Mükerrirlere ve bazı suç faillerine özgü infaz rejimi ve denetimli serbestlik tedbiri[1]
Madde 108- (1) Tekerrür hâlinde işlenen suçtan dolayı mahkûm olunan;[2]
a) Ağırlaştırılmış müebbet hapis cezasının otuzdokuz yılının,
b) Müebbet hapis cezasının otuzüç yılının,
c) (Ek:14/4/2020-7242/49 md.) Birden fazla süreli hapis cezasına mahkûmiyet hâlinde en fazla otuziki yılının,
d) Süreli hapis cezasının üçte ikisinin,
İnfaz kurumunda iyi hâlli olarak çekilmesi durumunda, koşullu salıverilmeden yararlanılabilir. (Ek cümle:14/4/2020-7242/49 md.) Ancak, koşullu salıverilme oranı üçte ikiden fazla olan suçlar bakımından tabi oldukları koşullu salıverilme oranı uygulanır.
(2) Tekerrür nedeniyle koşullu salıverme süresine eklenecek miktar, tekerrüre esas alınan cezanın en ağırından fazla olamaz. (Ek cümle:4/6/2025-7550/14 md.) İkinci defa tekerrür halinde bu fıkra hükmü uygulanmaz.
(3) İkinci defa tekerrür hükümlerinin uygulanması durumunda birinci fıkradaki koşullu salıverilme süreleri uygulanır. (Ek cümle:4/6/2025-7550/14 md.) Ancak, süreli hapis cezaları bakımından koşullu salıverilme oranı dörtte üç olarak uygulanır. (Ek cümle:14/4/2020-7242/49 md.) Hükümlü hakkında ikinci defa tekerrür hükümlerinin uygulanacağı hükümde belirtilir.[3]
(4) İnfaz hâkimi, mükerrir hakkında cezanın infazının tamamlanmasından sonra başlamak ve bir yıldan az olmamak üzere denetim süresi belirler.[4]
(5) Tekerrür dolayısıyla belirlenen denetim süresinde, koşullu salıverilmeye ilişkin hükümler uygulanır.
(6) İnfaz hâkimi, mükerrir hakkında denetim süresinin uzatılmasına karar verebilir. Denetim süresi en fazla beş yıla kadar uzatılabilir.
(7) (Ek: 18/6/2014-6545/82 md.) Cezanın infazı tamamlandıktan sonra devam eden denetim süresi içinde, bu madde hükümlerine göre kendilerine yüklenen yükümlülüklere ve yasaklara aykırı hareket eden mükerrirler, infaz hâkimi kararı ile disiplin hapsine tabi tutulur. Disiplin hapsinin süresi on beş günden az ve üç aydan fazla olamaz.
(8) (Ek: 18/6/2014-6545/82 md.) Çocuğa karşı işlenen bir suçtan dolayı ağırlaştırılmış müebbet hapis cezasına veya müebbet hapis cezasına mahkûmiyet hâlinde birinci fıkradaki koşullu salıverilme süreleri uygulanır.
(9) (Ek: 18/6/2014-6545/82 md.) Birinci fıkradaki koşullu salıverme süreleri, 26/9/2004 tarihli ve 5237 sayılı Türk Ceza Kanununun 102 nci maddesinin ikinci fıkrasında tanımlanan cinsel saldırı suçundan, 103 üncü maddesinde tanımlanan çocukların cinsel istismarı suçundan, 104 üncü maddesinin ikinci ve üçüncü fıkrasında tanımlanan reşit olmayanla cinsel ilişki suçundan, 188 inci maddesinde tanımlanan uyuşturucu veya uyarıcı madde imal ve ticareti suçundan dolayı hapis cezasına mahkûm olanlar hakkında da uygulanır. (Ek cümle:14/4/2020-7242/49 md.) Ancak, süreli hapis cezaları bakımından koşullu salıverilme oranı, dörtte üç olarak uygulanır. 188 inci madde hariç olmak üzere bu suçlardan dolayı hapis cezasına mahkûm olanlar hakkında, cezanın infazı sırasında ve koşullu salıverildikleri takdirde denetim süresi içinde, aşağıdaki tedavi veya yükümlülüklerden bir veya birkaçına infaz hâkimi tarafından karar verilir:
a) Tıbbi tedaviye tabi tutulmak
b) Tedavi amaçlı programlara katılmak
c) Suçun mağdurunun oturduğu ve çalıştığı yerleşim bölgesinde ikamet etmekten yasaklanmak
d) Mağdurun bulunduğu yerlere yaklaşmaktan yasaklanmak
e) Çocuklarla bir arada olmayı gerektiren bir ortamda çalışmaktan yasaklanmak
f) Çocuklar hakkında bakım ve gözetim yükümlülüğünü gerektiren faaliyet icra etmekten yasaklanmak
(10) (Ek:18/6/2014-6545/82 md.) Dokuzuncu fıkra hükümleri çocuklar hakkında uygulanmaz.
