Ankara Ceza Avukatı Avukat Necmettin İlhan [İLHAN HUKUK BÜROSU], ağır ceza avukatları ile ceza davaları konusunu kapsamlı bir bakış açısıyla ele alıyor.
Tazminatın geri alınması
Madde 143 – (1) Kovuşturmaya yer olmadığına ilişkin kararı sonradan kaldırılarak, hakkında kamu davası açılan ve mahkûm edilenlerle, yargılamanın aleyhte yenilenmesiyle beraat kararı kaldırılıp mahkûm edilenlere ödenmiş tazminatların mahkûmiyet süresine ilişkin kısmı, Cumhuriyet savcısının yazılı istemi ile aynı mahkemeden alınacak kararla kamu alacaklarının tahsiline ilişkin mevzuat hükümleri uygulanarak geri alınır. Bu karara itiraz edilebilir.
(2) (Mülga: 18/6/2014 – 6545/103 md.)
(3) İftira konusunu oluşturan suç veya yalan tanıklık nedeniyle gözaltına alınma ve tutuklama halinde; Devlet, iftira eden veya yalan tanıklıkta bulunan kişiye de rücu eder.
Tazminatın Geri Alınması: CMK m.143 Analizi
Giriş
5271 sayılı Ceza Muhakemesi Kanunu (CMK) kapsamında, yanlış veya hukuka aykırı yargılama sonucunda ödenen tazminatların geri alınması hususu, özellikle adaletin korunması ve kamu kaynaklarının korunması açısından büyük önem taşımaktadır. CMK m.143, bu konuyu açıkça düzenleyerek, kamu davası açılan veya mahkûmiyetle sonuçlanan durumlarda ödenmiş tazminatların geri alınmasına ilişkin usul ve şartları belirlemektedir. Bu makalede, tazminatın geri alınması süreci, şüpheli/sanık ve mağdur açısından uygulanacak adımlar, hukuki dayanaklar ve dikkat edilmesi gereken hususlar ayrıntılı şekilde ele alınacaktır.
CMK m.143’ün Hukuki Düzeni
1. Tazminatın Geri Alınması Kapsamı
CMK m.143’e göre, aşağıdaki durumlarda ödenmiş tazminatlar geri alınabilir:
- Kovuşturmaya yer olmadığına dair kararın sonradan kaldırılması ve sanığın mahkûm olması,
- Yargılamanın aleyhte yenilenmesi sonucu beraat kararının kaldırılması ve mahkûmiyetin kesinleşmesi,
- İftira veya yalan tanıklık nedeniyle gözaltına alınma veya tutuklanma.
Bu düzenleme, kamu alacaklarının tahsiline ilişkin mevzuat hükümlerinin uygulanmasını öngörmektedir ve ilgili mahkeme kararına karşı itiraz hakkı tanımaktadır.
2. Geri Alma Süreci
Tazminatın geri alınması süreci, üç temel aşamada incelenebilir:
- Cumhuriyet Savcısının Yazılı İstemi: Savcı, tazminatın geri alınması için yazılı olarak mahkemeye başvurur.
- Mahkeme Kararı: Mahkeme, talebi inceleyerek karar verir. Bu karar, kamu alacaklarının tahsiline ilişkin mevzuat hükümlerine göre uygulanır.
- İtiraz Hakkı: Tazminatın geri alınması kararına karşı, ilgililer itiraz edebilir ve karar yeniden gözden geçirilebilir.
Şüpheli/Sanık Açısından Yapılması Gerekenler
- Kararın İncelenmesi: Savcının geri alma talebi ve mahkeme kararını detaylı şekilde incelemek, hukuki hakların korunması açısından ilk adımdır.
- Avukat Desteği: Konu oldukça teknik ve maddi yükümlülük doğurduğundan, alanında uzman bir ceza avukatından yardım almak zorunludur.
- İtiraz Süresi ve Usulü: Mahkeme kararına karşı itiraz hakkı saklıdır; itiraz sürelerini kaçırmamak önemlidir.
- Mali Planlama: Geri alınacak tazminatın miktarı ve ödeme yöntemleri konusunda finansal planlama yapılmalıdır.
Suçtan Zarar Gören/Mağdur Açısından Yapılması Gerekenler
- Tazminat Talebinin Takibi: Ödenmiş tazminatın geri alınması halinde, mağdurun haklarını koruyabilmesi için süreci yakından takip etmesi gerekir.
