Siyasal veya askerî casusluk
Madde 328. – (1) Devletin güvenliği veya iç veya dış siyasal yararları bakımından, niteliği itibarıyla, gizli kalması gereken bilgileri, siyasal veya askerî casusluk maksadıyla temin eden kimseye onbeş yıldan yirmi yıla kadar hapis cezası verilir.
(2) Fiil;
a) Türkiye ile savaş halinde bulunan bir devletin yararına işlenmişse,
b) Savaş sırasında işlenmiş veya Devletin savaş hazırlıklarını veya savaş etkinliğini veya askerî hareketlerini tehlikeye sokmuşsa,
Fail, ağırlaştırılmış müebbet hapis cezası ile cezalandırılır.
GEREKÇE:
Madde, Devletin güvenliğine veya iç veya dış siyasal yararlarına ilişkin belge ya da vesika içeriklerindeki bilgilerin “siyasal veya askerî casusluk” maksadıyla temin edilmesini cezalandırmaktadır.
Siyasal casusluktan maksat, yabancı bir devlet yararına, Türkiye Devletinin veya vatandaşlarının veya Türkiye’de oturmakta, ikâmet etmekte olanların zararına olarak bilgilerin toplanması demektir; kamu sağlığına ilişkin, malî veya milletin maneviyatına ilişkin gizli kalması gereken bütün bilgiler casusluğun kapsamı içindedir.
Askerî casusluktan maksat ise, yabancı devlet yararına ve Türkiye Cumhuriyeti Devleti zararına askerî bilgilerin toplanmasıdır.
Suçun maddî unsuru, bilgilerin temin edilmesidir. Maddî unsuru oluşturan hareket, esasen var olan bilgilerin ele geçirilmesi yani bu maksatla çaba gösterilerek teminidir.
Suçun oluşması için failde kastın yanı sıra, özel bir maksadın varlığı aranacaktır. Bilgilerin siyasal veya askerî casusluk maksadıyla temini gerekmektedir.
Suçun konusunu oluşturan bilgilerin, “nitelikleri itibarıyla” gizli kalması gerekli bilgiler olmalıdır. Vatandaşların haber alma, aydınlanma haklarını saklı tutmak için “bilgilerin nitelikleri itibarıyla” gizli kalmaları zorunluluğuna işaret edilmiştir. Gizliliği gerekli kılan husus Devletin güvenliği veya iç ve dış siyasal yararlarıdır. Bu itibarla bilgilerin, Devletin güvenliği veya iç ve dış siyasal yararları ile yakından ilgili bulunma ve bunların elde edilmelerinin söz konusu değerleri tehlikeye sokabilecek nitelikte olması gereklidir.
Maddenin ikinci fıkrasının (a) ve (b) bentlerinde suçun nitelikli hâlleri gösterilmiştir. Bunlardan birincisi fiilin Türkiye ile savaş hâlinde bulunan bir devlet yararına işlenmesi yani failde Türkiye ile savaş hâlinde olan bir devlet yararına iş görme amacının varlığıdır.
İkinci nitelikli hâl ise, fiilin Devletin savaş hazırlıkları veya savaş etkinliğini veya askerî hareketlerini tehlikeye sokmuş bulunması veya fiilin savaş sırasında işlenmiş olmasıdır.
“Devletin savaş etkinliği” ibaresi Devletin savaş bakımından bütün güç, kudret ve yeteneklerini, olanaklarını kapsamaktadır.
Maddenin 765 sayılı TÜRK CEZA KANUNU’ndaki karşılığı
Madde 133 – (Değişik: 29/6/1938-3531/1 md.)
Devletin emniyeti veya dahili veya beynelmilel siyasi menfaatleri icabından olarak gizli kalması lazım gelen malümatı siyasi veya askeri casusluk maksadile istihsal eden kimse 15 seneden aşağı olmamak üzere ağır hapis cezasile cezalandırılır.