(11) (Ek:18/6/2014-6545/82 md.) Bu maddenin dokuzuncu fıkrasının uygulanmasına ilişkin usul ve esaslar, Sağlık Bakanlığının görüşü alınmak suretiyle Adalet Bakanlığı tarafından hazırlanan yönetmelikle düzenlenir.
[1] 18/6/2014 tarihli be 6545 sayılı Kanunun 82 nci maddesiyle bu maddenin başlığında yer alan “Mükerrirlere” ibaresinden sonra gelmek üzere “ve bazı suç faillerine” ibaresi eklenmiştir.
[2] 14/4/2020 tarihli ve 7242 sayılı Kanunun 49 uncu maddesiyle, bu fıkraya (b) bendinden sonra gelmek üzere aşağıdaki bent eklenmiş ve diğer bent buna göre teselsül ettirilmiş, teselsül ettirilen (d) bendinde yer alan “dörtte üçünün,” ibaresi “üçte ikisinin,” şeklinde değiştirilmiştir.
[3] 4/6/2025 tarihli ve 7550 sayılı Kanunun 14 üncü maddesiyle üçüncü fıkrada yer alan “durumunda, hükümlü koşullu salıverilmez.” ibaresi “durumunda birinci fıkradaki koşullu salıverilme süreleri uygulanır.” şeklinde değiştirilmiştir.
[4] 14/4/2020 tarihli ve 7242 sayılı Kanunun 49 uncu maddesiyle, bu fıkralarda yer alan “Hâkim,” ibareleri “İnfaz hâkimi,” şeklinde değiştirilmiştir.
Mükerrirlere ve Bazı Suç Faillerine Özgü İnfaz Rejimi ve Denetimli Serbestlik
Mükerrirler ve bazı özel suç failleri, infaz rejimi ve denetimli serbestlik uygulamaları bakımından özel kurallara tabidir. 5275 sayılı İnfaz Kanunu’nun 108. maddesi, özellikle tekerrür eden suçlar ve ağır suçlara yönelik hükümlülerin koşullu salıverilme ve denetimli serbestlik sürelerini düzenlemektedir. Bu makalede, madde kapsamında hükümlülerin hakları, yükümlülükleri ve sürece dair önemli bilgiler detaylı bir şekilde ele alınmıştır.
Koşullu Salıverilme Süreleri
Madde 108 uyarınca, mükerrirler için koşullu salıverilme süreleri aşağıdaki gibidir:
- Ağırlaştırılmış müebbet hapis: 39 yıl
- Müebbet hapis: 33 yıl
- Birden fazla süreli hapis cezası: En fazla 32 yıl
- Süreli hapis cezası: Cezanın üçte ikisi
⚠️ Süreli hapis cezalarında, koşullu salıverilme oranı üçte ikiden fazla olan suçlar için ilgili oran uygulanır.
Tekerrür Halinde İlave Düzenlemeler
- Tekerrür nedeniyle eklenen süre, tekerrüre esas alınan cezanın en ağırından fazla olamaz. İkinci defa tekerrür halinde bu fıkra hükmü uygulanmaz.
- İkinci defa tekerrür durumunda; birinci fıkradaki koşullu salıverilme süreleri uygulanır, süreli hapis cezalarında ise oran dörtte üç olarak belirlenir.
- İnfaz hâkimi, mükerrir hakkında cezanın infazının tamamlanmasından sonra en az 1 yıl olmak üzere denetim süresi belirleyebilir.
- Denetim süresi, infaz hâkimi kararı ile en fazla 5 yıl uzatılabilir.
Denetimli Serbestlik ve Disiplin Hapsi
- Denetim süresi içinde hükümlü, madde 108 uyarınca belirlenen yükümlülüklere ve yasaklara uymalıdır.
- Uymayan mükerrirler, 15 günden az, 3 aydan fazla olmamak şartıyla disiplin hapsine tabi tutulabilir.
Bu uygulamalar, suçun tekrarlanmasını önlemeye yönelik olup, denetimli serbestlik süresince sürekli takip ve gözetim içerir.
Cinsel Suç ve Çocuk Suçları Özel Düzenlemeleri
- Birinci fıkradaki koşullu salıverme süreleri, Türk Ceza Kanununun 102 nci maddesinin ikinci fıkrasında tanımlanan cinsel saldırı suçundan, 103 üncü maddesinde tanımlanan çocukların cinsel istismarı suçundan, 104 üncü maddesinin ikinci ve üçüncü fıkrasında tanımlanan reşit olmayanla cinsel ilişki suçundan, 188 inci maddesinde tanımlanan uyuşturucu veya uyarıcı madde imal ve ticareti suçundan dolayı hapis cezasına mahkûm olanlar hakkında da uygulanır. Ancak süreli hapis cezalarında koşullu salıverilme oranı dörtte üç olarak belirlenir.
