Nitelikli yağma
Madde 149- (1) Yağma suçunun;
a) Silahla,
b) Kişinin kendisini tanınmayacak bir hale koyması suretiyle,
c) Birden fazla kişi tarafından birlikte,
d) (Değişik: 18/6/2014-6545/64 md.) Yol kesmek suretiyle ya da konutta, işyerinde veya bunların eklentilerinde,
e) Beden veya ruh bakımından kendisini savunamayacak durumda bulunan kişiye karşı,
f) Var olan veya var sayılan suç örgütlerinin oluşturdukları korkutucu güçten yararlanılarak,
g) Suç örgütüne yarar sağlamak maksadıyla,
h) Gece vaktinde,
İşlenmesi halinde, fail hakkında on yıldan onbeş yıla kadar hapis cezasına hükmolunur.
(2) Yağma suçunun işlenmesi sırasında kasten yaralama suçunun neticesi sebebiyle ağırlaşmış hallerinin gerçekleşmesi durumunda, ayrıca kasten yaralama suçuna ilişkin hükümler uygulanır.
GEREKÇE:
Madde metninde, yağma suçunun nitelikli hâlleri tanımlanmaktadır.
Birinci fıkranın (a) bendinde, yağmanın silâhla işlenmesi nitelikli bir hâl sayılmıştır. Silâhın cebir veya tehdit amaçlı olarak kullanılmasının bir önemi yoktur. Bu bakımdan, silâhın mağdura gösterilmesi veya yöneltilmesi suretiyle tehditte bulunulması ya da cebir aracı olarak kullanılması hâlinde, bu nitelikli unsur dolayısıyla cezaya hükmolunacaktır.
Fıkranın (b) bendinde, kişinin kendisini tanınmayacak bir hâle koyması suretiyle yağma suçunu işlemesi hâlinde, cezanın artırılacağı hüküm altına alınmıştır.
Tanınmamak için tedbirler alınması hâlinde de bu bent hükmüne göre cezaya hükmolunacaktır. Tehdidin mektupla yapılması hâlinde, mektubun imzasız olması, korku salmış bir kimsenin ismi ile veya rumuzla yahut sahte imza ile imzalanmış olması, bu duruma ilişkin örnekleri oluşturmaktadır.
Fıkranın (c) bendine göre, yağma suçunun birden fazla kişi tarafından birlikte işlenmesi, suçun temel şekline göre daha ağır ceza ile cezalandırılmayı gerektirmektedir. Bu nitelikli hâlin varlığı için, yağma suçunu iki veya daha fazla kişinin müşterek fail olarak işlemesi gerekir. İki veya daha fazla kişinin suçu birlikte işlemesi hâlinde bir iştirak ilişkisi vardır ve bu kişilerin hepsi müşterek faildir. Ancak, yağma suçunun iştirak hâlinde işlenmesine rağmen, müşterek faillik ilişkisinin bulunmadığı durumlarda, örneğin diğer suç ortaklarının azmettiren veya yardım eden olması hâllerinde, bu nitelikli unsur dolayısıyla cezada artırma yapılamayacaktır.
Bu hükmün kabulünde, yağma suçunun birden fazla kişi tarafından birlikte işlenmesinin mağdur üzerinde oluşturabileceği zorlayıcı etki göz önünde bulundurulmuştur.
Fıkranın (d) bendinde, yağma suçunun yol kesmek suretiyle ya da konut veya işyerinde işlenmesi nitelikli bir hâl sayılmıştır. Yol kesme hâlinde fiilin doğrudan doğruya mağdura karşı işlenmiş olması gerekir; yol kesme süresi kısa veya uzun olabilir.
Fıkranın (f) bendinde, yağma suçunun var olan veya var sayılan suç örgütlerinin oluşturdukları korkutucu güçten yararlanılarak işlenmesi, suçun temel şekline göre daha ağır ceza ile cezalandırılmayı gerektirmektedir.
Fıkranın (g) bendine göre, yağma suçunun suç örgütüne yarar sağlamak maksadıyla işlenmesi, söz konusu suçun nitelikli unsurunu oluşturmaktadır. Örgütün suç işlemek maksadıyla meydana getirilmiş olması gerekir.
Bu nitelikli unsurun varlığı için, örgüte yarar elde etmek maksadıyla hareket edilmesi gerekir; ancak, örneğin yağma sonucu elde edilen paranın örgüte aktarılması şart değildir. Yarar deyiminin de geniş şekilde anlaşılması gerekir. Mağdurun böyle bir örgüte üye olmaya ve aidat ödemeye veya bağışta bulunmaya zorlanması hâlinde de, bu bent uygulanır.
