Tüzel kişiler hakkında güvenlik tedbiri uygulanması
Madde 169– (1) Hırsızlık, güveni kötüye kullanma ve dolandırıcılık suçlarının işlenmesi suretiyle yararına haksız menfaat sağlanan tüzel kişiler hakkında bunlara özgü güvenlik tedbirlerine hükmolunur.
GEREKÇE:
Madde metninde, hırsızlık, güveni kötüye kullanma ve dolandırıcılık suçlarının işlenmesi suretiyle yararına haksız menfaat sağlanan tüzel kişiler hakkında da bunlara özgü güvenlik tedbirlerine hükmolunacağı düzenlenmiştir.
Maddenin 765 sayılı TÜRK CEZA KANUNU’ndaki karşılığı
Bu maddenin karşılığı bulunmamaktadır.
AÇIKLAMALAR
Türk Ceza Kanunu 169. Madde Kapsamında Tüzel Kişiler ve Malvarlığına Karşı Suçlarda Güvenlik Tedbirleri
Özet
Türk Ceza Kanunu’nun (TCK) 169. maddesi, hırsızlık, güveni kötüye kullanma ve dolandırıcılık suçlarının tüzel kişi yararına işlenmesi halinde, bu tüzel kişiler hakkında özel güvenlik tedbirlerinin uygulanmasını düzenler. Bu makalede, madde metninin kapsamı, uygulama sınırları ve maddeye ilişkin eleştiriler kapsamlı şekilde incelenmiş; tüzel kişilere yönelik güvenlik tedbirlerinin ceza hukukundaki yeri değerlendirilmiştir.
Anahtar Kelimeler: TCK 169, tüzel kişiler, güvenlik tedbirleri, hırsızlık, dolandırıcılık, güveni kötüye kullanma, malvarlığına karşı suçlar
Giriş
Ceza hukukunda suçun failinin gerçek kişi olmasının yanı sıra, suçtan tüzel kişilerin de yararlanması mümkündür. TCK’nın 169. maddesi, hırsızlık, güveni kötüye kullanma ve dolandırıcılık suçlarının tüzel kişiler lehine işlenmesi durumunda, bu tüzel kişilere özgü güvenlik tedbirlerinin uygulanmasını öngörmektedir. Bu düzenlemenin kapsamı, sınırları ve uygulamadaki önemi detaylı şekilde incelenmektedir (Özkan, 2021).
1. TCK 169. Maddenin Kapsamı ve Düzenlediği Güvenlik Tedbirleri
1.1. Uygulama Alanı
Madde metninde sayma yöntemiyle sınırlı olarak belirtilen suçlar şunlardır:
TCK’nın 141-145. maddelerinde düzenlenen hırsızlık suçları,
146. maddede düzenlenen kullanma hırsızlığı,
- maddede düzenlenen güveni kötüye kullanma,
157-159. maddeler arasında yer alan dolandırıcılık suçlarıdır (TCK, 2022).
1.2. Güvenlik Tedbirlerinin Kapsamı
Bu suçların işlenmesiyle tüzel kişi lehine haksız menfaat sağlanması halinde, YTCK’nın 60. maddesinde belirtilen güvenlik tedbirleri bu tüzel kişilere uygulanabilir. Bu tedbirler arasında müsadere, faaliyetlerin durdurulması veya kısıtlanması gibi yaptırımlar yer alabilir (Özkan, 2021).
2. TCK 169. Maddenin Sınırlılıkları ve Eleştiriler
2.1. Uygulama Kapsamının Daralığı
Madde, özellikle yağma, mala zarar verme, hakkı olmayan yere tecavüz gibi diğer malvarlığına karşı suçlar ile kaybolmuş eşya üzerinde tasarruf, bilgi vermeme gibi suçları kapsamamaktadır. Bu durum, uygulamada ciddi boşluklar yaratabilir (Demir, 2023).
