Resmi belgede sahtecilik
Madde 204- (1) Bir resmi belgeyi sahte olarak düzenleyen, gerçek bir resmi belgeyi başkalarını aldatacak şekilde değiştiren veya sahte resmi belgeyi kullanan kişi, iki yıldan beş yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır.
(2) Görevi gereği düzenlemeye yetkili olduğu resmi bir belgeyi sahte olarak düzenleyen, gerçek bir belgeyi başkalarını aldatacak şekilde değiştiren, gerçeğe aykırı olarak belge düzenleyen veya sahte resmi belgeyi kullanan kamu görevlisi üç yıldan sekiz yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır.
(3) Resmi belgenin, kanun hükmü gereği sahteliği sabit oluncaya kadar geçerli olan belge niteliğinde olması halinde, verilecek ceza yarısı oranında artırılır.
Suçun Değişik Görünüm Biçimleri: Resmi Belgede Sahtecilik Suçu (TCK m.204)
Giriş
Türk Ceza Kanunu’nun 204. maddesinde düzenlenen resmi belgede sahtecilik suçu, hem failin hareketleri hem de suçun işlenme biçimleri açısından farklı görünümler arz edebilir. Bu makalede, resmi belgede sahtecilik suçunun teşebbüs, iştirak, içtima ve kovuşturma-görev ilişkisi açısından değerlendirilmesi yapılacak, ayrıca Yargıtay kararları ve doktrinsel görüşler ışığında detaylandırılacaktır.
1. Teşebbüs (TCK m. 35 ve Uygulama)
Resmi belgede sahtecilik suçları, 204. maddede öngörülen seçimlik hareketlerden herhangi birinin tamamlanmasıyla gerçekleşir. Örneğin sahte belge düzenleme veya kullanma icra hareketlerinden biri tamamlanınca suç tamamlanmış sayılır. Bu durum, genel olarak teşebbüs imkanının olmaması anlamına gelir.
- Teşebbüs mümkün değil mi?
Kanunun yapısı ve Yargıtay kararları, icra hareketlerinin tamamlanmasıyla suçun gerçekleştiğini, dolayısıyla teşebbüsün kural olarak mümkün olmadığını belirtmektedir. Ancak failin iradesi dışında icra hareketinin tamamlanamaması halinde teorik olarak teşebbüs ihtimali doğabilir. - Suçun tamamlanma zamanı
Suç, sahte belgenin düzenlenmesi ile tamamlanır, fakat kullanılması ayrı bir seçimlik hareket olup, dolandırıcılık gibi başka suçların başlamasına yol açabilir. Zamanaşımı açısından, kullanma tarihinin esas alınması gerekir. - Aldatma yeteneği olmayan sahte belge
Belgenin hukuki değeri yoksa, aldatma kabiliyeti bulunmadığından, sahtecilik suçu oluşmaz ve teşebbüsten söz edilemez.
2. İştirak (TCK m. 39 ve Uygulaması)
Suça iştirak, resmi belgede sahtecilik suçunda genel hükümlere tabidir. Ancak 204/2. fıkradaki suç özgü suç olup, yalnızca kamu görevlilerince görevleri kapsamında işlenebilir.
- Kamu görevlisinin rolü
Kamu görevlisi olmayan kişinin yaptığı sahtecilik 204/1 kapsamında değerlendirilir. Örneğin, kamu görevlisinin resmi belgeyi sahte düzenlemesi 204/2, sivil kişinin bu belgeyi kullanması ise 204/1 kapsamındadır. - Müşterek faillik ve azmettirme
Suça müşterek fail olarak katılanların her biri, ilgili fıkraya göre ayrı ayrı sorumlu tutulur. Kamu görevlisi ile sivilin birlikte hareketi durumunda fail sorumluluğu ayrılır. - Sahte belgeyi bulundurma
Kanunda yalnızca sahte belgenin kullanılması suçtur; sadece bulundurmak cezai sorumluluk doğurmaz.
