Ankara Ceza Avukatı Avukat Necmettin İlhan [İLHAN HUKUK BÜROSU], ağır ceza avukatları ile ceza davaları konusunu kapsamlı bir bakış açısıyla ele alıyor.
Sanık veya hükümlünün aleyhine yargılamanın yenilenmesi nedenleri
Madde 314 – (1) Kesinleşen bir hükümle sonuçlanmış olan bir dava aşağıda yazılı hâllerde sanık veya hükümlünün aleyhine olarak yargılamanın yenilenmesi yolu ile tekrar görülür:
a) Duruşmada sanığın veya hükümlünün lehine ileri sürülen ve hükme etkili olan bir belgenin sahteliği anlaşılırsa.
b) Hükme katılmış olan hâkimlerden biri, aleyhine ceza kovuşturmasını veya bir ceza ile mahkûmiyetini gerektirecek nitelikte olarak görevlerini yapmada sanık veya hükümlü lehine kusur etmiş ise.
c) Sanık beraat ettikten sonra suçla ilgili olarak hâkim önünde güvenilebilir nitelikte ikrarda bulunmuşsa.
Sanık veya Hükümlünün Aleyhine Yargılamanın Yenilenmesi (CMK m.314)
Giriş
Ceza muhakemesinde kesinleşmiş hükümlere karşı başvurulabilecek olağanüstü kanun yollarından biri yargılamanın yenilenmesi kurumudur. Bu yol, kural olarak sanık veya hükümlü lehine başvurulabilmekle birlikte, bazı istisnai hâllerde sanık veya hükümlünün aleyhine de işletilebilmektedir. 5271 sayılı Ceza Muhakemesi Kanunu’nun (CMK) 314. maddesi bu istisnai hâlleri düzenlemektedir.
Bu çalışmada, CMK m.314 kapsamında sanık veya hükümlünün aleyhine yargılamanın yenilenmesi nedenleri detaylı biçimde ele alınacak, doktrinsel tartışmalara ve Yargıtay içtihatlarına değinilecek, tarafların (sanık/hükümlü ile mağdur/müşteki) bu süreçte neler yapmaları gerektiği üzerinde durulacaktır.
1. Yargılamanın Yenilenmesi Kavramı
Yargılamanın yenilenmesi, kesinleşmiş bir ceza davasında ortaya çıkan yeni delil veya koşullar sebebiyle, adaletin gerçekleşmesi için davanın yeniden görülmesini sağlayan olağanüstü bir kanun yoludur. Bu kurum, hem adil yargılanma hakkının teminatı hem de yargılamada gerçeğe ulaşmanın bir aracı olarak kabul edilmektedir.
Genel kural olarak bu yol sanık lehine işler. Ancak, adaletin sağlanması ve haksız beraat ya da eksik ceza verilmesini önlemek amacıyla, bazı durumlarda sanığın aleyhine de başvurulabilmektedir.
2. Sanık veya Hükümlünün Aleyhine Yargılamanın Yenilenmesi Nedenleri
2.1. Sahte Belge İddiası (CMK m.314/1-a)
Eğer duruşmada sanık veya hükümlünün lehine ileri sürülen ve hükme etkili olan bir belgenin sahte olduğu anlaşılırsa, yargılamanın yenilenmesi mümkündür. Burada önemli olan husus:
- Belgenin hükme etkili olması,
- Lehe ileri sürülmesi,
- Sahteciliğin sonradan ortaya çıkmasıdır.
Bu durumda mahkeme, sanığın lehine verilmiş hükmün sahte belgeye dayandığı kanaatine varırsa, yeniden yargılama yapabilir.
2.2. Hâkimin Kusurlu Davranışı (CMK m.314/1-b)
Yargıya olan güvenin temelini, hâkimin tarafsız ve objektif davranması oluşturur. Eğer hükme katılan hâkimlerden biri, sanık lehine olacak şekilde görevini kusurlu biçimde yerine getirmiş ve bu durum ceza kovuşturmasını veya mahkûmiyetini gerektirecek nitelikteyse, yargılamanın yenilenmesi mümkündür.
Burada esas alınan husus, hâkimin tarafsızlığının ve yargılamanın dürüstlüğünün zedelenmiş olmasıdır.
2.3. Beraat Sonrası İkrar (CMK m.314/1-c)
Sanık hakkında beraat kararı verildikten sonra, sanık suçla ilgili olarak hâkim önünde güvenilir nitelikte ikrarda bulunursa, bu durum yargılamanın yenilenmesi sebebi sayılmaktadır.
Bu düzenleme, özellikle suçtan zarar görenin adalet beklentisini karşılamak amacıyla önemlidir. Ancak ikrarın:
- Hâkim önünde yapılması,
- Güvenilir nitelikte bulunması,
- Suçla ilgili olması gerekir.
3. Tarafların Hak ve Yükümlülükleri
3.1. Sanık veya Hükümlünün Yapması Gerekenler
- Aleyhe yargılamanın yenilenmesi taleplerine karşı, savunma hakkını etkin şekilde kullanması gerekir.
- Sanık veya hükümlü, müdafi yardımından yararlanmalı, uzman bir ceza avukatının desteğiyle sürece hazırlanmalıdır.
