Resmî belgeyi bozmak, yok etmek veya gizlemek
Madde 205- (1) Gerçek bir resmi belgeyi bozan, yok eden veya gizleyen kişi, iki yıldan beş yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır. Suçun kamu görevlisi tarafından işlenmesi halinde, verilecek ceza yarı oranında artırılır.
GEREKÇE:
Maddede, resmi belgeyi bozmak, yok etmek ve gizlemek fiilleri, resmi belgede sahtecilik suçundan ayrı bir suç olarak ceza yaptırımı altına alınmıştır. Sahtecilik suçu, düzenlenen belgenin veya belgede yapılan değişikliğin başkasını aldatıcı nitelikte olmasını gerektirir. Bu maddede tanımlanan suçun işlenmesi, başkasını aldatma özelliği taşımayabilir.
Suçun konusu, hukuken geçerli, yani gerçek bir resmi belgedir
Söz konusu suçu oluşturan seçimlik hareketler, resmi belgeyi bozmak, yok etmek veya gizlemektir.
Gerçek bir resmi belge üzerindeki yazıları örneğin boyamak veya silmek suretiyle okunamaz hâle getirmek, belge üzerindeki resmi koparmak, belgeyi yırtmak, yakmak veya gizlemek fiilleri bu suçu oluşturur.
Dikkat edilmelidir ki; gizleme hâlinde, belge varlığını ve bütünlüğünü muhafaza etmektedir. Gizlenen belge, kişilerin nezdinde bulunan resmi belge olabileceği gibi, bir kamu kurum ve kuruluşunda ya da kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşunda muhafaza edilen belge de olabilir.
Gizlemenin, belgenin nezdinde bulunduğu kişiye ya da kurum veya kuruluşa karşı olması gerekir. Bir belgenin, örneğin bir uyuşmazlık bağlamında mahkemeden istenmesine karşılık; gerçeğe aykırı olarak, mevcut olmadığının veya bulunamadığının bildirilmesi hâlinde, bu suç değil, suç delillerini gizleme suçu oluşur.
Bir resmi belgenin, örneğin bir hukukî uyuşmazlık bağlamında mahkemeden istenmesine karşılık; gerçeğe aykırı olarak, mevcut olmadığının veya bulunamadığının bildirilmesi hâlinde, bu suç oluşur. Ancak, bir suça ilişkin olarak yapılan soruşturma veya kovuşturma kapsamında istenen belgelerin verilmemesi hâlinde, resmi belgenin gizlenmesi suçunun değil, suç delillerini gizleme suçunun oluştuğunu kabul etmek gerekir.
Gizleme olgusu, belgenin nezdinde bulunduğu kişiden ya da kurum veya kuruluştan çalınması suretiyle de gerçekleşebilir. Ancak bu durumda, hırsızlık suçundan değil, resmi belgenin gizlenmesi suçundan dolayı hüküm tesis edilmelidir.
Bu suç, herhangi bir kişi tarafından işlenebilir. Resmi belgenin kamu görevlisi tarafından bozulması, yok edilmesi veya gizlenmesi, bu suçun nitelikli şekli olarak tanımlanmıştır. Bu suç açısından özellik arzeden husus, suçun konusunu oluşturan belgenin, kamu görevlisinin görevi gereği düzenlemeye yetkili olduğu belge olması gerekmez. Gerçek bir resmi belgenin kamu görevlisinin görevinin gereklerine aykırı olarak bozulması, yırtılması, yok edilmesi veya gizlenmesi hâlinde, bu suç oluşur.
Maddenin 765 sayılı TÜRK CEZA KANUNU’ndaki karşılığı
Madde 348-(Değişik: 11/6/1936-3038/1 md.)
