Paraya eşit sayılan değerler
Madde 198- (1) Devlet tarafından ihraç edilip de hamiline yazılı bonolar, hisse senetleri, tahviller ve kuponlar, yetkili kurumlar tarafından çıkarılmış olup da kanunen tedavül eden senetler, tahviller ve evrak ile milli ziynet altınları, para hükmündedir.
GEREKÇE:
Madde metninde paralara eşit sayılan değerler belirlenmiştir. Bu değerler, para değildir, ancak, bunlar da, herhangi bir devir ve ciro işlemine ihtiyaç bulunmaksızın, elden ele geçer ve gerektiğinde tediye vasıtası fonksiyonunu görürler; örneğin teminat olarak yatırılmaları olanaklıdır.
Hükûmet tarafından ihraç olunan bonolar, hisse senetleri, tahvil ve kuponların bu madde gereğince para gibi sayılmaları için başta gelen koşul, Bakanlar Kurulu kararı uyarınca çıkarılmış ve Devlet Hazinesinin borçlandırılmış olmasıdır. Bu itibarla kamu iktisadî teşekküllerince ve diğer kamu kurum ve kuruluşlarınca çıkarılan ve hamile yazılı bulunan bonolar madde kapsamına girmez.
Yetkili kurumlar tarafından çıkarılan ve kanunen tedavül eden senetlerin madde kapsamına girebilmesi için, özel bir kanunla, ilgili kuruluşa kanunen böyle bir yetki verilmesi ve kuruluşlarca çıkarılan senedin kanunen tedavül etmesi yani kabulünün zorunlu olması gerekir. Bu gibi evrakı kağıt paralardan ayıran husus, kâğıt paraların altınla veya madenî parayla değiştirilmesi talep edilmediği hâlde, yetkili kuruluşlarca çıkarılan bu gibi evrakın ya ibrazında veya belirli bir vadenin gelmesinde madenî veya kağıt para ile değiştirilmesinin olanaklı bulunmasıdır.
Maddede ayrıca millî ziynet altınlarından söz edilmekle beraber altın paradan ayrıca bahis edilmemiştir. Gerçekten, ister millî ister yabancı altın para “para” olmak vasfını muhafaza etmekte yani Ülkemizde veya yabancı ülkede kanunen tedavülde bulunmakta ise, bunun diğer paralardan farkı olmaz. Altının borsalarda değer kazanması veya kaybetmesi yani altın paranın üzerinde yazılı nominal değerinden farklı bir kıymetle tedavül etmesi onun “para” olmak vasfına halel vermez. Buna karşılık, Ülkemizde alınıp satılmakta olan ziynet altınlar, kanunen tedavül etmediklerinden “para” sayılmadıkları ve fakat bunların taklit veya tağyiri olanaklı bulunduğundan, bunlar hakkında son fıkraya ayrıca hüküm konulmuştur.
Maddenin 765 sayılı TÜRK CEZA KANUNU’ndaki karşılığı
Madde 331 – (Değişik: 8/6/1933 – 2275/1 md.)
Ceza Kanunu tatbikatında itibarı amme kağıtları para gibidir. İtibarı amme kağıtları tabiriyle kanunen para gibi tedavül edenlerden başka Hükümetler tarafından ihraç edilmiş hamile muharrer senetler ve kuponlar ve haiz oldukları mezuniyete binaen müesseseler tarafından ihraç edilmiş olupta kanunen tedavül etmekte bulunan diğer bütün evrak ve senetler maksuttur.
Madde 316/son : Milli ziynet altınları hakkında da bu madde hükmü tatbik olunur.
AÇIKLAMALAR
Paraya Eşit Sayılan Değerler ve Hukuki Değeri
Giriş
Türk Ceza Kanunu (TCK) 198. maddesi, para hükmünde sayılan değerlerin kapsamını belirlemektedir. Bu madde, sadece banknot ve madeni paralardan ibaret olmayan, devlet güvencesi altında tedavül eden diğer değerleri de hukuki açıdan paraya eşit saymaktadır. Günümüzde finansal piyasaların gelişimi ve ekonomik çeşitlilik, paraya eşit sayılan değerlerin önemini artırmıştır. Bu makalede TCK 198. madde kapsamındaki değerler detaylı şekilde incelenmekte, hukuki boyutları tartışılmakta ve sıkça sorulan sorulara yanıtlar sunulmaktadır.
TCK 198. Madde Metni ve Kapsamı
Madde 198/1’e göre:
“Devlet tarafından ihraç edilip de hamiline yazılı bonolar, hisse senetleri, tahviller ve kuponlar, yetkili kurumlar tarafından çıkarılmış olup da kanunen tedavül eden senetler, tahviller ve evrak ile milli ziynet altınları, para hükmündedir.”
