Resmi belgede sahtecilik
Madde 204- (1) Bir resmi belgeyi sahte olarak düzenleyen, gerçek bir resmi belgeyi başkalarını aldatacak şekilde değiştiren veya sahte resmi belgeyi kullanan kişi, iki yıldan beş yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır.
(2) Görevi gereği düzenlemeye yetkili olduğu resmi bir belgeyi sahte olarak düzenleyen, gerçek bir belgeyi başkalarını aldatacak şekilde değiştiren, gerçeğe aykırı olarak belge düzenleyen veya sahte resmi belgeyi kullanan kamu görevlisi üç yıldan sekiz yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır.
(3) Resmi belgenin, kanun hükmü gereği sahteliği sabit oluncaya kadar geçerli olan belge niteliğinde olması halinde, verilecek ceza yarısı oranında artırılır.
Resmi Belgede Sahtecilikte Cezayı Ağırlaştıran Nitelikli Haller ve Manevi Unsur
Giriş
Resmi belgede sahtecilik suçu, Türk Ceza Kanunu (TCK) madde 204 ile düzenlenmiş olup, toplum düzeni ve kamu güvenliği açısından büyük önem taşımaktadır. Bu suçun cezasını ağırlaştıran nitelikli halleri ile manevi unsurlarının doğru tespiti, hem adaletin sağlanması hem de hukuk güvenliği açısından kritik önemdedir.
Bu makalede; TCK 204/3 maddesi kapsamında “Sahteliği Sabit Oluncaya Kadar Geçerli Resmi Belgede Sahtecilik” kavramı, uygulama koşulları, cezanın azaltılması ve artırılması halleri ile manevi unsur detayları irdelenmektedir.
1. Sahteliği Sabit Oluncaya Kadar Geçerli Resmi Belgede Sahtecilik (TCK 204/3)
1.1 Kavram ve Uygulama Koşulları
TCK’nın 204/3. maddesi şu şekildedir:
“Resmî belgenin, kanun hükmü gereği sahteliği sabit oluncaya kadar geçerli olan belge niteliğinde olması hâlinde, verilecek ceza yarısı oranında artırılır.”
Resmi belgeler hukuken iki kategoriye ayrılır:
- Sahteliği sabit oluncaya kadar geçerli belge: Bu belgelerin resmi makamlar nezdindeki güvenilirliği yüksektir ve sahteliği kanıtlanana kadar kesin delil sayılırlar.
- Aksi sabit oluncaya kadar geçerli belge: Aksi kanıtlanabilir ve aksi ispatlanana kadar delil kabul edilir.
Kanun koyucu, kamu güveni ve belgelerin ispat gücü nedeniyle sahteliği sabit oluncaya kadar geçerli belgeleri özel koruma altına almış, bu belgeler üzerindeki sahtecilik suçlarında cezanın artırılmasını öngörmüştür (Görgülü, 2018, s. 235).
1.2 Sahteliği Sabit Oluncaya Kadar Geçerli Belgeler Nelerdir?
Bu belgeler başlıca şunlardır:
- Mahkeme ilamları (HMK m. 204/1,2),
- Noterde düzenlenen senetler,
- CMK 222’de düzenlenen duruşma tutanakları,
- Seçim tutanakları,
- Belediye ceza tutanakları,
- Hakem kararları,
- Sayıştay ilamları,
- Suç tutanakları (5607 sayılı Kanun),
- Uzlaşma raporu (CMK m.253/19),
1.3 Aksi Sabit Oluncaya Kadar Geçerli Belgeler
Öte yandan; tapu kayıtları, nüfus cüzdanı, trafik tescil belgeleri, pasaport gibi belgeler aksi ispat edilinceye kadar geçerli kabul edilse de 204/3. maddesi kapsamında değildir. Bu tür belgeler “aksi sabit oluncaya kadar geçerli belge” olarak tanımlanır (Demir, 2020, s. 112).
2. Cezayı Azaltan Haller
TCK m. 211’de belirtilen nedenlerle, resmi belgede sahtecilik suçunun hukuki ilişkiye dayanan alacağın ispatı veya gerçek bir durumun belgelenmesi amacıyla işlenmesi durumunda cezada indirim yapılmaktadır.