Fıkranın (h) bendinde, yağma suçunun gece vakti işlenmesi hâlinde, failin suçun temel şekline göre daha ağır ceza ile cezalandırılması kabul edilmiştir. Zira bu hâlde mağdurun daha şiddetli bir korkunun etkisi altına düşeceği muhakkaktır.
Maddenin ikinci fıkrasında, yağma suçunun işlenmesi sırasında kasten yaralama suçunun neticesi sebebiyle ağırlaşmış hâllerinin gerçekleşmesi durumunda, ayrıca kasten yaralama suçuna ilişkin hükümlerin uygulanacağı kabul edilmiştir.
6545 sayılı Kanunla yapılan değişikliğin GEREKÇESİ:
Nitelikli hırsızlık suçunda olduğu gibi konut veya işyerlerinin eklentilerinde işlenen yağma suçunun da cezasının artırılması amacıyla 5237 sayılı Kanunun 149’uncu maddesinin birinci fıkrasının (d) bendinde değişiklik öngören yeni madde ihdasına ilişkin önerge Komisyonumuzca kabul edilerek Tasarıya çerçeve 58’inci madde olarak eklenmiştir.
Maddenin 765 sayılı TÜRK CEZA KANUNU’ndaki karşılığı
Madde 497 –(Değişik: 9.7.1953 – 6123/1 md.)
(Değişik: 28.9.1971 – 1490/16 md.) Yukarıdaki maddelerde beyan olunan cürümler, geceleyin veya silah ile tehdit ederek işlenirse onbeş seneden yirmi seneye kadar ağır hapis cezası verilir.
Bu fiiller, yol kesmek suretiyle veya içlerinden velev birisi görünür şekilde silahlı bulunan ikiden ziyade kimseler yahut kıyafetini tebdil etmiş olan şahıslar tarafından işlenirse ağır hapis cezası 20 seneden aşağı olamaz.
AÇIKLAMALAR
TCK Madde 149 Kapsamında Nitelikli Yağma Suçu: Unsurlar, Yaptırım ve Uygulama
1. Giriş
Yağma suçu, Türk Ceza Kanunu’nun 148. maddesinde temel şekliyle düzenlenmişken; suçun daha ağır ve tehlikeli yollarla işlenmesi durumları ise TCK m.149’da “nitelikli yağma” başlığı altında ele alınmıştır. Bu madde, cebir ve tehditin daha ağır koşullarda ortaya çıkması hâlinde, failin daha yüksek ceza ile cezalandırılmasını öngörmektedir. Bu çalışmada, TCK m.149 kapsamında nitelikli yağma suçunun unsurları, nitelikli hâlleri, yaptırımı ve uygulamadaki karşılığı detaylı şekilde incelenecektir.
2. Nitelikli Yağma Suçunun Tanımı ve Hukuki Mahiyeti
Nitelikli yağma suçu, failin silah kullanması, birden fazla kişiyle hareket etmesi, gece vakti, konut gibi özel alanlarda suç işlemesi, örgüt bağlantısı kurması gibi durumlarla, mağdur üzerinde daha yoğun bir korku ve baskı yaratması sonucu oluşan ağırlaştırılmış bir yağma suçudur.
Bu suç tipi, hem mülkiyet hakkına hem de kişi özgürlüğü ve vücut dokunulmazlığına karşı bir saldırı oluşturduğu için, iki farklı temel değeri aynı anda ihlal eder. Bu nedenle, ceza normu içinde yer alan yaptırım daha ağırdır.
3. Nitelikli Yağma Suçunun Unsurları
3.1. Maddi Unsur
- Mağdurun zilyetliğinde bulunan bir malın alınması veya alınmasına karşı koymamasının sağlanması gerekir.
- Fiil, tehdit veya cebir yoluyla gerçekleştirilmelidir.
- Suçun aşağıdaki nitelikli halleri varsa, TCK m.149 uygulanır.
3.2. Manevi Unsur
- Failin genel kastla hareket etmesi yeterlidir.
- Ek olarak, yağma kastıyla hareket edilmesi gerekmektedir. Yani fail, bir malı mağdurun rızası dışında alma iradesiyle hareket etmelidir.
4. TCK m.149’da Sayılan Nitelikli Haller
4.1. Silahla İşlenmesi (m.149/1-a)
Silah, suçta tehdit veya cebir aracı olarak kullanılırsa nitelikli yağma suçu oluşur. Silahın gerçek veya görünüşte silah olması yeterlidir.
4.2. Failin Kendini Tanınmayacak Hale Getirmesi (m.149/1-b)
Maske takmak, yüz boyamak veya kıyafet değiştirmek suretiyle mağdurun kimliği tespit edemeyeceği şekilde hareket eden failin fiili nitelikli sayılır.
