MÜHÜRDE SAHTECİLİK SUÇU
Mühürde sahtecilik
Madde 202- (1) Cumhurbaşkanlığı, Türkiye Büyük Millet Meclisi Başkanlığı ve Başbakanlık tarafından kullanılan mührü sahte olarak üreten veya kullanan kişi, iki yıldan sekiz yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır.
(2) Kamu kurum ve kuruluşlarınca veya kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşlarınca kullanılan onaylayıcı veya belgeleyici mührü sahte olarak üreten veya kullanan kişi, bir yıldan altı yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır.
GEREKÇE:
Madde metninde Cumhurbaşkanlığı, Türkiye Büyük Millet Meclisi Başkanlığı veya Başbakanlık tarafından kullanılan mührün sahte olarak üretilmesi veya kullanılması, suç olarak tanımlanmıştır.
Anayasamız kanunları yayınlamak görevini Cumhurbaşkanına verdiği gibi, seçimlerin yenilenmesine, Anayasa Mahkemesinde iptal davası açılmasına, uluslararası antlaşmaların onaylanmasına, Silâhlı Kuvvetlerin kullanılmasına, bireysel özel af çıkarılmasına, bazı görevlere atamalar yapılmasına ve diğer hususlara karar vermek yetkisini de keza Cumhurbaşkanına tanımıştır. Bu gibi işlemleri içeren belgeler Cumhurbaşkanlığı mührü ile mühürlenebileceğinden, maddede bu mühre de yer verilmiştir.
İşlemleri belgelemek (tevsik) maksadıyla kullanılan Türkiye Büyük Millet Meclisi Başkanlığı ve Başbakanlık mühürleri de madde ile korunmuştur.
İkinci fıkrada, kamu kurum ve kuruluşlarınca veya kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşlarınca kullanılan onaylayıcı veya belgeleyici mührün sahte olarak üretilmesi veya kullanılması, ayrı bir suç olarak tanımlanmıştır.
Söz konusu suçlar için, sahte olarak üretmek veya kullanmak olmak üzere, iki seçimlik hareket öngörülmüştür.
Maddenin 765 sayılı TÜRK CEZA KANUNU’ndaki karşılığı :
Madde 332 – (Değişik: 8/6/1933 – 2275/1 md.)
Hükümetin emir ve kararları üzerine konulmağa mahsus olan Devlet mührünü taklit eden veya taklit fiiline iştirak etmeksizin başkaları tarafından taklit olunan mührü kullanan kimse üç seneden on seneye kadar hapis ve elli liradan beşyüz liraya kadar ağır para cezasına mahkûm olur.
Madde 333 – (Değişik: 8/6/1933 – 2275/1 md.)
Resmi dairelerden veya amme müesseselerinden birinin mührünü taklit eden veya taklit fiiline iştirak etmeksizin başkaları tarafından taklit olunan mührü kullanan kimse bir seneden beş seneye kadar hapis ve yirmi liradan iki yüz liraya kadar ağır para cezasiyle cezalandırılır.
Ammeye itimat vermek için kullanılan tasdik ve tevsik muamelelerine mahsus sair alet ve vasıtaları taklit eden veya taklit fiiline iştirak etmeksizin bunları kullanan kimseye de aynı ceza verilir.
AÇIKLAMALAR
Sahte Mühür Suçu: Hukuki Analiz, Unsurlar ve Güncel Uygulamalar
Giriş
Sahte mühür suçu, kamu güvenliğini hedef alan önemli bir suç türüdür. Devlet ve kamu kurumlarının kullandığı resmi mühürlerin sahteciliği, kamu güveninin sarsılması ve toplumda devlet otoritesine olan güvenin azalması gibi ciddi sonuçlar doğurabilir. Bu makalede, 5237 sayılı Türk Ceza Kanunu’nun (TCK) 202. maddesi kapsamında düzenlenen sahte mühür suçunun korunmaya çalışılan yararı, unsurları, suçun farklı görünüm biçimleri ve kovuşturma süreci detaylandırılarak analiz edilecektir.
