Resmi belgede sahtecilik
Madde 204- (1) Bir resmi belgeyi sahte olarak düzenleyen, gerçek bir resmi belgeyi başkalarını aldatacak şekilde değiştiren veya sahte resmi belgeyi kullanan kişi, iki yıldan beş yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır.
(2) Görevi gereği düzenlemeye yetkili olduğu resmi bir belgeyi sahte olarak düzenleyen, gerçek bir belgeyi başkalarını aldatacak şekilde değiştiren, gerçeğe aykırı olarak belge düzenleyen veya sahte resmi belgeyi kullanan kamu görevlisi üç yıldan sekiz yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır.
(3) Resmi belgenin, kanun hükmü gereği sahteliği sabit oluncaya kadar geçerli olan belge niteliğinde olması halinde, verilecek ceza yarısı oranında artırılır.
GEREKÇE:
Maddede, resmi belgede sahtecilik suçu tanımlanmıştır.
Suçun konusu resmi belgedir.
Belge, eski dilimizdeki “evrak” kelimesi karşılığında kullanılmakta olup, yazılı kağıt anlamına gelmektedir. Bu bakımdan, yazılı kağıt niteliğinde olmayan şey, ispat kuvveti ne olursa olsun, belge niteliği taşımamaktadır.
Kağıt üzerindeki yazının, anlaşılabilir bir içeriğe sahip olması ve ayrıca, bir irade beyanını ihtiva etmesi gerekir.
Bu yazının belli bir kişiye veya kişilere izafe edilebilir olması gerekir. Ancak, bu kişilerin gerçekten mevcut kişiler olması gerekmez. Bu itibarla, gerçek veya hayalî belli bir kişiye izafe edilemeyen yazılı kağıt, belge niteliği taşımaz. Kağıt üzerindeki yazının belli bir kişiye izafe edilebilmesi için, bu kişinin ad ve soyadının kağıda eksiksiz bir şekilde yazılması ve kağıdın bu kişi tarafından imzalanmış olması şart değildir.
Ancak, bazı belgeler (örneğin poliçe gibi kambiyo senetleri) açısından, belge üzerinde kişinin kendi el yazısı ile imzasının atılmış olması gerekir. Zira, imza, ilgili kambiyo senedinin zorunlu şekil şartını (kurucu bir unsurunu) oluşturmaktadır.
Bir kişinin, düzenlediği belgeye başkasının adını yazması ve belgeyi imzalaması durumunda da bir belge vardır; ancak, bu belge sahtedir. Belge altında adı yazılan ve adına imza konulan kişi, gerçek veya hayali bir kişi olabilir. Bunun, belgenin varlığına bir etkisi bulunmamaktadır.
Bir belgeden söz edebilmek için, kağıt üzerindeki yazının içeriğinin hukukî bir kıymet taşıması, hukukî bir hüküm ifade eylemesi, hukukî bir sonuç doğurmaya elverişli olması gerekir.
Resmi belge, bir kamu görevlisi tarafından görevi gereği olarak düzenlenen yazıyı ifade etmektedir. Bu itibarla, düzenlenen belge ile, kamu görevlisinin ifa ettiği görev arasında bir irtibatın bulunması gerekir. Bu itibarla, bir kamu kurumu ile akdedilen sözleşme dolayısıyla özel hukuk hükümlerinin uygulama kabiliyetinin olması hâlinde dahi, resmi belge vardır. Çünkü sözleşme, kamu kurumu adına kamu görevlisi tarafından imzalanmaktadır.
Ayrıca belirtilmelidir ki, her ne kadar, belgeden söz edilen durumlarda yazılı bir kağıdın varlığı gerekli ise de; bazı durumlarda belgenin varlığını kabul için, yazının kağıt üzerinde bulunması gerekmez. Bir metal levha üzerine yazı yazılması hâlinde de belgenin varlığını kabul etmek gerekir. Bu itibarla, araç plakaları da resmi belge olarak kabul edilmek gerekir.
Söz konusu suç, seçimlik hareketli bir suç olarak tanımlanmıştır.
Birinci seçimlik hareket, resmi belgeyi sahte olarak düzenlemektir. Bu seçimlik hareketle, resmi belge esasında mevcut olmadığı hâlde, mevcutmuş gibi sahte olarak üretilmektedir.
