5237 sayılı TÜRK CEZA KANUNU
Suçta tekerrür ve özel tehlikeli suçlular
Madde 58- (1) Önceden işlenen suçtan dolayı verilen hüküm kesinleştikten sonra yeni bir suçun işlenmesi halinde, tekerrür hükümleri uygulanır. Bunun için cezanın infaz edilmiş olması gerekmez.
(2) Tekerrür hükümleri, önceden işlenen suçtan dolayı;
a) Beş yıldan fazla süreyle hapis cezasına mahkûmiyet halinde, bu cezanın infaz edildiği tarihten itibaren beş yıl,
b) Beş yıl veya daha az süreli hapis ya da adlî para cezasına mahkûmiyet halinde, bu cezanın infaz edildiği tarihten itibaren üç yıl,
geçtikten sonra işlenen suçlar dolayısıyla uygulanmaz.
(3) Tekerrür halinde, sonraki suça ilişkin kanun maddesinde seçimlik olarak hapis cezası ile adlî para cezası öngörülmüşse, hapis cezasına hükmolunur.
(4) Kasıtlı suçlarla taksirli suçlar ve sırf askerî suçlarla diğer suçlar arasında tekerrür hükümleri uygulanmaz. Kasten öldürme, kasten yaralama, yağma, dolandırıcılık, uyuşturucu veya uyarıcı madde imal ve ticareti ile parada veya kıymetli damgada sahtecilik suçları hariç olmak üzere; yabancı ülke mahkemelerinden verilen hükümler tekerrüre esas olmaz.
(5) Fiili işlediği sırada onsekiz yaşını doldurmamış olan kişilerin işlediği suçlar dolayısıyla tekerrür hükümleri uygulanmaz.
(6) Tekerrür halinde hükmolunan ceza, mükerrirlere özgü infaz rejimine göre çektirilir. Ayrıca, mükerrir hakkında cezanın infazından sonra denetimli serbestlik tedbiri uygulanır.
(7) Mahkûmiyet kararında, hükümlü hakkında mükerrirlere özgü infaz rejiminin ve cezanın infazından sonra denetimli serbestlik tedbirinin uygulanacağı belirtilir.
(8) Mükerrirlerin mahkûm olduğu cezanın infazı ile denetimli serbestlik tedbirinin uygulanması, kanunda gösterilen şekilde yapılır.
(9) Mükerrirlere özgü infaz rejiminin ve cezanın infazından sonra denetimli serbestlik tedbirinin, itiyadi suçlu, suçu meslek edinen kişi veya örgüt mensubu suçlu hakkında da uygulanmasına hükmedilir.
5275 sayılı CEZA VE GÜVENLİK TEDBİRLERİNİN İNFAZI HAKKINDA KANUN
Mükerrirlere ve bazı suç faillerine özgü infaz rejimi ve denetimli serbestlik tedbiri
Madde 108- (1) Tekerrür hâlinde işlenen suçtan dolayı mahkûm olunan;
a) Ağırlaştırılmış müebbet hapis cezasının otuzdokuz yılının,
b) Müebbet hapis cezasının otuzüç yılının,
c) (Ek:14/4/2020-7242/49 md.) Birden fazla süreli hapis cezasına mahkûmiyet hâlinde en fazla otuziki yılının,
d) Süreli hapis cezasının üçte ikisinin,
İnfaz kurumunda iyi hâlli olarak çekilmesi durumunda, koşullu salıverilmeden yararlanılabilir. (Ek cümle:14/4/2020-7242/49 md.) Ancak, koşullu salıverilme oranı üçte ikiden fazla olan suçlar bakımından tabi oldukları koşullu salıverilme oranı uygulanır.
(2) Tekerrür nedeniyle koşullu salıverme süresine eklenecek miktar, tekerrüre esas alınan cezanın en ağırından fazla olamaz. (Ek cümle:4/6/2025-7550/14 md.) İkinci defa tekerrür halinde bu fıkra hükmü uygulanmaz.
(3) İkinci defa tekerrür hükümlerinin uygulanması durumunda birinci fıkradaki koşullu salıverilme süreleri uygulanır. (Ek cümle:4/6/2025-7550/14 md.) Ancak, süreli hapis cezaları bakımından koşullu salıverilme oranı dörtte üç olarak uygulanır. (Ek cümle:14/4/2020-7242/49 md.) Hükümlü hakkında ikinci defa tekerrür hükümlerinin uygulanacağı hükümde belirtilir.[62]
(4) İnfaz hâkimi, mükerrir hakkında cezanın infazının tamamlanmasından sonra başlamak ve bir yıldan az olmamak üzere denetim süresi belirler.[63]
(5) Tekerrür dolayısıyla belirlenen denetim süresinde, koşullu salıverilmeye ilişkin hükümler uygulanır.