- Savunma Hakkının Kullanımı: Eğer tazminat, iftira veya yalan tanıklık nedeniyle geri alınacaksa, mağdur hukuki savunma hazırlamalıdır.
- Hukuki Danışmanlık: Tazminatın geri alınması ve rücu durumları konusunda uzman ceza avukatından destek almak, mağdurun hak kaybını önler.
Özel Durum: İftira ve Yalan Tanıklık
CMK m.143/3’e göre, iftira veya yalan tanıklık nedeniyle gözaltına alınma veya tutuklama gerçekleşmişse, devlet, rücu hakkını kullanabilir ve tazminatı iftirayı yapan veya yalan tanıklıkta bulunan kişiden geri alabilir. Bu durum, hem mağdur hem de şüpheli açısından ayrı bir hukuki süreç oluşturur ve dikkatle yönetilmelidir.
Sıkça Sorulan Sorular (SSS)
Soru 1: Tazminatın geri alınması süreci ne kadar sürer?
Cevap: Süre, mahkemenin iş yoğunluğuna ve davanın niteliğine göre değişir; savcının yazılı isteminden itibaren birkaç ay sürebilir.
Soru 2: Ödenmiş tazminatın tamamı geri alınır mı?
Cevap: Mahkeme, yalnızca mahkûmiyet süresine ilişkin kısmı geri alabilir.
Soru 3: Karara karşı itiraz edilebilir mi?
Cevap: Evet, CMK m.143’e göre, geri alma kararına karşı itiraz hakkı bulunmaktadır.
Soru 4: Tazminat geri alınırken mağdur hakları ihlal edilir mi?
Cevap: Hukuk, mağdur haklarını koruyacak şekilde süreç yürütülür; mağdur, avukat desteği ile haklarını savunabilir.
Sonuç
CMK m.143, yanlış veya hukuka aykırı yargılama sonucunda ödenen tazminatların geri alınmasını düzenleyen kritik bir hükümdür. Hem şüpheli/sanık hem de mağdur açısından sürecin doğru yönetilmesi, alanında uzman bir ceza avukatından danışmanlık alınmasını zorunlu kılmaktadır. Sürecin hukuka uygun ve hızlı yürütülmesi, hem kamu kaynaklarının korunmasını hem de tarafların haklarının güvence altına alınmasını sağlar.
Kaynakça
Adalet Bakanlığı. (2023). 5271 sayılı Ceza Muhakemesi Kanunu. Ankara: Adalet Bakanlığı Yayınları.
Köse, A. (2021). Ceza Muhakemesi Hukukunda Tazminat ve Geri Alma Süreçleri. İstanbul: Seçkin Yayıncılık.
Taş, B. (2020). Türk Ceza Hukukunda Haksız Gözaltı ve Tazminat. Ankara: Yetkin Yayınları.
| Ankara Ağır Ceza Avukatı İletişim Bilgileri | ||
| ✅ | Ankara Ağır Ceza Avukatı: | Avukat Necmettin İlhan |
| ✅ | Telefon : | 0312 4671882 – 0505 3522337 |
| ✅ | Adres: | Yeni Bağlıca Mah. Etimesgut Blv. No:90/B Qule Bağlıca İş Merkezi No:20 Etimesgut/Ankara |
| ✅ | Mail: | ncm.ilhan@gmail.com.tr |
| ✅ | Hizmet Alanları: | Ağır Cezalık Suçlar, Ağır Ceza Davaları, Ceza Hukuku |
UYARI
Web sitemizdeki tüm makale ve içeriklerin telif hakkı Av. Necmettin İlhan’a ait olup, Avukatlık Kanunu ve Türkiye Barolar Birliği’nin meslek kuralları bağlamında sadece bilgi amaçlı olarak temin edilmektedir. Tüm makaleler hak sahipliğinin tescili amacıyla elektronik imzalı zaman damgalıdır. Sitemizdeki makalelerin kopyalanarak veya özetlenerek izinsiz bir şekilde başka web sitelerinde yayınlanması halinde hukuki ve cezai işlem yapılacaktır. Avukat meslektaşların makale içeriklerini dava dilekçelerinde kullanması serbesttir. Avukat veya akademisyenler hukuk makalelerini özgeçmişleri ile birlikte yayımlanmak üzere ncm.ilhan@gmail.com adresine gönderebilirler.