2.2. Yağma Suçu ve Tüzel Kişiler
Özellikle mafya tipi örgütlenmelerin şirketler etrafında toplanarak haraç toplaması ve şirket malvarlığını artırması göz önüne alındığında, yağma suçu yönünden tüzel kişiler hakkında güvenlik tedbirlerinin düzenlenmemesi eleştirilmiştir. Bu husus, yasal düzenlemede eksiklik olarak değerlendirilmektedir (Demir, 2023).
3. Tüzel Kişilere Yönelik Güvenlik Tedbirlerinin Önemi
3.1. Suç Gelirlerinin Önlenmesi
Tüzel kişiler aracılığıyla suç gelirlerinin aklanması ve haksız menfaat sağlanması, suçun etkisini artırır. Bu nedenle tüzel kişilere yönelik güvenlik tedbirleri, suç gelirlerinin önlenmesi ve adaletin sağlanması açısından kritik öneme sahiptir (Kaya, 2020).
3.2. Örnek Olay: İnternet Sitesi Aracılığıyla Dolandırıcılık
Bir şirket adına kurulan internet sitesi üzerinden kişilerin dolandırılması ve şirketin bu yolla elde ettiği karın müsadere edilmesi, TCK 169 maddesine göre mümkün bulunmaktadır. Bu tür örnekler, maddenin uygulama alanına somut katkılar sağlar (Kaya, 2020).
4. Uygulamada Dikkat Edilmesi Gereken Hususlar
- Tüzel kişinin yararına suç işlendiğinin ispatı,
- Güvenlik tedbirlerinin ölçülülük ilkesine uygunluğu,
- Tüzel kişilik ve gerçek kişi fail arasındaki bağlantının netleştirilmesi,
- Güvenlik tedbirlerinin hukuki dayanaklarının ve prosedürlerinin dikkatle uygulanması gerekmektedir (Özkan, 2021).
5. Sıkça Sorulan Sorular (SSS)
Soru 1: TCK 169. madde hangi suçlar için tüzel kişiler hakkında güvenlik tedbiri uygulanmasını öngörür?
Cevap: Hırsızlık (141-145), kullanma hırsızlığı (146), güveni kötüye kullanma (155) ve dolandırıcılık (157-159) suçları için uygulanır.
Soru 2: Yağma suçu nedeniyle tüzel kişiler hakkında güvenlik tedbiri uygulanabilir mi?
Cevap: Yasal düzenlemede yağma suçu kapsam dışında bırakılmıştır ancak uygulamada bu durum eleştirilmekte ve düzenleme ihtiyacı dile getirilmektedir.
Soru 3: Güvenlik tedbirleri nelerdir?
Cevap: Müsadere, faaliyetlerin durdurulması veya kısıtlanması gibi tedbirler uygulanabilir.
Soru 4: Tüzel kişiye sağlanan haksız menfaat ne anlama gelir?
Cevap: Suç işlenerek tüzel kişinin malvarlığının artması veya haksız kazanç sağlamasıdır.
UYARI
Web sitemizdeki tüm makale ve içeriklerin telif hakkı Av. Necmettin İlhan’a ait olup, Avukatlık Kanunu ve Türkiye Barolar Birliği’nin meslek kuralları bağlamında sadece bilgi amaçlı olarak temin edilmektedir. Tüm makaleler hak sahipliğinin tescili amacıyla elektronik imzalı zaman damgalıdır. Sitemizdeki makalelerin kopyalanarak veya özetlenerek izinsiz bir şekilde başka web sitelerinde yayınlanması halinde hukuki ve cezai işlem yapılacaktır. Avukat meslektaşların makale içeriklerini dava dilekçelerinde kullanması serbesttir. Avukat veya akademisyenler hukuk makalelerini özgeçmişleri ile birlikte yayımlanmak üzere ncm.ilhan@gmail.com adresine gönderebilirler.