Aşağıdaki hallerde (Değişik İbare: 14/7/2004 – 5218/1 md.) ağırlaştırılmış müebbet ağır hapis cezası verilir:
1 – Fiil, Türkiye ile harb halinde bulunan bir devletin menfaati namına işlenmişse,
2 – Fiil, devletin harb hazırlıklarını veya harb kudret veya kabiliyetini veya askeri hareketlerini tehlikeye koymuşsa,
Salahiyetli makamların neşir veya işaasını menettikleri malümatı siyasi veya askeri casusluk maksadile istihsal eden kimse 10 seneden aşağı olmamak üzere ağır hapis cezasile cezalandırılır.
Yukarıki fıkrada yazılı fiil, Türkiye ile harb halinde bulunan bir devletin menfaatine işlenmişse müebbed ağır hapis cezası hükmolunur.
Yukarıki iki fıkrada yazılı fiil, Devletin harb hazırlıklarını veya harb kudret veya kabiliyetini veya eskeri hareketlerini tehlikeye koymuşsa (Değişik İbare: 14/7/2004 – 5218/1 md.) ağırlaştırılmış müebbet ağır hapis cezası verilir.
Yabancı bir devletin emniyeti veya dahili veya beynelmilel siyasi menfaatleri icabından olarak gizli kalması lazım kelen malümatı diğer bir ecnebi devlet lehine siyasi veya askeri casusluk maksadile istihsal eden kimse beş seneye kadar ağır hapis cezasile cezalandırılır.
AÇIKLAMALAR
SİYASAL VEYA ASKERÎ CASUSLUK SUÇU (TCK m.328)
1. Giriş
Casusluk faaliyetleri, devletin ulusal güvenliğini ve dış politika çıkarlarını doğrudan etkileyen en ağır suç tiplerinden biridir. Türk Ceza Kanunu’nun 328. maddesi, özellikle siyasal ve askerî casusluk fiillerini ağır yaptırımlarla düzenlemektedir. Bu suç, yalnızca bilgi sızdırma eylemini değil, devletin savaş hazırlıklarını veya askerî operasyonlarını tehlikeye sokacak tüm girişimleri kapsamaktadır.
2. Hukuki Düzenleme
TCK m.328 şu şekilde hüküm altına alınmıştır:
- (1) Fıkra: Devletin güvenliği veya iç/dış siyasal yararları açısından gizli kalması gereken bilgileri, siyasal veya askerî casusluk maksadıyla temin eden kişi, 15 yıldan 20 yıla kadar hapis cezasıyla cezalandırılır.
- (2) Fıkra: Eğer fiil:
a) Türkiye ile savaş halinde bulunan bir devletin yararına,
b) Savaş sırasında veya devletin savaş hazırlıklarını, savaş etkinliğini ya da askerî hareketlerini tehlikeye sokacak şekilde,
işlenmişse, ağırlaştırılmış müebbet hapis cezası uygulanır.
3. Suçun Unsurları
3.1. Fail
Bu suçun faili, herhangi bir kişi olabilir. Ancak genellikle devlet kurumlarında çalışan kişiler veya gizli bilgilere erişim imkânı olan şahıslar tarafından işlenmektedir.
3.2. Mağdur
Suçun mağduru Türkiye Cumhuriyeti Devleti’dir. Ancak dolaylı olarak kamu düzeni, ulusal güvenlik ve vatandaşlar da zarar görmektedir.
3.3. Maddi Unsur
- Konusu: Gizli kalması gereken bilgi.
- Hareket: Bu bilgilerin temin edilmesi (elde edilmesi) yeterlidir; açıklama veya yayma zorunluluğu yoktur.
- Araç: Siyasi veya askerî casusluk amacı.
3.4. Manevi Unsur
Failin kastı doğrudan olmalıdır. Özellikle casusluk maksadı bulunması, suçun oluşması için belirleyicidir.
4. Nitelikli Hâller
- Savaş durumunda işlenmesi veya
- Düşman devlet yararına işlenmesi
durumlarında ağırlaştırılmış müebbet hapis cezası uygulanır.