Sahtelikten söz edebilmek için, düzenlenen belgenin gerçek bir belge olduğu konusunda kişiyi yanıltıcı nitelikte olması gerekir. Başka bir deyişle, sahteliğin beş duyuyla anlaşılabilir olmaması gerekir. Özel bir incelemeye tâbi tutulmadıkça gerçek olmadığı anlaşılamayan belge, sahte belge olarak kabul edilmek gerekir.
İkinci seçimlik hareket, gerçek bir resmi belgeyi başkalarını aldatacak şekilde değiştirmektir. Bu seçimlik hareketle, esasında mevcut olan resmi belge üzerinde silmek veya ilaveler yapmak suretiyle değişiklik yapılmaktadır. Mevcut olan resmi belge üzerinde sahtecilikten söz edebilmek için, yapılan değişikliğin aldatıcı nitelikte olması gerekir. Aksi takdirde, resmi belgeyi bozmak suçu oluşur.
Birinci ve ikinci seçimlik hareketle bağlantılı olarak belirtilmek gerekir ki; sahteciliğin, belgenin üzerindeki bilgilerin bir kısmına veya tamamına ilişkin olmasının, suçun oluşması açısından bir önemi bulunmamaktadır.
Üçüncü seçimlik hareket ise, sahte resmi belgeyi kullanmaktır. Kullanılan sahte belgenin kişinin kendisi veya başkası tarafından düzenlenmiş olmasının bir önemi yoktur.
Maddenin ikinci fıkrasında, resmi belgede sahtecilik suçunun kamu görevlisi tarafından işlenmesi ayrı bir suç olarak tanımlanmaktadır. Birinci fıkrada tanımlanan suçtan farklı olarak, bu suçun kamu görevlisi tarafından işlenmesinin yanı sıra, suçun konusunu oluşturan belgenin kamu görevlisinin görevi gereği düzenlemeye yetkili olduğu resmî bir belge olması gerekir. Bu bakımdan, resmi belgede sahteciliğin kamu görevlisi tarafından yapılmasına rağmen, düzenlenen sahte resmi belgenin kamu görevlisinin görevi gereği düzenlemeye yetkili olduğu bir belge olmaması hâlinde, bu fıkra hükmü uygulanamaz.
Söz konusu suçu oluşturan hareketler, birinci fıkrada tanımlanan suçu oluşturan seçimlik hareketlerden ibarettir. Ancak, bu bağlamda özellikle belirtilmelidir ki, kamu görevlisinin gerçeğe aykırı olarak bir olayı kendi huzurunda gerçekleşmiş gibi, bir beyanı kendi huzurunda yapılmış gibi göstererek belge düzenlemesi hâlinde, bu fıkra hükmünde tanımlanan suç oluşur.
Maddenin üçüncü fıkrasında, resmi belgede sahtecilik suçunun konu bakımından nitelikli unsuru belirlenmiştir. Buna göre, suçun konusunu oluşturan resmî belgenin, kanun hükmü gereği sahteliği sabit oluncaya kadar geçerli olan belge niteliğinde olması hâlinde, cezanın belirlenen oranda artırılması gerekir. Bu hüküm, belgelerde sahtecilik suçları ile delil teorisi arasındaki ilişki göz önüne alınarak, daha üstün ispat gücüne sahip belgeyi daha fazla korumak ihtiyacını karşılamaktadır. Ancak, değişik yorumlara son vermek maksadıyla bir belgenin böyle bir güce sahip olup olmadığının saptanması için kanunlarda bu hususu belirten bir hüküm bulunması gerekli sayılmıştır.
Maddenin 765 sayılı TÜRK CEZA KANUNU’ndaki karşılığı
Madde 339 – Bir memur memuriyetini icrada tamamen veya kısmen sahte bir varaka tanzim eder veya hakiki bir varakayı tağyir ve tahrif eyler ve bundan dolayı umumi ve hususi bir mazarrat tevellüt edebilirse üç seneden on seneye kadar ağır hapis cezasına mahkûm olur. Eğer işbu varaka sahteliği ispat edilmedikçe muteber olan evrak kabilinden ise ağır hapis cezası beş seneden on iki seneye kadar verilir.
