat çalışması karşılığı bir gün olmak üzere kamuya yararlı bir işte çalıştırılmasına karar verilir. Günlük çalışma süresi, en az iki saat ve en fazla sekiz saat olacak şekilde denetimli serbestlik müdürlüğünce belirlenir. Hükümlünün, hakkında hazırlanan programa ve denetimli serbestlik görevlilerinin bu kapsamdaki uyarı ve önerilerine uymaması hâlinde, çalıştığı günler hapis cezasından mahsup edilerek kalan kısmın tamamı açık ceza infaz kurumunda yerine getirilir.
(4) (Değişik: 26/2/2008-5739/5 md.) Çocuklar hakkında hükmedilen adlî para cezasının ödenmemesi hâlinde, bu ceza hapse çevrilemez. Bu takdirde onbirinci fıkra hükmü uygulanır.
(5) Adlî para cezasının hapse çevrileceği mahkeme ilâmında yazılı olmasa bile üçüncü fıkra hükmü Cumhuriyet Başsavcılığınca uygulanır.
(6) Hükümde, adlî para cezası takside bağlanmamış ise, bir aylık süre içinde adlî para cezasının üçte birini ödeyen hükümlünün isteği üzerine geri kalan kısmının birer ay ara ile iki eşit taksitte ödenmesine izin verilir. İlk taksidin süresinde ödenmemesi hâlinde, verilen ikinci takside ilişkin izin hükümsüz kalır.
(7) Adlî para cezası yerine çektirilen hapis süresi üç yılı geçemez. Birden fazla hükümle adlî para cezalarına mahkûmiyet hâlinde bu süre beş yılı geçemez.
(8) (Değişik: 18/6/2014-6545/81 md.) Hükümlü, hapis yattığı veya kamuya yararlı işte çalıştığı günlerin dışındaki günlere karşılık gelen parayı öderse hapisten çıkartılır veya kamuya yararlı işte çalıştırılma sona erer.
(9) (Değişik: 26/2/2008-5739/5 md.) 16 ncı madde hükümleri saklı kalmak üzere, adlî para cezasından çevrilen hapsin infazı ertelenemez ve bunun infazında koşullu salıverilme hükümleri uygulanmaz. Hapse çevrilmiş olmasına rağmen hak yoksunlukları bakımından esas alınacak olan adlî para cezasıdır.[1]
(10) (Mülga: 26/2/2008-5739/5 md.)
(11) İnfaz edilen hapsin veya kamuya yararlı işte çalışmanın süresi, adlî para cezasını tamamıyla karşılamamış olursa, geri kalan adlî para cezasının tahsili için ilâm, Cumhuriyet Başsavcılığınca mahallin en büyük mal memuruna verilir. Bu makamlarca 6183 sayılı Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında Kanuna göre kalan adlî para cezası tahsil edilir.[2]
[1] 14/4/2020 tarihli ve 7242 sayılı Kanunun 47 nci maddesiyle, bu fıkrada yer alan “Adlî” ibaresi “16 ncı madde hükümleri saklı kalmak üzere, adlî” şeklinde değiştirilmiştir.
[2] 18/6/2014 tarihli ve 6545 sayılı Kanunun 81 inci maddesiyle, bu fıkrada yer alan “İnfaz edilen hapsin” ibaresinden sonra gelmek üzere “veya kamuya yararlı işte çalışmanın” ibaresi eklenmiştir.
Kamuya Yararlı İşte Çalıştırılma Tedbiri Nedir?
Kamuya yararlı işte çalıştırılma tedbiri, ceza hukukunda hükümlünün topluma kazandırılması ve cezaevlerinin yükünün azaltılması amacıyla uygulanan bir seçenek yaptırımdır. Hükümlü, kamu kurumları veya kamu yararına hizmet veren özel kuruluşlarda belirli görevlerde ücretsiz olarak çalıştırılır. Hukuki olarak bir tedbir niteliği taşıyan bu uygulama, hem toplumsal faydayı hem de hükümlünün rehabilitasyonunu hedefler.
Bu makalede, kamuya yararlı işte çalıştırılma tedbirinin hukuki dayanağı, uygulanma şekli, hükümlülerin hak ve yükümlülükleri, sık sorulan sorular ve uzman ceza avukatının önemi detaylı şekilde ele alınacaktır.
Kamuya Yararlı İşte Çalıştırılma Tedbirinin Amacı
Bu tedbirin temel hedefleri şunlardır:
- Hükümlünün topluma verdiği zararı telafi etmesi,
- Çalışma disiplini kazanması ve sosyal sorumluluk bilincini geliştirmesi,
- Cezaevlerinin yükünü azaltmak,
- Mağdur ve toplum güvenliğinin korunması.
Önemli: Hükümlüye herhangi bir ücret ödenmez; çalışma tamamen toplumsal fayda ve rehabilitasyon amacıyla yapılır.
Kamuya Yararlı İşte Çalıştırılma Tedbirinin Hukuki Dayanakları
Tedbir üç farklı durumda uygulanabilir:
- Kısa Süreli Hapis Cezasına Seçenek Yaptırım (TCK m.50/1-f)
- Bir yıl veya daha az hapis cezası alan hükümlüler için geçerlidir.
- Hükümlünün gönüllü olması gerekir.
- Mahkeme yalnızca cezanın bu tedbire çevrilmesine karar verir; hangi işte çalışacağı Denetimli Serbestlik Müdürlüğü tarafından belirlenir.
