Kasten Adam Öldürme Suçunun Kişinin Yerine Getirdiği Kamu Görevi Nedeniyle İşlenmesi
Giriş
Türk Ceza Kanunu (TCK) ve Yargıtay kararları ışığında, kasten adam öldürme suçunun kamu görevlisine karşı, kişinin yerine getirdiği kamu görevi nedeniyle işlenmesi özel bir nitelikli hal olarak düzenlenmiştir. Bu makalede, 765 sayılı TCK’daki önceki düzenleme ile 5237 sayılı Türk Ceza Kanunu (TCK) arasındaki farklar, ilgili maddelerin yorumları, doktrin görüşleri ve Yargıtay içtihatları doğrultusunda konu detaylı şekilde incelenecektir. Ayrıca, bu nitelikli halin amacı ve kapsamı akademik perspektiften ele alınacaktır.
Tarihsel ve Hukuki Çerçeve
765 sayılı TCK’nın 450. maddesinin 2. fıkrasında, Türkiye Büyük Millet Meclisi (TBMM) üyelerine karşı veya görevlerinden dolayı işlenen adam öldürme suçları ayrı bir bentte düzenlenmişken, 450. maddenin 11. bendinde ise devlet memurlarına karşı görev esnasında veya görevlerinden dolayı işlenen adam öldürme suçları yer almaktaydı. Ancak 5237 sayılı YTCK ile bu iki ayrı bent, tek bir düzenlemede toplanmıştır (YTCK m. 82/1-g).
Yeni düzenlemenin önemli bir farkı, kamu görevlisinin görevini icra ettiği sırada öldürülmesinin şart olmaması, sadece görevi nedeniyle öldürülmenin nitelikli hal sayılmasıdır. Böylece, görev süresinin dışında, mesai saatleri dışında, izinli ya da görevden ayrılmış olsa bile, kişinin kamu görevi sebebiyle öldürülmesi durumunda bu nitelikli hal uygulanmaktadır (Öztürk, 2017).
Nitelikli Halin Kapsamı ve Amacı
YTCK’da kamu görevlisine karşı işlenen bu suçun nitelikli hal olarak düzenlenmesinin amacı, kamu görevlilerine özel ayrıcalık tanımak değil; aksine kamu görevlerinin toplum yararına güven içinde yerine getirilmesini sağlamaktır (Gökcan, 2020). Kamu görevlileri, görevlerini bireysel değil toplumsal bir sorumlulukla yürütmektedir ve bu görevlerin engellenmesi veya cezalandırılması, toplumsal düzeni ve kamu güvenliğini zedeler.
Dolayısıyla, suçun işlenme sebebi “kişinin kamu görevini yerine getirmesi” olmalıdır. Bu durum, görevin icra edildiği anla sınırlı değildir. Kamu görevlisinin mesai dışında, izinde ya da emeklilik gibi sebeplerle görevden ayrılmış olması, suçun nitelikli hal kapsamında değerlendirilmesine engel teşkil etmez (Akman, 2018).
Öte yandan, kamu görevlisinin göreviyle ilgisi olmayan kişisel nedenlerle öldürülmesi veya genel olarak kamu görevine duyulan husumet nedeniyle işlenen öldürme fiilleri bu kapsam dışındadır ve nitelikli hal olarak uygulanmaz.
Kamu Görevlisi Kavramı
YTCK’nın 6. maddesine göre kamu görevlisi, kamusal faaliyetin yürütülmesine atama veya seçilme yoluyla ya da herhangi bir surette sürekli, süreli veya geçici olarak katılan kişi anlamına gelir (YTCK m. 6). Bu tanım, kamu görevlisinin kimler olduğunu belirlerken geniş yorumlanmalıdır. Doktrinde genel kabul, kamu görevlisinin görevinin gereklerine uygun şekilde yaptığı görev nedeniyle öldürülmesi halinde nitelikli halin uygulanmasıdır (Can, 2021).
Görev Gereği Öldürme ile Görev Dışı Öldürme Ayrımı
Doktrinde ve Yargıtay kararlarında, kamu görevlisinin görevinin gereklerine aykırı davranması nedeniyle öldürülmesi halinde nitelikli halin uygulanmayacağı yönünde görüş hakimdir (Özdemir, 2019). Hatta böyle durumlarda, failin haksız tahrik veya kışkırtma hükümlerinden yararlanması mümkündür.
Bu durum YTCK madde gerekçesinde de açıkça desteklenmektedir. Görevin kötüye kullanılması veya görev dışı hareketler nedeniyle gerçekleşen öldürmelerde, kamu görevlisi olarak korunma amacı gözetilmemektedir.
Yargıtay Kararları
Yargıtay uygulaması da bu doğrultudadır. Örneğin, görevli bir polisin görev esnasında ya da dışında, görevinden dolayı öldürülmesi durumunda 5237 sayılı YTCK’nın 82/1-g maddesinin uygulanması gerektiği vurgulanmıştır.
Benzer şekilde, kamu görevlisinin görev dışı bir nedenle öldürülmesi halinde, bu nitelikli halin uygulanmayacağı ve suça ilişkin farklı hukuki sonuçların doğabileceği kabul edilmektedir.
Sonuç
Kasten adam öldürme suçunun kamu görevlisine karşı, kişinin yerine getirdiği kamu görevi nedeniyle işlenmesi, Türk ceza hukukunda önemli ve hassas bir nitelikli hal olarak düzenlenmiştir. YTCK ile bu alandaki düzenleme sadeleştirilmiş ve kapsam genişletilmiştir. Suçun işlenme zamanı değil, sebebi belirleyici olup, kamu görevlisinin görevinin gereği olarak hareket ettiği durumlar korunmaktadır.
Bu düzenleme, kamu görevlilerinin görevlerini toplum yararına emniyet içinde yerine getirmelerini sağlamayı amaçlamaktadır. Doktrin ve Yargıtay içtihatları bu çerçevede oluşmuş olup, kamu görevlisinin görev dışı hareketleri veya kişisel nedenlerle öldürülmesi durumlarında nitelikli hal uygulanmamaktadır.
UYARI
Web sitemizdeki tüm makale ve içeriklerin telif hakkı Av. Necmettin İlhan’a ait olup, Avukatlık Kanunu ve Türkiye Barolar Birliği’nin meslek kuralları bağlamında sadece bilgi amaçlı olarak temin edilmektedir. Tüm makaleler hak sahipliğinin tescili amacıyla elektronik imzalı zaman damgalıdır. Sitemizdeki makalelerin kopyalanarak veya özetlenerek izinsiz bir şekilde başka web sitelerinde yayınlanması halinde hukuki ve cezai işlem yapılacaktır. Avukat meslektaşların makale içeriklerini dava dilekçelerinde kullanması serbesttir. Avukat veya akademisyenler hukuk makalelerini özgeçmişleri ile birlikte yayımlanmak üzere ncm.ilhan@gmail.com adresine gönderebilirler.