Evrakın musaddak suretleri kanunen zayi olan asılları makamına kaim olmak lazım geldiği takdirde mezkür suretler hakkında asılları gibi muamele olunur.
Madde 340 – Bir memur memuriyetini icra halinde bir varaka tanzim veya tahrir ederken hakikate muvafık olmıyan keyfiyet ve ifadeleri sahih ve huzurunda cereyan etmiş gibi gösterir, yahut zaptına memur olduğu ifadeleri zaptetmez, yahut bu ifadeleri değiştirir ise bundan dolayı umumi veya hususi bir zarar tevellüt edebildiği takdirde baladaki maddede yazılı olan cezalar ile cezalandırılır.
Madde 341 – Bir memur aslı mevcut olmıyan resmi bir varakanın musaddak suretini tasni ve kanuni şekline uydurarak ita eyler veyahut aslını değiştirip mahvetmeksizin işbu asla mugayir bir suret verir ise üç seneden sekiz seneye kadar ağır hapis cezası görür. Eğer işbu varaka sahteliği ispat olunmadıkça muteber addolunan evrak kabilinden ise ağır hapis cezası dört seneden eksik olamaz.
Eğer sahtekarlık resmi evrak münderecatının sıhhatini tasdik esnasında irtikap olunmuş ise bundan dolayı umumi veya hususi bir zarar tevellüt edebildiği takdirde fail hakkında bir seneden beş seneye kadar hapis cezası verilir.
Madde 342 – (Değişik: 11/6/1936 – 3038/1 md.)
Bir kimse resmen memur olmadığı halde 339 uncu maddede gösterilen suretlerle resmi bir varakada sahtekarlık yaparsa iki seneden sekiz seneye kadar ağır hapis cezasile cezalandırılır.
Eğer vesika kanunen sahteliği isbat olunmadıkça muteber olan resmi evrak kabilinden ise dört seneden on seneye kadar ağır hapis cezası hükmolunur.
Ve eğer sahtekarlık aslın vücudunu farzederek yahut sahih olan aslına mugayir surette yazarak veyahut sahih bir sureti tahrif eyliyerek resmi bir varakanın sureti üzerinde işlenmişse bir seneden üç seneye kadar ağır hapse mahkûm olur.
Eğer mezkür varaka kanunen sahteliği isbat olunmadıkça muteber addolunan evrak kabilinden ise verilecek ceza iki seneden beş seneye kadar ağır hapistir.
AÇIKLAMALAR
Resmi Belgede Sahtecilik Suçu: Türk Ceza Kanunu Madde 204 İncelemesi
Giriş
Resmi belgede sahtecilik suçu, hukuki güvenliğin temel taşlarından biri olan resmi belgelerin doğruluğunu ve güvenilirliğini koruma amacıyla düzenlenmiş önemli bir suç tipidir. Türk Ceza Kanunu’nun (TCK) 204. maddesi bu suçu kapsamlı şekilde düzenleyerek, hem sivillerin hem de kamu görevlilerinin işlediği sahtecilik fiillerine yönelik yaptırımlar getirmiştir. Bu makalede, TCK m. 204 kapsamında resmi belgede sahtecilik suçu detaylı şekilde incelenmekte, suçun unsurları, yaptırımları, uygulama alanları ve yargı kararları ışığında değerlendirmeler yapılmaktadır. Ayrıca sık sorulan sorular ile okuyucuların konuyu daha iyi kavraması hedeflenmiştir.
Resmi Belgede Sahtecilik Suçunun Tanımı ve Kapsamı
Kanuni Düzenleme
TCK m. 204’e göre resmi belgeyi sahte olarak düzenlemek, gerçek bir resmi belgeyi başkalarını aldatacak şekilde değiştirmek veya sahte resmi belgeyi kullanmak suçtur (TCK, 2004, m. 204/1). Kamu görevlilerinin bu fiilleri işlemesi durumunda ceza daha ağırdır (m. 204/2). Ayrıca, resmi belgenin kanun gereği sahteliği kesinleşinceye kadar geçerli olması halinde ceza yarı oranında artırılır (m. 204/3).
Resmi Belge Kavramı
Resmi belge, kamu gücünü temsil eden ve hukuki sonuç doğuran belgeler olup, devlet ya da kamu kurumları tarafından düzenlenir. Mahkeme kararları, nüfus kayıtları, resmi yazılar, tapu senetleri gibi belgeler resmi belge kapsamına girer.