(6) İnfaz hâkimi, mükerrir hakkında denetim süresinin uzatılmasına karar verebilir. Denetim süresi en fazla beş yıla kadar uzatılabilir.
(7) (Ek: 18/6/2014-6545/82 md.) Cezanın infazı tamamlandıktan sonra devam eden denetim süresi içinde, bu madde hükümlerine göre kendilerine yüklenen yükümlülüklere ve yasaklara aykırı hareket eden mükerrirler, infaz hâkimi kararı ile disiplin hapsine tabi tutulur. Disiplin hapsinin süresi on beş günden az ve üç aydan fazla olamaz.
(8) (Ek: 18/6/2014-6545/82 md.) Çocuğa karşı işlenen bir suçtan dolayı ağırlaştırılmış müebbet hapis cezasına veya müebbet hapis cezasına mahkûmiyet hâlinde birinci fıkradaki koşullu salıverilme süreleri uygulanır.
(9) (Ek: 18/6/2014-6545/82 md.) Birinci fıkradaki koşullu salıverme süreleri, 26/9/2004 tarihli ve 5237 sayılı Türk Ceza Kanununun 102 nci maddesinin ikinci fıkrasında tanımlanan cinsel saldırı suçundan, 103 üncü maddesinde tanımlanan çocukların cinsel istismarı suçundan, 104 üncü maddesinin ikinci ve üçüncü fıkrasında tanımlanan reşit olmayanla cinsel ilişki suçundan, 188 inci maddesinde tanımlanan uyuşturucu veya uyarıcı madde imal ve ticareti suçundan dolayı hapis cezasına mahkûm olanlar hakkında da uygulanır. (Ek cümle:14/4/2020-7242/49 md.) Ancak, süreli hapis cezaları bakımından koşullu salıverilme oranı, dörtte üç olarak uygulanır. 188 inci madde hariç olmak üzere bu suçlardan dolayı hapis cezasına mahkûm olanlar hakkında, cezanın infazı sırasında ve koşullu salıverildikleri takdirde denetim süresi içinde, aşağıdaki tedavi veya yükümlülüklerden bir veya birkaçına infaz hâkimi tarafından karar verilir:
a) Tıbbi tedaviye tabi tutulmak
b) Tedavi amaçlı programlara katılmak
c) Suçun mağdurunun oturduğu ve çalıştığı yerleşim bölgesinde ikamet etmekten yasaklanmak
d) Mağdurun bulunduğu yerlere yaklaşmaktan yasaklanmak
e) Çocuklarla bir arada olmayı gerektiren bir ortamda çalışmaktan yasaklanmak
f) Çocuklar hakkında bakım ve gözetim yükümlülüğünü gerektiren faaliyet icra etmekten yasaklanmak
(10) (Ek:18/6/2014-6545/82 md.) Dokuzuncu fıkra hükümleri çocuklar hakkında uygulanmaz.
(11) (Ek:18/6/2014-6545/82 md.) Bu maddenin dokuzuncu fıkrasının uygulanmasına ilişkin usul ve esaslar, Sağlık Bakanlığının görüşü alınmak suretiyle Adalet Bakanlığı tarafından hazırlanan yönetmelikle düzenlenir.
Suçta Tekerrür ve Özel Tehlikeli Suçlular: TCK 58 ve İnfaz Rejimi
Özet
5237 sayılı Türk Ceza Kanunu’nun (TCK) 58. maddesi, suçta tekerrür ve özel tehlikeli suçlulara ilişkin düzenlemeleri içermektedir. Tekerrür hükümleri, önceden işlenen suçtan dolayı verilen hükmün kesinleşmesinin ardından yeni bir suç işlenmesi hâlinde uygulanır. Bu kapsamda cezanın infaz edilmiş olması şart değildir. Bu makalede, suçta tekerrürün koşulları, mükerrirlere özgü infaz rejimi, denetimli serbestlik uygulamaları ve şüpheli/sanık ile mağdur açısından yapılması gerekenler detaylı olarak ele alınmaktadır. Ayrıca sıkça sorulan sorular bölümünde pratik uygulamalara yer verilmiştir.