Bir kimse tamamen veya kısmen bir varakanın aslını yahut aslın zıyaı takdirinde kanunen makamına kaim olan suretini ortadan kaldırır veyahut bozar ve bundan umumi veya hususi bir zarar neş’et ederse 339, 342, 343, 344 ve 345 inci maddelerde bildirilen farklara göre mezkür maddelerde yazılı cezalarla cezalandırılır.
AÇIKLAMALAR
Resmi Belgede Yok Etme, Bozma veya Gizleme Suçu (TCK Madde 205) Detaylı İnceleme
Özet
Türk Ceza Kanunu’nun (TCK) 205. maddesi, resmi belgelerin yok edilmesi, bozulması veya gizlenmesi suretiyle kamu güveninin korunmasını amaçlamaktadır. Bu makalede, suçun hukuki niteliği, unsurları, fail ve hareket çeşitleri, nitelikli halleri ile ilgili temel kavramlar açıklanmakta; teşebbüs, iştirak, içtima gibi konular detaylandırılmakta ve uygulamadaki önemli noktalar vurgulanmaktadır. Ayrıca, Google’da en çok aranan sorulara yanıtlar verilerek okuyuculara kapsamlı bir kaynak sunulmaktadır.
Anahtar Kelimeler
Resmi belge suçu, belge yok etme, belge bozma, belge gizleme, TCK 205, kamu güveni, teşebbüs, nitelikli hal, suç unsurları, Yargıtay kararları
I. Korunan Yarar ve Hukuki Nitelik
Resmi belgelerin yok edilmesi, bozulması veya gizlenmesi; toplumda kanıt araçlarına olan güvenin sarsılmasına yol açarak kamu güvenini tehlikeye sokar. Bu nedenle, TCK 205. maddesinde düzenlenen suçun amacı, bu güvenin korunmasıdır. Gerçeğe aykırı belge düzenlemekle, belgenin yok edilmesi veya tahrif edilmesi arasında korunan yarar açısından fark bulunmamaktadır.
Yargıtay, korunan yararı şu şekilde ifade etmiştir:
“Devlet, belgelerin gerçekliklerine olan toplum inancını kamu güveni içinde korumayı amaçlamaktadır. Belgelerin yok edilmesiyle zarar kendiliğinden doğmuştur.”
Tarihsel perspektif:
765 sayılı TCK’nın 348. maddesi ile 205. madde arasında anlam birliği vardır. Ancak, 5237 sayılı TCK’da suç maksatlı hale getirilmiş ve failin gerçeğin ortaya çıkmasını engelleme amacı aranmıştır (TCK m.281). Failin bu amaç olmadan eylemde bulunması durumunda, genel nitelikli 205. madde uygulanmalıdır.
II. Suçun Unsurları
1. Fail
- Suçu herkes işleyebilir.
- Failin kamu görevlisi olması halinde ceza yarı oranında artırılır (nitelikli hal).
- Kamu görevlisi tanımı TCK m.6’da detaylıdır; görevinin gereklerine aykırı davranılması gerekir.
2. Fiil Unsuru
A. Maddi Konu Olarak Resmi Belge
- Suçun maddi konusu gerçek resmi belgedir.
- Belgenin resmi ve hukuken anlamlı olması zorunludur.
- Hukuki önemi olmayan evraklar suç kapsamında değildir.
- Bir belgenin orijinali veya asıl yerine geçen suretleri suç kapsamındadır.
- Bir karara göre, başka örneği olan belge yok edilirse suç oluşmayabilir.
B. Hareketler (Seçimlik)
- Yok etme: Belgeyi imha etmek, yırtmak, yakmak, atmak.
- Bozma: Belgenin maddi varlığı korunmakla beraber kanıt değerini ortadan kaldırmak. (Örn. üzerindeki yazının silinmesi veya önemli bilgilerin gizlenmesi)
- Gizleme: Belgeyi başkalarının kullanımından saklamak, kısa veya uzun süreli olabilir.