3. İçtima (TCK m. 43 ve Uygulamaları)
- Seçimlik hareketlerin tamamlanması
Birden fazla seçimlik hareketin işlenmesi halinde, tek suç oluşur. Örneğin, sahte belgeyi düzenleyen ve kullanan kişi, tek suçtan yargılanır. - Birden fazla kullanma hali
Yargıtay’a göre, birden fazla sahte belge kullanılması durumunda da zincirleme suç uygulanmaz; tek suç kabul edilir. - Farklı zaman ve yerlerde birden fazla mağdura karşı işlenen eylemler
Bağımsız suçlar teşkil eder ve ayrı ayrı cezalandırılır. - Özel gerçek içtima (TCK m.212)
Sahte belgenin başka bir suçta kullanılması halinde, fail hem sahtecilik hem de diğer suçtan cezalandırılır. - Zincirleme suç uygulaması
Aynı suçun farklı zamanlarda işlenmesi halinde TCK m.43 uygulanır. Aynı anda birden fazla sahte belge düzenlenmesi ve kullanılması durumunda da koşullar oluşursa zincirleme suç hükümleri devreye girer. - Özel mevzuat kapsamındaki sahtecilik
5490 sayılı Nüfus Hizmetleri Kanunu kapsamında ayrı bir sahtecilik suçu düzenlenmiştir ve bu yasa önceliklidir.
4. Kovuşturma ve Görev (Ceza Muhakemesi Hukuku)
- Takip şekli
Resmi belgede sahtecilik suçu şikâyete bağlı değildir; Cumhuriyet Başsavcılığı tarafından resen soruşturulur. - Soruşturma izni
Fail kamu görevlisi ise, 4483 sayılı Kanun gereği idari makamdan soruşturma izni alınması gerekir. - Görevli mahkeme
- 204/1 fıkrasındaki suçlar asliye ceza mahkemesinin görev alanındadır.
- 204/2 fıkrasındaki suçlar ağır ceza mahkemesinde görülür.
- 5607 sayılı Kaçakçılıkla Mücadele Kanunu kapsamına giren suçlarla bağlantılı sahtecilik suçları da ağır ceza mahkemesine aittir.
- Delil olarak belge müsaderesi
Suça konu sahte belgeler müsadere edilmez; delil olarak dosyada kalır.
Sık Sorulan Sorular (SSS)
S1: Resmi belgede sahtecilikte teşebbüs mümkün müdür?
Genel kural olarak teşebbüs mümkün değildir. Suç, sahte belge düzenleme veya kullanma hareketlerinden herhangi birinin tamamlanması ile gerçekleşir.
S2: Kamu görevlisi olmayan kişi, sahte resmi belge düzenlerse hangi hükme tabi olur?
204/1. madde kapsamında cezalandırılır; kamu görevlisi ise 204/2. madde uygulanır.
S3: Sahte belgeyi sadece bulundurmak suç mu?
Hayır, kanunda sadece kullanmak suçtur. Bulundurmak cezai sorumluluk doğurmaz.
S4: Birden fazla sahte belge kullanılması durumunda kaç suç oluşur?
Tek suç kabul edilir; zincirleme suç hükümleri uygulanmaz.
S5: Sahtecilik suçu ile başka suçlar birlikte işlendiğinde nasıl cezalandırılır?
Her iki suç için ayrı ceza verilir (TCK m.212).
Sonuç
Resmi belgede sahtecilik suçu, TCK 204. maddesi çerçevesinde çeşitli görünüm biçimleriyle ele alınmalıdır. Teşebbüs imkanı sınırlı olup, iştirak ve içtima kuralları suçun niteliğine göre farklılık gösterir. Kovuşturma usulü ise failin kamu görevlisi olup olmamasına göre değişir. Suçun etkin ve doğru uygulanabilmesi için bu farklılıkların iyi bilinmesi önemlidir.
UYARI
Web sitemizdeki tüm makale ve içeriklerin telif hakkı Av. Necmettin İlhan’a ait olup, Avukatlık Kanunu ve Türkiye Barolar Birliği’nin meslek kuralları bağlamında sadece bilgi amaçlı olarak temin edilmektedir. Tüm makaleler hak sahipliğinin tescili amacıyla elektronik imzalı zaman damgalıdır. Sitemizdeki makalelerin kopyalanarak veya özetlenerek izinsiz bir şekilde başka web sitelerinde yayınlanması halinde hukuki ve cezai işlem yapılacaktır. Avukat meslektaşların makale içeriklerini dava dilekçelerinde kullanması serbesttir. Avukat veya akademisyenler hukuk makalelerini özgeçmişleri ile birlikte yayımlanmak üzere ncm.ilhan@gmail.com adresine gönderebilirler.