1. Suçta Tekerrürün Hukuki Dayanağı
1.1 TCK 58. Madde Analizi
TCK’nin 58. maddesine göre; önceden işlenen suçtan dolayı verilen hüküm kesinleştikten sonra yeni bir suç işlenmesi hâlinde tekerrür hükümleri uygulanır. Burada dikkat edilmesi gereken noktalar şunlardır:
- Cezanın infaz edilmiş olması gerekmez.
- Tekerrür süresi, önceki cezanın türüne göre farklılık gösterir:
- Beş yıldan fazla süreli hapis cezalarında infaz tarihinden itibaren 5 yıl,
- Beş yıl veya daha kısa hapis ile adlî para cezalarında infaz tarihinden itibaren 3 yıl.
- Kasıtlı suçlarla taksirli suçlar, sırf askerî suçlar ile diğer suçlar arasında tekerrür hükümleri uygulanmaz.
- Onsekiz yaşını doldurmamış kişiler açısından tekerrür hükümleri uygulanmaz.
Bu hükümler, suçun niteliği ve işleniş zamanı açısından değerlendirilerek uygulanır. Tekerrürden kaynaklanan ceza, mükerrirlere özgü infaz rejimine göre çekilir.
1.2 Tekerrürün Uygulanmama Halleri
- Yabancı mahkemelerden verilen hükümler, kasten öldürme, kasten yaralama, yağma, dolandırıcılık, uyuşturucu ticareti ve sahtecilik suçları hariç, tekerrüre esas olmaz.
- Kasıtlı suç ile taksirli suç arasında tekerrür hükümleri uygulanamaz.
2. Mükerrirlere Özgü İnfaz Rejimi
5275 sayılı Ceza ve Güvenlik Tedbirlerinin İnfazı Hakkında Kanun’un 108. maddesine göre, tekerrür hâlinde hükmolunan ceza için belirlenen özel infaz rejimi şunları içerir:
- Ağırlaştırılmış müebbet hapis: 39 yıl
- Müebbet hapis: 33 yıl
- Birden fazla süreli hapis: 32 yıl
- Süreli hapis: üçte ikisi
Koşullu salıverme oranı, süreli hapis cezalarında dörtte üç olarak uygulanır. Ayrıca denetimli serbestlik tedbiri, cezanın infazından sonra başlar ve en az bir yıl olacak şekilde infaz hâkimi tarafından belirlenir. Denetim süresi en fazla beş yıl uzatılabilir.
Tekerrür kurumunun koşulları “suçta tekerrür ve özel tehlikeli suçlar” başlığı altında 5237 sayılı TCK’nin 58. maddesinde düzenlenmiştir.
Buna göre; işlenen suçtan dolayı verilen hüküm kesinleştikten sonra yani bir suç işlenmesi halinde sanığın adli sicil kaydına yansıyan ve TCK’nin 58. maddesi uyarınca “Suçta tekerrür” hükümlerinin uygulanmasını gerektirebilecek nitelik ve nicelikte olduğu düşünülen bu kararın ne olduğu gibi yasal bir değişiklik nedeniyle uyarlama yargılamasına konu olup olmadığı, bu yönde bir duraksama bulunup bulunmadığı da değerlendirildikten sonra sonucuna göre tekerrür hükümleri uygulanacaktır.
5237 sayılı TCK’nin 58. maddesine göre, hükmolunan ceza da mükerrirlere özgü infaz rejimine göre çektirilecektir. Mükerrirlere özgü infaz rejimi ise; 5275 sayılı Ceza ve Güvenlik Tedbirlerinin İnfazı Hakkında Kanunun 108. maddesinde belirlenmiştir.
Cezanın infazından sonra da hükümlü hakkında denetimli serbestlik tedbiri uygulanacaktır.
5237 sayılı Kanunun 58. maddesi, güvenlik tedbirlerine ilişkin bölümde yer almış ise de; TCK’nin 58. maddesi ile ilgili düzenleme maddi ceza hukukuna ilişkindir.
Kanun cezaların infazını Cumhuriyet Savcıları tarafından takip edileceğini belirtmektedir. Buna göre de; infaz edilebilir hale gelen kararı hemen infaz etme ve geciktirmemek bu anlamda bir ödevdir. Cumhuriyet Savcılığı adli olsa da yargılama makamının kararını değiştiremez. Bir yargılama makamı kararı ancak yargılama makamı kararı ile değiştirilebilir.
Hal böyle olunca; infazda duraksamaya neden olacak hukuki bir karar varsa bulunduğu aşamaya göre olağan ve/veya olağanüstü kanun yolu ile giderilmesi gerekir.