- Adli Para Cezasının İnfazı (CGTİHK m.106/3)
- Hükümlü adli para cezasını ödemezse, ceza hapse çevrilir ve kamuya yararlı işte çalıştırılır.
- İki saat çalışmak, bir gün hapis cezasına denk gelir.
- Programa uyulmaması hâlinde kalan ceza açık cezaevinde infaz edilir.
- Hapis Cezasının Denetimli Serbestlik Kapsamında İnfazı (CGTİHK m.105/A)
- Cezaevinden tahliye edilen hükümlüler için geçerlidir.
Hükümlülerin Çalıştırılabileceği İşler
Kamuya yararlı işte çalıştırma kapsamındaki işler, hükümlünün suç türü, yetenekleri ve güvenlik durumu dikkate alınarak belirlenir. Örnekler:
- Park ve bahçe düzenlemeleri
- Ağaç dikme çalışmaları
- Çevre ve temizlik işleri
- Kütüphane ve arşiv çalışmaları
- Boya, tamirat ve tadilat işleri
- Görme engelliler için sesli kitap okuma
Not: Cinsel suçtan hükümlü bir kişi okul ortamında çalıştırılamaz.
Kamuya Yararlı İşte Çalıştırılma Süresi ve Programı
- Günlük çalışma süresi: 2–8 saat
- Çalışma programı, hükümlünün eğitim, iş ve aile hayatına uygun şekilde hazırlanır
- Çalışma yeri ve saatleri Denetimli Serbestlik Müdürlüğü tarafından belirlenir
- Hükümlü, çalışırken reflektörlü yelek giymek zorundadır
Kamuya Yararlı İşte Çalışma Cezasına Uymama Durumunda Ne Olur?
- Kısa Süreli Hapis Cezasında:
- Programa başlanmaz veya terk edilirse, ceza kısmen veya tamamen hapse çevrilir.
- Adli Para Cezasında:
- Programa uyulmazsa kalan ceza açık cezaevine gönderilir.
- Denetimli Serbestlikte:
- Yükümlülüğe uyulmazsa kalan ceza koşullu salıverilme süresi boyunca infaz edilir.
Önemli: Suça sürüklenen çocuklar için tedbir hapis cezasına çevrilemez.
Hükümlülerin Hakları ve Yükümlülükleri
- Hükümlüye çalışacağı iş ve program gizli tutulur
- Sağlık, eğitim veya iş durumuna göre yükümlülük kaldırılabilir
- Çalışma süresi, hükümlünün koşullarına uygun şekilde düzenlenir
- Grup halinde veya bireysel çalıştırma mümkündür
Uzman Ceza Avukatının Önemi
Kamuya yararlı işte çalıştırılma tedbiri sürecinde uzman bir ceza avukatı:
- Hakimin kararının hukuka uygunluğunu denetler
- Gönüllülük şartının doğru yerine getirilmesini sağlar
- Denetimli Serbestlik Müdürlüğü programına itiraz gerektiğinde hukuki destek verir
- Hükümlünün hak kaybına uğramasını önler
Avukatsız süreç yönetimi, haksız uygulamalara ve hapis cezasına dönüş riskine yol açabilir.
Sık Sorulan Sorular (SSS)
1. Bu tedbir ücretli midir?
Hayır, tamamen ücretsizdir.
2. Hangi işlerde çalıştırılır?
Park, çevre temizliği, kütüphane çalışmaları ve bakım-onarım işleri gibi topluma faydalı alanlarda.
3. Çalışma saatleri nasıl belirlenir?
Denetimli Serbestlik Müdürlüğü tarafından günde 2–8 saat olarak planlanır.
4. Programa uyulmazsa ne olur?
Ceza doğrudan hapse çevrilir veya açık cezaevine gönderilir.
5. Kamuya yararlı işte çalıştırma süresi azaltılabilir mi?
Evet, sağlık, eğitim veya iş durumu göz önüne alınarak yükümlülük kaldırılabilir veya başka bir tedbire çevrilebilir.
Sonuç
Kamuya yararlı işte çalıştırılma tedbiri, hükümlüye topluma faydalı olma ve rehabilite olma fırsatı sunar. Ancak, süreçte uzman bir ceza avukatından destek almak, hak kaybını önlemek ve tedbirin doğru uygulanmasını sağlamak açısından kritik öneme sahiptir.
Hükümlüler veya yakınları, tedbir süreciyle karşı karşıya kaldığında ceza avukatı desteğiyle süreci yönetmeli ve haklarını korumalıdır.
UYARI
Web sitemizdeki tüm makale ve içeriklerin telif hakkı Av. Necmettin İlhan’a ait olup, Avukatlık Kanunu ve Türkiye Barolar Birliği’nin meslek kuralları bağlamında sadece bilgi amaçlı olarak temin edilmektedir. Tüm makaleler hak sahipliğinin tescili amacıyla elektronik imzalı zaman damgalıdır. Sitemizdeki makalelerin kopyalanarak veya özetlenerek izinsiz bir şekilde başka web sitelerinde yayınlanması halinde hukuki ve cezai işlem yapılacaktır. Avukat meslektaşların makale içeriklerini dava dilekçelerinde kullanması serbesttir. Avukat veya akademisyenler hukuk makalelerini özgeçmişleri ile birlikte yayımlanmak üzere ncm.ilhan@gmail.com adresine gönderebilirler.