I. Korunan Yarar ve Hukuki Nitelik
Sahte mühür suçunda korunan temel yarar kamu güvenidir. Resmi mühürler, devlet organları ve kamu kurumları tarafından kullanılan, resmi belgelerin doğruluğunu ve geçerliliğini teyit eden araçlardır. Bu mühürlerin gerçekliği, toplumda bu belgelerin güvenilir kabul edilmesini sağlar. Sahte mühür kullanımı, bu güveni zedeleyerek kamu düzenini tehlikeye atar.
Eski 765 sayılı TCK’nın 332 ve 333. maddelerinde yer alan hükümler, yeni TCK’da 202. maddeyle yeniden düzenlenmiştir. Ancak mühür niteliği taşımayan damga ve onaylayıcı aletlerle ilgili sahtecilik eylemleri 202. madde kapsamına alınmamıştır. Bu durum, bu tür eylemlerin cezasız bırakıldığı anlamına gelmemekte, aksine şartlar oluştuğunda belgede sahtecilik suçu kapsamında değerlendirilebileceği ifade edilmektedir.
II. Suçun Unsurları
1. Fail
Suçun failinde herhangi bir özel sıfat aranmamaktadır; herkes bu suçu işleyebilir. Fail kamu görevlisi olabilir ancak bu durum suçun oluşumu açısından herhangi bir fark yaratmaz.
2. Suçun Maddi Konusu Olarak Mühür
A. Mühür Kavramı
Mühür, bir karar veya işlemin hangi makam tarafından yapıldığını gösteren ve ilgili belgeye işaret bırakan araçtır. Egemenlik ve yetki simgesi olarak kabul edilen mühür, devlet, hükümet ve kamu kurumları tarafından kullanılır. Resmi mühürlerin basımı ve dağıtımı 234 sayılı KHK ve ilgili yönetmeliklerle düzenlenmiştir.
B. Cumhurbaşkanlığı, TBMM ve Başbakanlık Mühürleri
Bu kurumların kullandığı mühürler, hem ilgili makamların hem de kurum bünyesindeki idari birimlerin işlemlerinde kullanılmaktadır. Dolayısıyla bu mühürlerin korunması sadece üst düzey yetkililere değil, tüm bu kurumların yetkililerine ait mühürlere yöneliktir.
C. Kamu Kurum ve Kuruluşlarının Mühürleri
Kamu idaresi, hizmet yerinden yönetim kuruluşları ve kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşları tarafından kullanılan mühürler de suç kapsamındadır. Örneğin, üniversiteler, kamu iktisadi teşebbüsleri (KİT’ler), barolar ve ticaret odaları bu kapsamda sayılabilir.
3. Aldatma Yeteneğinin Varlığı
Suçun cezalandırılma sebebi, sahte mühürlerin kullanımıyla kamu güveninin zedelenmesi ve kişilerin aldatılmasıdır. Sahte mühür aldatıcı nitelikte olmalıdır; ancak bunun için ilgili memurları bile kolayca aldatması gerekmez, toplumda orta düzeyde dikkati olan bireylerin kandırılmasına elverişli olması yeterlidir.
4. Fiil
Sahte mühür suçunun fiili, sahte mühür üretmek veya sahte mühür kullanmak şeklinde gerçekleşir.
- Sahte mühür üretmek: Gerçek bir mührün izlerini taklit edecek şekilde sahte mühür imal etmek. Üretim tamamlanmadan fail yakalanırsa, suç teşebbüs aşamasında kalır.
- Sahte mühür kullanmak: Üretilmiş sahte mührü onaylayıcı ya da belgeleyici işlevle kullanmak. Örneğin, sahte mühürle resmi belgeye mühür basmak.
Suçun tamamlanması için mührün kullanılması şart değildir; sadece sahte mühür üretmek de suçtur.
5. Manevi Unsur
Sahte mühür suçu sadece kasten işlenir. Fail, sahte mühür ürettiğini veya sahte mühür kullanarak kamu güvenini aldatmayı bilerek ve isteyerek hareket etmelidir. Taksirle işlenemez.
III. Suçun Değişik Görünüm Biçimleri
1. Teşebbüs
Sahte mühür üretme veya kullanma suçlarında teşebbüs mümkündür. Örneğin, üretim tamamlanmadan fail yakalanabilir veya sahte mühür kullanılırken izin belgesi okunamazsa eylem teşebbüs aşamasında kalabilir.