Ayrıca, 4925 sayılı Karayolu Taşıma Kanunu’nun yürürlükten kaldırılması öncesinde taşıt belgeleri üzerinde tahrifat yapanların cezalarında indirim uygulanmaktaydı (Kurt, 2017, s. 98).
3. Hukuka Aykırılık ve Rıza
Resmi belgede sahtecilik suçu, kamu güvenini korumak amacıyla hukuka aykırı kabul edilmiştir. Suçun işlenmesinde failin bilinçli ve istekli olması gerekir.
Ancak mağdurun açık ya da zımni rızası varsa, failin zarar verme kastı bulunmadığı için suç oluşmayabilir.
4. Manevi Unsur
4.1 Genel Olarak
Resmi belgede sahtecilik suçu sadece kasten işlenebilir; taksir söz konusu değildir. Suçun oluşması için failin genel kastının yani fiili bilerek ve isteyerek yapmasının yeterli olduğu kabul edilir (Özbek, 2021, s. 175).
4.2 Zarar Verme Bilincinin Varlığı
Yargıtay kararlarına göre, resmi belgede sahtecilik suçunun manevi unsurunun gerçekleşmesi için failde “zarar verme bilinci” olmalıdır. Bu, failin sahte belge oluşturduğunu veya kullandığını bilmesi ve bu davranışla zarar doğabileceğinin farkında olması demektir.
Ancak, zarar verme bilincinin failde bulunmaması durumunda (örneğin, mağdurun rızası ile yapılan imza taklidi gibi) suçun manevi unsuru oluşmaz.
5. Sonuç
TCK 204/3 maddesi ile düzenlenen sahteliği sabit oluncaya kadar geçerli belgelerde sahtecilik, kamu güveninin korunması amacıyla ceza artırımına tabidir. Manevi unsurda ise failin zarar verme bilinci ve kastı aranır. Hukuki ilişkiye dayanan belgelerde işlenen suçlarda cezai indirim hükümleri söz konusudur.
Sık Sorulan Sorular (SSS)
S1: Sahteliği sabit oluncaya kadar geçerli belge nedir?
Sahteliği sabit oluncaya kadar geçerli belgeler, resmi makamlarca güvenilen ve sahteliği ispat edilinceye kadar kesin delil sayılan resmi belgelerdir. Örneğin mahkeme ilamları ve noter senetleri bu kategoriye girer.
S2: TCK 204/3 maddesi hangi durumlarda uygulanır?
Resmi belgenin kanun gereği sahteliği sabit oluncaya kadar geçerli olması durumunda, sahtecilik suçunda verilecek ceza yarı oranında artırılır.
S3: Manevi unsur olarak zarar verme bilinci ne demektir?
Failin, sahte belge düzenlediğini veya kullandığını bilmesi ve bu davranışla zarar verebileceğinin farkında olmasıdır.
S4: Mağdurun rızası sahtecilik suçunu engeller mi?
Evet, mağdurun açık veya zımni rızası varsa, failin zarar verme kastı yoksa suçun manevi unsuru oluşmayabilir.
UYARI
Web sitemizdeki tüm makale ve içeriklerin telif hakkı Av. Necmettin İlhan’a ait olup, Avukatlık Kanunu ve Türkiye Barolar Birliği’nin meslek kuralları bağlamında sadece bilgi amaçlı olarak temin edilmektedir. Tüm makaleler hak sahipliğinin tescili amacıyla elektronik imzalı zaman damgalıdır. Sitemizdeki makalelerin kopyalanarak veya özetlenerek izinsiz bir şekilde başka web sitelerinde yayınlanması halinde hukuki ve cezai işlem yapılacaktır. Avukat meslektaşların makale içeriklerini dava dilekçelerinde kullanması serbesttir. Avukat veya akademisyenler hukuk makalelerini özgeçmişleri ile birlikte yayımlanmak üzere ncm.ilhan@gmail.com adresine gönderebilirler.