3. Şüpheli/Sanık Açısından Hak ve Yükümlülükler
- Hukuki Danışmanlık: Tekerrür ve özel infaz rejimi konusunda uzman ceza avukatından hukuki destek alınması gerekir.
- İnfazın Takibi: Cezanın infaz süreci ve koşullu salıverilme tarihleri dikkatle takip edilmelidir.
- Denetimli Serbestlik Yükümlülükleri: Denetimli serbestlik süresince infaz hâkimi tarafından belirlenen yükümlülüklere uyulmalıdır.
- Başvuru Hakkı: İnfaz sırasında hukuki uyuşmazlık varsa, olağan veya olağanüstü kanun yolları ile çözüm aranmalıdır.
4. Mağdur/Zarar Gören Açısından Hak ve Yükümlülükler
- Bilgilendirilme Hakkı: Tekerrür hâlinde uygulanacak ceza ve infaz süreci hakkında mağdur bilgilendirilir.
- Güvenlik Tedbirleri: Mahkeme ve infaz hâkimi, mağdurun güvenliğini sağlamak için ikamet ve yaklaşılamama yasakları gibi önlemler alabilir.
- Hukuki Yardım: Mağdurun haklarının korunması için alanında uzman ceza avukatından destek alması önerilir.
5. Denetimli Serbestlik ve Yükümlülükler
Denetimli serbestlik süresince mükerrirler; tedavi programlarına katılma, mağdurun bulunduğu yerleşim alanına yaklaşmama ve çocuklarla ilgili özel yasaklara uymakla yükümlüdür. Bu yükümlülüklere aykırı hareket eden mükerrirler, infaz hâkimi kararı ile disiplin hapsine tabi tutulur.
6. Sıkça Sorulan Sorular (SSS)
Soru 1: Tekerrür için önceki cezanın infaz edilmesi şart mıdır?
Cevap: Hayır, TCK 58. maddeye göre infaz edilmiş olma şartı yoktur.
Soru 2: Onsekiz yaşını doldurmamış kişiler tekerrüre tabi midir?
Cevap: Hayır, bu kişilerin işlediği suçlar açısından tekerrür hükümleri uygulanmaz.
Soru 3: Mükerrir ceza infazından sonra denetimli serbestlikten muaf olabilir mi?
Cevap: Hayır, denetimli serbestlik tedbiri zorunludur ve infaz hâkimi tarafından belirlenir.
Soru 4: Tekerrür hâlinde koşullu salıverme oranı nasıl uygulanır?
Cevap: Süreli hapis cezalarında dörtte üç, müebbet hapislerde ise ilgili infaz süreleri uygulanır.
Soru 5: Mağdur, tekerrür sürecini takip edebilir mi?
Cevap: Evet, mağdur bilgilendirilir ve gerekli güvenlik tedbirleri infaz hâkimi tarafından sağlanır.
7. Sonuç
Suçta tekerrür, hem cezaların belirlenmesi hem de infaz süreçlerinin yönetilmesinde önemli bir hukuki mekanizmadır. TCK 58 ve 5275 sayılı Kanun 108. maddesi ile düzenlenen mükerrirlere özgü infaz rejimi, cezanın caydırıcılığını ve toplumsal güvenliği artırmayı amaçlamaktadır. Şüpheli/sanık ve mağdur açısından hukuki hak ve yükümlülüklerin bilinmesi, sürecin doğru yönetilmesi için kritik öneme sahiptir. Bu nedenle, uzman bir ceza avukatının desteği her aşamada gereklidir.
UYARI
Web sitemizdeki tüm makale ve içeriklerin telif hakkı Av. Necmettin İlhan’a ait olup, Avukatlık Kanunu ve Türkiye Barolar Birliği’nin meslek kuralları bağlamında sadece bilgi amaçlı olarak temin edilmektedir. Tüm makaleler hak sahipliğinin tescili amacıyla elektronik imzalı zaman damgalıdır. Sitemizdeki makalelerin kopyalanarak veya özetlenerek izinsiz bir şekilde başka web sitelerinde yayınlanması halinde hukuki ve cezai işlem yapılacaktır. Avukat meslektaşların makale içeriklerini dava dilekçelerinde kullanması serbesttir. Avukat veya akademisyenler hukuk makalelerini özgeçmişleri ile birlikte yayımlanmak üzere ncm.ilhan@gmail.com adresine gönderebilirler.