2. İştirak
Azmettirme ve yardım gibi iştirak halleri genel ceza hukuku kuralları çerçevesinde değerlendirilir.
3. İçtima
- Sahte mühür üretip kullanan faile tek suçtan ceza verilir (müterakki suç).
- Sahte mühür kullanarak sahte belge düzenlenmesi durumunda fikri içtima (tek fiille ağır olan suçtan ceza) uygulaması tartışmalıdır.
- Yargıtay kararları bazı durumlarda sahte mühür kullanımıyla resmi belgede sahtecilik suçunun bir arada işlendiğini kabul etmektedir.
IV. Kovuşturma Usulü ve Görevli Mahkeme
- Suçun takibi şikâyete bağlı değildir, Cumhuriyet Savcılığı tarafından resen soruşturulur.
- Mührün zoralımı ve zarar gören kurumun maddi tazminat talepleri mümkün olabilir.
- Görevli mahkeme asliye ceza mahkemesidir.
V. Güncel Yargıtay Kararları ve Düzenlemeler
- Yargıtay, sahte plaka üzerine sahte mühür basılmasının resmi belgede sahtecilik sayıldığı yönünde kararlar vermiştir.
- 2011’de yapılan düzenlemeyle araç plakalarında Emniyet Genel Müdürlüğü mührü yerine Şoförler ve Otomobilciler Federasyonu mührü kullanılmaya başlanmıştır. Bu durum sahte mühürün aldatma yeteneğinin değerlendirilmesinde önemlidir.
Sık Sorulan Sorular (SSS)
S1: Sahte mühür kullanmak hangi durumlarda suç olur?
Sahte mühür, onaylayıcı veya belgeleyici işleviyle kullanıldığında suç oluşur. Sadece mührü bulundurmak ya da üzerine izini çıkarmak yeterli değildir.
S2: Sahte mühürle basılan belge mutlaka sahte belge midir?
Sahte mühürle basılan belge genellikle sahte resmi belge olarak kabul edilir; ancak belgedeki mühür izinin belge geçerliliği açısından zorunlu olup olmaması önemlidir.
S3: Sahte mühür üreten kişi ile kullanan kişi ayrı kişiler ise nasıl bir yaptırım uygulanır?
Üreten kişi suçun tamamını işlemiş sayılır. Kullanan kişi ise, kullanma fiiliyle ayrı bir suç işlemiş olur.
S4: Sahte mühür üretmenin cezası nedir?
Cumhurbaşkanlığı, Türkiye Büyük Millet Meclisi Başkanlığı ve Başbakanlık tarafından kullanılan mührü sahte olarak üreten veya kullanan kişi, iki yıldan sekiz yıla kadar hapis cezası, kamu kurum ve kuruluşlarınca veya kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşlarınca kullanılan onaylayıcı veya belgeleyici mührü sahte olarak üreten veya kullanan kişi, bir yıldan altı yıla kadar hapis cezasıdır.
S5: Sahte mühür üretimi veya kullanımı teşebbüs aşamasında kalırsa ne olur?
Teşebbüs halinde ceza indirimi uygulanabilir; suçun tamamlanması beklenmez.
UYARI
Web sitemizdeki tüm makale ve içeriklerin telif hakkı Av. Necmettin İlhan’a ait olup, Avukatlık Kanunu ve Türkiye Barolar Birliği’nin meslek kuralları bağlamında sadece bilgi amaçlı olarak temin edilmektedir. Tüm makaleler hak sahipliğinin tescili amacıyla elektronik imzalı zaman damgalıdır. Sitemizdeki makalelerin kopyalanarak veya özetlenerek izinsiz bir şekilde başka web sitelerinde yayınlanması halinde hukuki ve cezai işlem yapılacaktır. Avukat meslektaşların makale içeriklerini dava dilekçelerinde kullanması serbesttir. Avukat veya akademisyenler hukuk makalelerini özgeçmişleri ile birlikte yayımlanmak üzere ncm.ilhan@gmail.com adresine gönderebilirler.