Bu hareketlerin her biri, failin hukuka aykırı ve iradi olarak gerçekleştirmesi ile suç oluşur. Örneğin, borcunu ödeyen kişinin senedi yırtması hukuka uygundur ve suç teşkil etmez.
3. Netice Unsuru
- Failin kastı, belgenin kanıt niteliğinin zarar görmesi veya kullanılamaması olmalıdır.
- Kullanım engeli veya zarar olasılığı gerçekleşmeden suç tamamlanmaz.
- Hak sahibinin belgeyi kullanamaması neticesi doğmalıdır.
4. Suçun Nitelikli Hali
- Failin kamu görevlisi olması, cezanın yarı oranında artırılması sonucunu doğurur.
- Kamu görevlisi fail, görevinin gereklerine aykırı hareket etmelidir.
- Görevle ilgisi olmayan belgeler için nitelikli hal uygulanmaz.
5. Manevi Unsur
- Suçun manevi unsuru kasten işlenmesidir.
- Fail, gerçek resmi belge olduğunu bilerek ve zarar verme amacıyla hareket etmelidir.
III. Suçun Diğer Görünüm Biçimleri
1. Teşebbüs
- Failin fiili tamamlayamaması durumunda teşebbüs söz konusu olur.
- Örneğin, belgeyi yırtmak isteyen fakat belge işlevini kaybetmeyen durumda teşebbüs aşamasında kalınır.
2. İştirak
- Suça azmettiren ve yardım edenler de cezalandırılır.
3. İçtima
- Birden fazla belgeye yönelik eylemlerde TCK m.43 uygulanabilir.
- Aynı anda birden fazla belgeyi yok etmek ise tek suç sayılabilir.
- Resmi belge yok etme eylemi başka suçların vasıtası olabilir (örneğin zimmet suçu).
4. Kovuşturma ve Görev
- Takibi şikâyete bağlı olmayan suçlardandır; soruşturma Cumhuriyet başsavcılığı tarafından re’sen yürütülür.
- Görevli mahkeme asliye ceza mahkemesidir.
Sık Sorulan Sorular (SSS)
Soru 1: Resmi belgeyi yok etmek suç mudur?
Cevap: Evet, TCK 205. maddeye göre gerçek resmi belgeyi yok etmek, bozmak veya gizlemek suçtur.
Soru 2: Kamu görevlisi olmanın suça etkisi nedir?
Cevap: Kamu görevlisi tarafından işlenen eylemler cezayı yarı oranında artırır, ancak failin görevine aykırı hareket etmesi gerekir.
Soru 3: Birden fazla belge aynı anda yok edilirse ne olur?
Cevap: Genellikle tek suç sayılır, ancak zaman farkı varsa zincirleme suç hükümleri uygulanabilir.
Soru 4: Teşebbüs nasıl değerlendirilir?
Cevap: Fail fiili tamamlayamamışsa ve belgenin kullanımı engellenmemişse teşebbüs aşamasında kalır.
Soru 5: Belgeyi bozmadan sadece saklamak suç olur mu?
Cevap: Evet, belgeyi başkalarının kullanımından gizlemek de suçtur.
UYARI
Web sitemizdeki tüm makale ve içeriklerin telif hakkı Av. Necmettin İlhan’a ait olup, Avukatlık Kanunu ve Türkiye Barolar Birliği’nin meslek kuralları bağlamında sadece bilgi amaçlı olarak temin edilmektedir. Tüm makaleler hak sahipliğinin tescili amacıyla elektronik imzalı zaman damgalıdır. Sitemizdeki makalelerin kopyalanarak veya özetlenerek izinsiz bir şekilde başka web sitelerinde yayınlanması halinde hukuki ve cezai işlem yapılacaktır. Avukat meslektaşların makale içeriklerini dava dilekçelerinde kullanması serbesttir. Avukat veya akademisyenler hukuk makalelerini özgeçmişleri ile birlikte yayımlanmak üzere ncm.ilhan@gmail.com adresine gönderebilirler.