Suç işlemeye tahrik
Madde 214- (1) Suç işlemek için alenen tahrikte bulunan kişi, altı aydan beş yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır.
(2) Halkın bir kısmını diğer bir kısmına karşı silahlandırarak, birbirini öldürmeye tahrik eden kişi, onbeş yıldan yirmidört yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır.
(3) Tahrik konusu suçların işlenmesi halinde, tahrik eden kişi, bu suçlara azmettiren sıfatıyla cezalandırılır.
GEREKÇE:
Maddenin birinci fıkrasında, suç işlemeye alenen tahrik fiili, iştirak ilişkisinden bağımsız bir suç olarak tanımlanmıştır. Burada bir tehlike suçu söz konusu olduğundan, suç işlemeye tahrik suçunun tamamlanabilmesi için tahrik konusu suçların işlenmesi gerekmemektedir. Suç işlemek için tahrik, aslında tahrik konusu suça bir hazırlık hareketi niteliğindedir. Ancak aleni olarak gerçekleştirilen bu tür fiillerin, kamu barışı açısından ifade ettiği tehlike nedeniyle, zararlı neticenin doğmasını beklemeden ve iştirak kurallarından bağımsız olarak ceza yaptırımı altına alınması gerekmiştir. Burada önemli olan, belirli olmayan kimselerin suç işlemeye tahrik edilmesidir. Eğer muayyen kişiler, belli bir suçu işlemek için teşvik veya azmettirilmiş ise, meselenin iştirak kuralları çerçevesinde değerlendirilmesi gerekir.
Maddenin ikinci fıkrasında, halk kesimlerinin silâhlı şekilde birbirlerine karşı öldürmeye tahrik edilmesi iştirak hükümlerinden bağımsız olarak cezalandırılmaktadır. Suç, halkın bir kısmını diğer bir kısmına karşı silâhlandırarak, birbirini öldürmeye tahrik edilmesiyle oluşur. Suçun tamamlanabil- mesi için öldürmenin ya da fiili saldırının başlaması gerekmez. Belirli kişilerin öldürülmesinin istenmesi, tahrikin bu doğrultuda yapılmış olması hâlinde; fıkra hükmü uygulanmaz. Bu hâlde de konunun iştirak kuralları çerçevesinde değerlendirilmesi gerekir.
Üçüncü fıkra hükmüne göre, tahrik konusu suçların işlenmesi hâlinde, tahrikçi bu suçların her birinden dolayı azmettiren sıfatıyla sorumlu olacaktır.
Maddenin 765 sayılı TÜRK CEZA KANUNU’ndaki karşılığı
Madde 311-(Değişik: 9/7/1953-6123/1 md.)
(Değişik birinci ve ikinci fıkralar: 7/1/1981-2370/12 md.):
1. Eğer tahrik ettiği cürmün cezası muvakkat ağır hapsin üstünde bir ceza ise üç yıldan beş yıla kadar ağır hapis;
2. Muvakkat ağır hapis veya hapis cezasını müstelzim ise fiilin nevine göre üç aydan üç yıla kadar hapis;
3. Sair hallerde bin liradan beş bin liraya kadar ağır para cezası,
Tahrik, her türlü kitle haberleşme araçları, ses kayıt bantları, plak, film, gazete, mecmua ile veya sair basın aletleriyle veya elle yazılıp çoğaltılarak yayınlanan veya dağıtılan yazılar ile ya da umumi yerlerde levha ve ilan asmak suretiyle olursa, yukarıdaki bentler uyarınca suçlu hakkında tayin olunacak ağır hapis ve hapis cezaları bir misli artırılır. Para cezası hükmolunacak hallerde bu ceza suçun nevine göre ikibinbeşyüz liradan onbin liraya kadar ağır para cezası olmak üzere tayin olunur.
Yukarda 2 ve 3 sayılı bentlerde beyan olunan hallerde ceza tahrik olunan suç için muayyen olan cezanın en yukarı haddini geçemez.
Aleni tahrik neticesi olarak istenilen suç işlenir veya suçun icrasına teşebbüs edilirse tahrikçiler, asıl suçlular ile aynı derecede ceza görürler.