- Hükümlü hakkında infaz hâkimi tarafından uygulanabilecek tedbirler (188 inci madde hariç olmak üzere bu suçlardan dolayı hapis cezasına mahkûm olanlar hakkında):
- Tıbbi tedavi
- Tedavi amaçlı programlara katılım
- Mağdurun bulunduğu bölgede ikamet yasağı
- Mağdurun bulunduğu yerlere yaklaşmama yasağı
- Çocuklarla birlikte çalışmaktan yasaklama
- Çocuklarla ilgili bakım ve gözetim faaliyetlerinden men etme
⚠️ Dokuzuncu fıkra hükümleri çocuklar hakkında uygulanmaz.
Çocuğa karşı işlenen bir suçtan dolayı ağırlaştırılmış müebbet hapis cezasına veya müebbet hapis cezasına mahkûmiyet hâlinde birinci fıkradaki koşullu salıverilme süreleri uygulanır.
Hükümlülerin Yapması Gerekenler
- İnfaz ve denetim sürelerini takip etmek: Hangi tarihte koşullu salıverileceğini bilmek önemlidir.
- Denetimli serbestlik yükümlülüklerine uymak: Tedavi programlarına katılım, yasaklanan bölgelerden uzak durmak, yükümlülüklere riayet etmek.
- Avukat desteği almak: Tekerrür ve denetimli serbestlik süreçlerinde hukuki hakların doğru kullanılması için uzman ceza avukatı ile çalışmak kritik önemdedir.
- Disiplin hapsi risklerini önlemek: Denetim süresi boyunca kurallara uyulmaması, disiplin hapsi ile sonuçlanabilir.
Uzman bir ceza avukatı, koşullu salıverilme oranlarının doğru uygulanmasını, denetim süresinin uzatılmasını ve mükerrirlerin haklarını korumada rehberlik sağlar.
Sık Sorulan Sorular (SSS)
Soru 1: Tekerrür halinde hangi cezalar için koşullu salıverilme uygulanır?
Cevap: Ağırlaştırılmış müebbet, müebbet, birden fazla süreli ve süreli hapis cezaları için uygulanır.
Soru 2: Denetimli serbestlik süresi ne kadar olabilir?
Cevap: İnfaz hâkimi tarafından en az 1 yıl, en fazla 5 yıl olarak belirlenebilir.
Soru 3: Cinsel suçtan mahkûm olanlar hangi tedbirlere tabi tutulur?
Cevap: Tıbbi tedavi, programlara katılım, mağdur ve çocuklarla ilgili yasaklar gibi tedbirler uygulanabilir.
Soru 4: Koşullu salıverilme oranı nasıl belirlenir?
Cevap: Genel olarak süreli hapis cezalarında üçte iki, bazı özel suçlar için dörtte üç oranı uygulanır.
Soru 5: Uzman ceza avukatının rolü nedir?
Cevap: Sürelerin doğru hesaplanması, denetimli serbestlik süresi ve yükümlülüklerin belirlenmesi, mahkeme ve infaz hâkimi süreçlerinde temsil ve hukuki danışmanlık sağlar.
Sonuç
5275 sayılı İnfaz Kanunu Madde 108, mükerrirler ve bazı suç failleri için koşullu salıverilme, denetimli serbestlik ve özel yükümlülükler konusunda ayrıntılı düzenlemeler içerir. Hükümlülerin haklarını eksiksiz kullanabilmesi ve cezalarını etkili bir şekilde yönetebilmesi için uzman ceza avukatına danışması büyük önem taşır. Denetimli serbestlik süreci, cezanın sona ermesinin ardından dahi dikkat ve disiplin gerektirir; yükümlülüklere uyulmaması halinde disiplin hapsi uygulanabilir.
UYARI
Web sitemizdeki tüm makale ve içeriklerin telif hakkı Av. Necmettin İlhan’a ait olup, Avukatlık Kanunu ve Türkiye Barolar Birliği’nin meslek kuralları bağlamında sadece bilgi amaçlı olarak temin edilmektedir. Tüm makaleler hak sahipliğinin tescili amacıyla elektronik imzalı zaman damgalıdır. Sitemizdeki makalelerin kopyalanarak veya özetlenerek izinsiz bir şekilde başka web sitelerinde yayınlanması halinde hukuki ve cezai işlem yapılacaktır. Avukat meslektaşların makale içeriklerini dava dilekçelerinde kullanması serbesttir. Avukat veya akademisyenler hukuk makalelerini özgeçmişleri ile birlikte yayımlanmak üzere ncm.ilhan@gmail.com adresine gönderebilirler.