- Sahte belge iddialarında, belgenin sahte olmadığını kanıtlamak için karşı delil sunulabilir.
- Beraat sonrası ikrar iddiasına karşı, ikrarın güvenilir olmadığını veya baskı altında alındığını ileri sürmek mümkündür.
3.2. Suçtan Zarar Gören / Mağdur / Müştekinin Yapması Gerekenler
- Mağdurlar, sahte belgelerin ortaya çıkması veya sanığın ikrarı gibi durumlarda yargılamanın yenilenmesi talebinde bulunabilirler.
- Mağdurun süreci doğru yönlendirebilmesi için uzman bir ceza avukatından hukuki destek alması son derece önemlidir.
- Yargıtay uygulamasında, mağdurun bu süreçte aktif rol almasının, adaletin gerçekleşmesi açısından belirleyici olduğu görülmektedir.
4. Yargıtay İçtihatları Işığında Değerlendirme
Yargıtay kararlarında, aleyhe yargılamanın yenilenmesi son derece istisnai kabul edilmekte, kanunda öngörülen şartların kesin olarak bulunması aranmaktadır.
- Özellikle sahte belge ve beraat sonrası ikrar konularında, Yargıtay’ın sıkı bir ispat standardı aradığı görülmektedir.
- Hâkimin kusurlu davranışı hâlinde ise, delillerin ciddi ve somut olması zorunludur.
5. Sıkça Sorulan Sorular (SSS)
❓ Aleyhe yargılamanın yenilenmesi hangi durumlarda mümkündür?
➡ CMK m.314’te belirtilen üç durumda mümkündür: sahte belge, hâkimin kusurlu davranışı ve beraat sonrası ikrar.
❓ Sanık beraat ettikten sonra ikrar ederse mutlaka mahkûm olur mu?
➡ Hayır. İkrarın güvenilir olup olmadığı mahkeme tarafından ayrıca değerlendirilecektir.
❓ Yargılamanın yenilenmesi kararı kimler tarafından istenebilir?
➡ Cumhuriyet savcısı ve suçtan zarar görenler (mağdur, müşteki) başvurabilir.
❓ Sanık aleyhine yargılamanın yenilenmesi sık rastlanan bir uygulama mıdır?
➡ Hayır. Son derece istisnai olup, sıkı şartlara bağlanmıştır.
Sonuç
Sanık veya hükümlünün aleyhine yargılamanın yenilenmesi, istisnai bir hukuki mekanizma olarak düzenlenmiş ve yalnızca CMK m.314’te öngörülen hâllerde mümkün kılınmıştır. Bu düzenleme, hem adaletin sağlanması hem de toplumda yargıya olan güvenin korunması bakımından önemlidir.
Hem sanık/hükümlü hem de mağdur/müştekiler açısından bu süreç teknik detaylar içermektedir. Bu nedenle tarafların, hak kaybı yaşamamaları için alanında uzman bir ceza avukatından profesyonel hukuki destek almaları büyük önem taşımaktadır.
Kaynakça
- Ceza Muhakemesi Kanunu, 5271 sayılı, RG: 17.12.2004/25673.
- Centel, N. & Zafer, H. (2022). Ceza Muhakemesi Hukuku. İstanbul: Beta Yayınları.
- Yenisey, F. & Nuhoğlu, A. (2021). Ceza Muhakemesi Hukuku. İstanbul: Seçkin Yayıncılık.
- Özbek, V. Ö., Doğan, K., Bacaksız, P. & Tepe, İ. (2020). Ceza Muhakemesi Hukuku. Ankara: Seçkin Yayıncılık.
- Kunter, N., Yenisey, F. & Nuhoğlu, A. (2010). Ceza Muhakemesi Hukuku. İstanbul: Beta Yayınları.
| Ankara Ağır Ceza Avukatı İletişim Bilgileri | ||
| ✅ | Ankara Ağır Ceza Avukatı: | Avukat Necmettin İlhan |
| ✅ | Telefon : | 0312 4671882 – 0505 3522337 |
| ✅ | Adres: | Yeni Bağlıca Mah. Etimesgut Blv. No:90/B Qule Bağlıca İş Merkezi No:20 Etimesgut/Ankara |
| ✅ | Mail: | ncm.ilhan@gmail.com.tr |
| ✅ | Hizmet Alanları: | Ağır Cezalık Suçlar, Ağır Ceza Davaları, Ceza Hukuku |
UYARI
Web sitemizdeki tüm makale ve içeriklerin telif hakkı Av. Necmettin İlhan’a ait olup, Avukatlık Kanunu ve Türkiye Barolar Birliği’nin meslek kuralları bağlamında sadece bilgi amaçlı olarak temin edilmektedir. Tüm makaleler hak sahipliğinin tescili amacıyla elektronik imzalı zaman damgalıdır. Sitemizdeki makalelerin kopyalanarak veya özetlenerek izinsiz bir şekilde başka web sitelerinde yayınlanması halinde hukuki ve cezai işlem yapılacaktır. Avukat meslektaşların makale içeriklerini dava dilekçelerinde kullanması serbesttir. Avukat veya akademisyenler hukuk makalelerini özgeçmişleri ile birlikte yayımlanmak üzere ncm.ilhan@gmail.com adresine gönderebilirler.