AÇIKLAMALAR
Suç İşlemeye Tahrik Suçu: TCK m.214 İncelemesi ve Uygulaması
1. Giriş
Türk Ceza Kanunu’nun (TCK) 214. maddesi, suç işlemek amacıyla alenen tahrik suçunu düzenlemektedir. Bu suçun temel amacı, toplum düzenini, kamu barışını korumak ve suç işlenmesini önlemektir. Bu makalede, TCK m.214’ün kapsamı, korunan hukuki yararı, maddi ve manevi unsurları, nitelikli halleri, özel görünüş şekilleri, yaptırımı ve yargı mercileri ele alınacaktır. Ayrıca, 765 sayılı eski TCK ile karşılaştırmalı analizler yapılarak, güncel uygulamaya yönelik değerlendirmeler sunulacaktır.
2. Yasal Düzenleme ve Tarihsel Gelişim
5237 sayılı TCK’nın 214. maddesi, 765 sayılı TCK’nın 311. ve 149. maddeleri hükümlerinin devamı niteliğindedir ancak önemli farklılıklar içermektedir. Maddenin birinci fıkrası, suç işlemeye alenen tahrik eylemini suç olarak belirlerken; ikinci fıkrasında halkın bir kısmını diğerine karşı silahlandırarak birbirini öldürmeye tahrik suçu düzenlenmiş; üçüncü fıkra ise tahrik konusu suçlar işlendiğinde tahrik edenin azmettiren olarak sorumluluğunu hükme bağlamıştır.
765 sayılı TCK’da tahrik edilen suçun cezasına göre farklı yaptırımlar öngörülmüşken, 5237 sayılı TCK’da tek tip ceza sistemi benimsenmiştir. Ayrıca, basın ve yayın yoluyla işlenmesi durumunda artırım nedenleri sadeleştirilmiş ve ceza artırımı oranı düşürülmüştür (Adalet Bakanlığı, 2005).
3. Korunan Hukuki Yarar
Suç işleme tahrik suçu, toplum düzeninin ve kamu barışının korunmasını amaçlar (Özbek, 2017). Tahrik eylemi toplumda geniş kitlelerce suç işlenmesine yol açma ihtimali taşıdığı için failin cezalandırılması, genel güvenlik ve düzen açısından gereklidir. Mağdur, belirli kişi grupları değil, toplumun tamamıdır.
4. Maddi Unsurlar
4.1 Fail
Suçun faili herkes olabilir; bu suçun faili bakımından bir ayrıcalık veya sınırlama yoktur. Fail, Türk vatandaşı ya da yabancı olabilir (Köse, 2019).
4.2 Mağdur
Mağdur, toplumun genelidir. Eğer mağdurlar belli ve belirlenebilir kişiler ise, failin cezalandırılması ilgili suç kapsamında yapılmalıdır.
4.3 Hareket ve Sonuç
Suç, maddede iki farklı fiili kapsar:
- Birinci fıkra: Suç işlemek için alenen tahrik.
- İkinci fıkra: Halkın bir kısmını diğerine karşı silahlandırarak birbirini öldürmeye tahrik.
Birinci fıkra kapsamında, fail belirli olmayan kişileri suç işlemeye alenen tahrik etmelidir. Tahrik konusu fiilin suç olması gerekir ve bu suçun kanunen yürürlüğe girmiş olması zorunludur.
Tahrik; sözlü, yazılı, işaret veya başka yollarla olabilir. Aleniyet unsurunun varlığı şarttır. Tahrikin toplumun geniş bir kesimi tarafından algılanabilir olması gerekir (Göktürk, 2020).
İkinci fıkradaki suçta ise halkın bir kısmının fiilen silahlandırılması ve diğer kısmına karşı öldürmeye tahrik edilmesi gerekir. Bu tahrik gizlice yapılabilir. Silahın türü ateşli ya da ateşsiz olabilir.
Suçun tamamlanması için tahrik edilenlerin fiili saldırıya başlaması veya ölümlerin gerçekleşmesi gerekmez; bu nedenle her iki suç da tehlike suçudur.
4.4 Manevi Unsur
Suç, sadece kasıtla işlenebilir; taksirle işlenmesi mümkün değildir. Genel kast yeterlidir. Fail, tahrik eyleminin aleniyet ve içeriğini bilerek gerçekleştirmelidir (Tutar, 2016).
5. Suçun Nitelikli Halleri
TCK m.218’e göre, suçun basın ve yayın yoluyla işlenmesi halinde ceza yarı oranında artırılır. Basın ve yayın; yazılı, görsel, işitsel ve elektronik tüm kitle iletişim araçlarını kapsar.
