Tesadüfen elde edilen deliller
Madde 138 – (1) Arama veya elkoyma koruma tedbirlerinin uygulanması sırasında, yapılmakta olan soruşturma veya kovuşturmayla ilgisi olmayan ancak, diğer bir suçun işlendiği şüphesini uyandırabilecek bir delil elde edilirse; bu delil muhafaza altına alınır ve durum Cumhuriyet Savcılığına derhâl bildirilir.
(2) Telekomünikasyon yoluyla yapılan iletişimin denetlenmesi sırasında, yapılmakta olan soruşturma veya kovuşturmayla ilgisi olmayan ve ancak, 135 inci maddenin altıncı fıkrasında sayılan suçlardan birinin işlendiği şüphesini uyandırabilecek bir delil elde edilirse; bu delil muhafaza altına alınır ve durum Cumhuriyet Savcılığına derhâl bildirilir.
Tesadüfen Elde Edilen Deliller ve Hukuki Sonuçları: CMK m.138 Analizi
Giriş
Ceza muhakemesinde delillerin elde edilme yöntemi, hem soruşturmanın meşruiyeti hem de delillerin hukuken kullanılabilirliği açısından kritik öneme sahiptir. 5271 sayılı Ceza Muhakemesi Kanunu’nun (CMK) 138. maddesi, tesadüfen elde edilen delillerin nasıl değerlendirilmesi gerektiğini düzenlemektedir. Bu madde, arama, elkoyma ve telekomünikasyon yoluyla iletişim denetimi sırasında, esas soruşturmayla doğrudan ilgisi olmayan delillerin tespiti halinde uygulanır.
CMK m.138’ün Amacı ve Kapsamı
CMK m.138, iki temel durumu kapsar:
- Arama veya elkoyma sırasında elde edilen deliller: Soruşturma konusu suçla ilgisi olmasa da, başka bir suç şüphesini doğurabilecek bulguların korunmasını sağlar.
- Telekomünikasyon denetimi sırasında elde edilen deliller: Soruşturmayla doğrudan ilgili olmayan ancak 135. maddenin altıncı fıkrasında belirtilen suçlardan birinin işlendiğine dair şüphe uyandırabilecek delillerin korunmasını öngörür.
Bu düzenleme, delillerin kaybolmasını önlemeyi ve suçun ortaya çıkarılmasını hedeflerken, hukuka aykırı delillerin kullanılmasını sınırlayan adli denetim mekanizmasını da güçlendirir.
Tesadüfen Elde Edilen Delillerin Hukuki Niteliği
- Muhafaza Altına Alma: Bu tür deliller, derhal muhafaza altına alınır ve Cumhuriyet Savcılığına bildirilir.
- Soruşturma ve Kovuşturma Süreci: Deliller, ilgili başka bir suç açısından kullanılabilir. Ancak elde edilme şekli hukuka uygun olmalıdır; aksi hâlde, delilin ispat değeri tartışmalı hale gelir.
- Bağımsız İnceleme: Savcı, delilin asıl suçla bağlantısını ve başka suç unsurlarını ayrı şekilde değerlendirmekle yükümlüdür.
Şüpheli ve Sanıklar İçin Rehber
- Hukuki Destek: Bu tür deliller, sanığın lehine veya aleyhine kullanılabilir. Dolayısıyla uzman bir ceza avukatından destek almak kritik önemdedir.
- Bilgi Talebi: Şüpheli/sanık, savcılıktan veya mahkemeden delillerin hukuka uygun şekilde elde edilip edilmediğine dair bilgi talep edebilir.
- Hakların Korunması: Arama, elkoyma veya telekomünikasyon denetimi sırasında usulsüzlük iddiası varsa, avukat aracılığıyla itiraz hakkı kullanılmalıdır.
Mağdur, Müşteki veya Suçtan Zarar Görenler İçin Rehber
- Delillerin Takibi: Tesadüfen elde edilen deliller, mağdur açısından suçun ispatını kolaylaştırabilir.
- Bildirim Hakkı: Cumhuriyet Savcılığı, elde edilen deliller hakkında mağduru bilgilendirebilir.
- Hukuki Destek: Mağdur, hak ve taleplerinin korunması için alanında uzman bir ceza avukatı ile çalışmalıdır.
Sıkça Sorulan Sorular (SSS)
Soru 1: Tesadüfen elde edilen deliller her zaman kullanılabilir mi?
Cevap: Hayır, delillerin hukuka uygun şekilde elde edilmesi gerekir. Hukuka aykırı elde edilen delillerin kullanımı sınırlıdır.
Soru 2: Şüpheli, tesadüfen elde edilen delil nedeniyle suçlanabilir mi?
Cevap: Evet, ancak delilin elde edilme şekli ve bağlantısı mahkemede değerlendirilir. Bu nedenle avukat desteği şarttır.
Soru 3: Mağdur bu delillerden nasıl faydalanabilir?
Cevap: Suçun ispatında bu deliller kullanılarak taleplerin güçlendirilmesi mümkündür.
Soru 4: Telekomünikasyon denetiminde elde edilen tesadüfi deliller ne zaman bildirilir?
Cevap: Cumhuriyet Savcılığına derhâl bildirilir ve deliller muhafaza altına alınır.
Sonuç ve Öneriler
CMK m.138, tesadüfen elde edilen delillerin korunması ve suçların ortaya çıkarılması açısından hayati öneme sahiptir. Hem şüpheli/sanık hem de mağdur açısından hukuki hakların korunması ve süreçlerin doğru yönetilmesi için uzman ceza avukatı desteği almak zorunludur.
UYARI
Web sitemizdeki tüm makale ve içeriklerin telif hakkı Av. Necmettin İlhan’a ait olup, Avukatlık Kanunu ve Türkiye Barolar Birliği’nin meslek kuralları bağlamında sadece bilgi amaçlı olarak temin edilmektedir. Tüm makaleler hak sahipliğinin tescili amacıyla elektronik imzalı zaman damgalıdır. Sitemizdeki makalelerin kopyalanarak veya özetlenerek izinsiz bir şekilde başka web sitelerinde yayınlanması halinde hukuki ve cezai işlem yapılacaktır. Avukat meslektaşların makale içeriklerini dava dilekçelerinde kullanması serbesttir. Avukat veya akademisyenler hukuk makalelerini özgeçmişleri ile birlikte yayımlanmak üzere ncm.ilhan@gmail.com adresine gönderebilirler.