4.3. Birden Fazla Kişi Tarafından Birlikte İşlenmesi (m.149/1-c)
İki veya daha fazla failin birlikte hareket etmesi hâlinde nitelikli yağma oluşur. Bu durumda, müşterek faillik ilişkisi aranır.
4.4. Yol Kesmek Suretiyle veya Konut/İşyeri/Eklentilerinde İşlenmesi (m.149/1-d)
Failin halka açık yerlerde yol keserek yağma yapması veya kişinin barınma, çalışma alanına girerek bu suçu işlemesi suçu ağırlaştırır.
4.5. Savunmasız Kişilere Karşı İşlenmesi (m.149/1-e)
Mağdurun fiziksel veya ruhsal engelleri nedeniyle kendini savunamayacak durumda olması hâlinde nitelikli hâl uygulanır.
4.6. Suç Örgütünün Korkutucu Gücünden Yararlanılarak (m.149/1-f)
Örgütle fiilî bağı olmasa da, failin örgütün korkutucu gücünü istismar etmesi nitelikli yağma kapsamında değerlendirilir.
4.7. Suç Örgütüne Yarar Sağlamak Amacıyla (m.149/1-g)
Failin, yağmadan doğrudan örgüte fayda sağlamak amacı taşıması durumunda bu bent uygulanır.
4.8. Gece Vaktinde İşlenmesi (m.149/1-h)
Gece vakti suç işlenmesi, mağdurun savunma imkanlarını zayıflattığı gerekçesiyle ağırlaştırıcı neden sayılır. “Gece vakti”, genel olarak gün batımı ile gün doğumu arasındaki süreyi ifade eder.
5. Nitelikli Yağma Suçunun Cezası
TCK m.149 uyarınca nitelikli yağma suçunun cezası:
10 yıldan 15 yıla kadar hapis cezasıdır.
Ayrıca, suçun işlenmesi sırasında kasten yaralama suçunun neticesi sebebiyle ağırlaşmış hallerinin gerçekleşmesi durumunda TCK m.86 ve m.87 hükümleri uyarınca ayrıca kasten yaralama suçuna ilişkin hükümler uygulanır.
6. Nitelikli Yağma Suçunda İştirak
Faillerin birlikte hareket etmesi yalnızca 149/1-c bendi kapsamında değil, diğer nitelikli hallerde de uygulanabilir. Her failin suçun işlenmesine bilinçli katkı sunması gerekir. Ancak, her bir failin hangi nitelikli hali gerçekleştirdiği önemlidir; çünkü nitelikli haller şahsî olup failin kastına göre belirlenir.
7. Yargıtay Uygulaması
Yargıtay kararlarında, nitelikli yağma suçu özellikle örgüt bağlantısı, silah kullanımı, birlikte hareket etme ve konutta işlenme gibi durumlarda geniş şekilde uygulanmaktadır:
- “Sanığın gece vakti, yüzünü maske ile gizleyerek konuta girip mağdurun altınlarını silah zoruyla alması” eylemi, m.149/1-a, b, d ve h bentlerini oluşturur.
8. Nitelikli Yağma Suçuna İlişkin Değerlendirme
TCK m.149’da sayılan bentler, soyut şekilde değil, uygulamada mağdurun savunmasız bırakılması, failin cesaretlendirilmesi ve kamu düzeninin bozulması risklerine karşı geliştirilmiştir. Failin kişiliği, suçun işlenme biçimi ve suçtan elde edilen menfaatin düzeyi, ceza belirlenirken dikkate alınmalıdır.
9. Sonuç
Nitelikli yağma suçu, hem mülkiyet hem de kişi dokunulmazlığına karşı işlenmiş en ağır fiillerden biridir. TCK m.149’da düzenlenen bentler, cezanın artırılmasını gerektiren özel durumları ortaya koymaktadır. Uygulamada bu suçun ayrıntılı şekilde değerlendirilmesi, hem mağdurun korunması hem de failin adil bir şekilde cezalandırılması açısından hayati önem taşımaktadır.
UYARI
Web sitemizdeki tüm makale ve içeriklerin telif hakkı Av. Necmettin İlhan’a ait olup, Avukatlık Kanunu ve Türkiye Barolar Birliği’nin meslek kuralları bağlamında sadece bilgi amaçlı olarak temin edilmektedir. Tüm makaleler hak sahipliğinin tescili amacıyla elektronik imzalı zaman damgalıdır. Sitemizdeki makalelerin kopyalanarak veya özetlenerek izinsiz bir şekilde başka web sitelerinde yayınlanması halinde hukuki ve cezai işlem yapılacaktır. Avukat meslektaşların makale içeriklerini dava dilekçelerinde kullanması serbesttir. Avukat veya akademisyenler hukuk makalelerini özgeçmişleri ile birlikte yayımlanmak üzere ncm.ilhan@gmail.com adresine gönderebilirler.