6. Suçun Özel Görünüş Şekilleri
6.1 Teşebbüs
Suç, tahrik eyleminin tamamlanması ile oluşur. Tahrik eylemi teşebbüs aşamasında kalmışsa fail teşebbüsten sorumludur (Karakaş, 2018).
6.2 İştirak
Suça iştirak mümkündür. Üçüncü fıkraya göre tahrik edilen suç işlendiğinde, tahrik eden azmettiren olarak sorumludur (Özkan, 2019).
6.3 İçtima ve Ayrım
Birden fazla kişiye tahrik edilmesi halinde zincirleme suç hükümleri uygulanabilir. Ancak ikinci fıkradaki suç, birinci fıkraya göre daha özel olduğu için, aynı eylemde yalnızca ikinci fıkra uygulanır.
7. Yaptırım
- Birinci fıkra: 6 aydan 5 yıla kadar hapis cezası.
- İkinci fıkra: 15 yıldan 24 yıla kadar hapis cezası.
Basın ve yayın yoluyla işlenmesi halinde ceza en fazla yarı oranında artırılır (TCK m.218).
CMK’nın 231. maddesine göre, 2 yıldan az hapis cezasında hükmün açıklanmasının geri bırakılması, 1 yıldan azda ise cezanın seçenek yaptırıma çevrilmesi veya ertelenmesi mümkün olabilir.
8. Kovuşturma Usulü, Görevli ve Yetkili Mahkeme
Suçun takibi şikayete bağlı olmayıp re’sen yapılır. Birinci fıkradaki suçta görevli mahkeme Asliye Ceza Mahkemesi; ikinci fıkradaki suçta ise Ağır Ceza Mahkemesidir (5235 sayılı CMK m.11, 12).
Yetkili mahkeme, tahrikin yapıldığı yer mahkemesidir.
9. Sıkça Sorulan Sorular (SSS)
Soru 1: Suç işlemek için tahrik, taksirle işlenebilir mi?
Cevap: Hayır, TCK m.214’te suç sadece kasıtla işlenebilir.
Soru 2: Tahrik konusu suç işlenmeden bu suç oluşur mu?
Cevap: Evet, birinci ve ikinci fıkralarda düzenlenen suçlar tehlike suçudur, tahrik eyleminin yapılması yeterlidir.
Soru 3: Basın yoluyla işlenen tahrik suçlarında ceza artırılır mı?
Cevap: Evet, m.218 uyarınca ceza yarı oranına kadar artırılabilir.
Soru 4: Tahrik eden kişi, tahrik ettiği suçu kendisi işlerse nasıl cezalandırılır?
Cevap: Bu durumda fail hem tahrik suçundan hem de işlediği suçtan ayrı ayrı cezalandırılır.
10. Sonuç
TCK m.214’te düzenlenen suç işlemeye tahrik suçu, toplum düzeninin korunması ve suç işlenmesinin önlenmesi açısından önemli bir koruma mekanizmasıdır. Suçun soyut tehlike niteliği, failin geniş toplum kesimlerini suç işlemeye teşvik etmesinin cezalandırılmasını sağlar. Basın ve yayın yoluyla işlenen suçlarda ceza artırımı, suçun yaygın etkisini dikkate alarak caydırıcılığı artırmaktadır. Uygulamada Yargıtay kararları ve doktrinsel görüşler, bu suçun kapsamı ve unsurlarına açıklık getirmekte, hukuk güvenliği sağlamaktadır.
UYARI
Web sitemizdeki tüm makale ve içeriklerin telif hakkı Av. Necmettin İlhan’a ait olup, Avukatlık Kanunu ve Türkiye Barolar Birliği’nin meslek kuralları bağlamında sadece bilgi amaçlı olarak temin edilmektedir. Tüm makaleler hak sahipliğinin tescili amacıyla elektronik imzalı zaman damgalıdır. Sitemizdeki makalelerin kopyalanarak veya özetlenerek izinsiz bir şekilde başka web sitelerinde yayınlanması halinde hukuki ve cezai işlem yapılacaktır. Avukat meslektaşların makale içeriklerini dava dilekçelerinde kullanması serbesttir. Avukat veya akademisyenler hukuk makalelerini özgeçmişleri ile birlikte yayımlanmak üzere ncm.ilhan@gmail.com adresine gönderebilirler.