Suçun Unsurları
- Maddi Unsur: Resmi belgenin sahte olarak düzenlenmesi, değiştirilmesi veya sahte belge kullanılması gerekir. Fiilin somut biçimi çeşitlilik gösterebilir.
- Manevi Unsur: Suçun gerçekleşmesi için failin kastının bulunması gerekir. Yani bilerek ve isteyerek resmi belgede sahtecilik yapması şarttır.
- Fail: Hem sıradan kişiler hem de kamu görevlileri bu suçu işleyebilir. Kamu görevlisi ise ceza daha ağırdır.
Cezai Yaptırımlar
- Normal hallerde 2 yıldan 5 yıla kadar hapis cezası,
- Kamu görevlisi tarafından işlendiğinde 3 yıldan 8 yıla kadar hapis,
- Belgenin kanun gereği sahteliği kesinleşinceye kadar geçerli olduğu durumlarda cezanın yarı oranında artırılması (TCK, 2004, m. 204).
Yargı Kararları ve Uygulama
Yargıtay kararları, resmi belgede sahtecilik suçunun kapsamını geniş tutmakta ve kamu güvenliğinin korunmasına öncelik vermektedir. Ayrıca kamu görevlilerinin suiistimaline karşı cezanın artırılması, yargı uygulamalarında sıklıkla vurgulanmaktadır.
Sonuç
Resmi belgede sahtecilik suçu, hukuk düzeninin ve kamu güveninin temel unsurlarından biri olan resmi belgelerin güvenilirliğini hedef alan ağır bir suçtur. TCK 204. madde ile bu suçun işlenmesi durumunda caydırıcı cezalar öngörülmüştür. Kamu görevlilerinin işlemesi halinde ceza artırılmış olup, belgenin niteliğine göre cezalar daha da ağırlaştırılabilmektedir. Hukuki uygulamalarda bu madde, belge sahteciliğiyle mücadelede etkin bir araç olarak kullanılmaktadır.
Sık Sorulan Sorular (SSS)
1. Resmi belge nedir?
Resmi belge, devlet veya kamu kurumları tarafından hukuki sonuç doğurmak amacıyla düzenlenen ve resmi nitelik taşıyan belgelerdir. Örneğin, nüfus cüzdanı, tapu senedi resmi belgedir.
2. Resmi belgede sahtecilik suçu nasıl oluşur?
Bir resmi belgenin sahte olarak düzenlenmesi, gerçek belgeyi değiştirme veya sahte belgeyi kullanma halinde suç oluşur. Failin kastı olmalıdır.
3. Kamu görevlisi olmanın ceza açısından etkisi nedir?
Görevi gereği resmi belge düzenlemeye yetkili kamu görevlilerinin bu suçu işlemesi halinde ceza 3 yıldan 8 yıla kadar hapis ile artırılır.
4. Sahte belge kullanmanın cezası nedir?
Sahte belgeyi kullanan kişi 2 yıldan 5 yıla kadar hapis cezası alabilir; kamu görevlisi ise daha ağır ceza alır.
5. Resmi belgenin sahteliği kesinleşinceye kadar geçerli olması ne demektir?
Bazı belgeler sahteliği mahkeme kararıyla kesinleşinceye kadar geçerli sayılır. Bu durumda verilen ceza yarı oranında artırılır.
UYARI
Web sitemizdeki tüm makale ve içeriklerin telif hakkı Av. Necmettin İlhan’a ait olup, Avukatlık Kanunu ve Türkiye Barolar Birliği’nin meslek kuralları bağlamında sadece bilgi amaçlı olarak temin edilmektedir. Tüm makaleler hak sahipliğinin tescili amacıyla elektronik imzalı zaman damgalıdır. Sitemizdeki makalelerin kopyalanarak veya özetlenerek izinsiz bir şekilde başka web sitelerinde yayınlanması halinde hukuki ve cezai işlem yapılacaktır. Avukat meslektaşların makale içeriklerini dava dilekçelerinde kullanması serbesttir. Avukat veya akademisyenler hukuk makalelerini özgeçmişleri ile birlikte yayımlanmak üzere ncm.ilhan@gmail.com adresine gönderebilirler.