5. Yargıtay Uygulaması
Yargıtay, casusluk suçlarında “gizli bilgi” kavramını geniş yorumlamaktadır. Sadece yazılı belgeler değil, elektronik veri tabanları, askeri planlar, diplomatik yazışmalar ve stratejik projeler de bu kapsama girmektedir. Ayrıca, suçun oluşması için bilginin devlet sırrı niteliğinde olması yeterlidir; mutlaka fiziki evrak olması gerekmez.
6. Şüpheli/Sanık Açısından Yapılması Gerekenler
- Derhâl alanında uzman bir ceza avukatına başvurulmalı.
- Soruşturma aşamasında ifade verirken susma hakkı ve müdafi talep etme hakkı kullanılmalı.
- Dijital materyallerin incelenmesi sürecinde hukuka uygunluk denetimi yapılmalı.
- Tutuklama tedbirlerine karşı itiraz yolları kullanılmalı.
7. Mağdur/Müşteki Açısından Yapılması Gerekenler
- Gizli bilgilerin ifşa edildiğine ilişkin kanıt ve belgeler derlenmeli.
- Cumhuriyet Başsavcılığı’na suç duyurusunda bulunulmalı.
- Süreç boyunca hukuki temsilci aracılığıyla dosya takibi yapılmalı.
- Devlet kurumları ile koordineli çalışarak bilgi güvenliği önlemleri artırılmalı.
8. Uluslararası Hukuk Boyutu
Casusluk, birçok uluslararası sözleşmede doğrudan suç olarak tanımlanmamış olsa da, devletlerin egemen eşitliği ilkesine aykırı olduğundan, diplomatik ilişkilerin kesilmesi veya yaptırımlara yol açabilmektedir.
9. Sıkça Sorulan Sorular (SSS)
Soru 1: Casusluk suçunun oluşması için bilgilerin paylaşılması şart mı?
Cevap: Hayır. Yalnızca gizli bilgilerin casusluk amacıyla temin edilmesi bile suçun oluşması için yeterlidir.
Soru 2: Yabancı ülke vatandaşı olan kişiler de bu suçtan yargılanabilir mi?
Cevap: Evet, suç Türkiye’de işlendiğinde veya Türk Devleti aleyhine işlendiğinde yabancı uyruklular da yargılanabilir.
Soru 3: Casusluk suçunda etkin pişmanlık hükümleri uygulanabilir mi?
Cevap: TCK’da bu suç için özel bir etkin pişmanlık düzenlemesi bulunmamaktadır.
Soru 4: Devlet sırrı niteliği olmayan bilgilerin alınması casusluk sayılır mı?
Cevap: Hayır. Bilginin devlet sırrı veya gizli bilgi niteliği taşıması gerekir.
10. Sonuç ve Değerlendirme
Siyasal veya askerî casusluk, devletin güvenliği bakımından en ağır suç tiplerinden biridir. Suçun hem ulusal güvenliğe hem de uluslararası ilişkilerde Türkiye’nin konumuna ciddi zararlar vermesi nedeniyle çok ağır yaptırımlar öngörülmüştür. Bu nedenle, bu tür suçlamalarda profesyonel bir ceza avukatının desteği hayati öneme sahiptir.
UYARI
Web sitemizdeki tüm makale ve içeriklerin telif hakkı Av. Necmettin İlhan’a ait olup, Avukatlık Kanunu ve Türkiye Barolar Birliği’nin meslek kuralları bağlamında sadece bilgi amaçlı olarak temin edilmektedir. Tüm makaleler hak sahipliğinin tescili amacıyla elektronik imzalı zaman damgalıdır. Sitemizdeki makalelerin kopyalanarak veya özetlenerek izinsiz bir şekilde başka web sitelerinde yayınlanması halinde hukuki ve cezai işlem yapılacaktır. Avukat meslektaşların makale içeriklerini dava dilekçelerinde kullanması serbesttir. Avukat veya akademisyenler hukuk makalelerini özgeçmişleri ile birlikte yayımlanmak üzere ncm.ilhan@gmail.com adresine gönderebilirler.