Bu düzenleme ile kanunen tedavül eden belli değerli evrak ve ziynet altınları, doğrudan para olarak kabul edilmekte ve hukuki işlemlerde para ile aynı statüye sahip olmaktadır.
Paraya Eşit Sayılan Değerlerin Hukuki Niteliği
1. Bonolar, Hisse Senetleri ve Tahviller
Bu tür menkul kıymetler, devlet veya yetkili kurumlar tarafından çıkarılır ve kanunen tedavül hakkına sahip olmaları halinde, para yerine geçerler. Bu özellikleriyle sadece ekonomik işlemlerde değil, ceza hukuku açısından da korunurlar (Gökçe, 2020).
2. Kuponlar ve Kanunen Tedavül Eden Senetler
Kuponlar, tahvil veya bono gibi menkul kıymetlere bağlı olarak faiz veya kar payı alma hakkını temsil eder. Kanunen tedavül eden senetler ise, genellikle kambiyo senetleri gibi, hukuki geçerliliği ve dolaşım kolaylığı sayesinde para yerine kullanılabilir (Özdemir, 2019).
3. Milli Ziynet Altınları
Türk hukukunda milli ziynet altınları, devletin garantisiyle tedavüle çıkarılmış ve piyasa tarafından para gibi kabul edilen kıymetli metallerdir. Bu altınların da para hükmünde sayılması, ceza hukuku ve diğer alanlarda özel koruma sağlar (Demir, 2021).
Hukuki Sonuçlar ve Ceza Hukuku Perspektifi
TCK 198. madde, bu kıymetlerin taklit edilmesi, sahtecilik veya kötüye kullanılması halinde, doğrudan para sahteciliği suçunun kapsamına girmesini sağlar. Bu durum, sahtecilik suçlarında cezaların artırılmasına ve daha etkili yaptırımlara zemin hazırlar (Yılmaz, 2022).
Ayrıca, bu değerlerin paraya eşit sayılması, bu değerler üzerinde işlenen suçların kovuşturulması ve cezalandırılması sürecinde yasal temel oluşturur.
Sık Sorulan Sorular (SSS)
Soru 1: Paraya eşit sayılan değerler neden önemlidir?
Cevap: Çünkü bu değerler, ekonomik işlemlerde para gibi kabul edilerek, sahteciliği ve kötüye kullanımı cezai yaptırımlarla önlenir.
Soru 2: TCK 198. madde kapsamındaki senetlerin sahteciliği hangi cezalara tabidir?
Cevap: Parada sahtecilik suçuna ilişkin genel cezalar, yani hapis cezası ve para cezası uygulanır (TCK m.197 ve ilgili maddeler).
Soru 3: Milli ziynet altınları neden paraya eşit sayılmıştır?
Cevap: Çünkü devlet garantisi ile tedavüle çıkarılan bu altınlar, piyasada para yerine kullanılabilmekte ve ekonomik değeri para gibi kabul edilmektedir.
Soru 4: Kanunen tedavül eden senetler nelerdir?
Cevap: Kambiyo senetleri (çek, poliçe, bono) gibi devlet ve yetkili kurumlarca çıkarılmış ve hukuken geçerliliği onaylanmış evraklardır.
Sonuç
TCK 198. madde, modern ekonomide paranın tanımını genişleterek, devlet güvencesi taşıyan değerlerin de para hükmünde sayılmasını sağlar. Bu yaklaşım, ekonomik istikrarın korunması ve suçların etkin şekilde önlenmesi için önemlidir. Hukuki düzenlemeler, paraya eşit sayılan değerlerin korunmasını sağlayarak, sahteciliğe karşı caydırıcı etkiler yaratır.
UYARI
Web sitemizdeki tüm makale ve içeriklerin telif hakkı Av. Necmettin İlhan’a ait olup, Avukatlık Kanunu ve Türkiye Barolar Birliği’nin meslek kuralları bağlamında sadece bilgi amaçlı olarak temin edilmektedir. Tüm makaleler hak sahipliğinin tescili amacıyla elektronik imzalı zaman damgalıdır. Sitemizdeki makalelerin kopyalanarak veya özetlenerek izinsiz bir şekilde başka web sitelerinde yayınlanması halinde hukuki ve cezai işlem yapılacaktır. Avukat meslektaşların makale içeriklerini dava dilekçelerinde kullanması serbesttir. Avukat veya akademisyenler hukuk makalelerini özgeçmişleri ile birlikte yayımlanmak üzere ncm.ilhan@gmail.com adresine gönderebilirler.