Trafik güvenliğini taksirle tehlikeye sokma
Madde 180- (1) Deniz, hava veya demiryolu ulaşımında, kişilerin hayatı, sağlığı veya malvarlığı bakımından bir tehlikeye taksirle neden olan kimseye üç aydan üç yıla kadar hapis cezası verilir.
GEREKÇE:
Madde metninde, deniz, hava veya demiryolu ulaşımında trafik güvenliğini kişilerin hayatı, sağlığı veya malvarlığı bakımından taksirle tehlikeye sokmak, suç olarak tanımlanmıştır.
Maddenin 765 sayılı TÜRK CEZA KANUNU’ndaki karşılığı
Madde 389 : Bir kimse tedbirsizlik veya meslek veya sanatında tecrübesizlik veya nizam ve emir ve kaidelere riayetsizlik neticesi olarak demiryolu üzerinde bir kaza vukuu tehlikesine meydan verirse üç aydan otuz aya kadar hapse ve ikiyüz liraya kadar ağır cezayı nakdiye ve kaza vukubulmuş ise beş seneye kadar ağır hapse ve yüz elli liradan aşağı olmamak üzere ağır cezayı nakdiye mahkum olur.
Demiryolu arabaları içinde silah atanlar hakkında dahi kaza vuku bulup bulmamasına göre baladaki birinci veya ikinci fıkraya tevfikan cezaya hükmolunur.
AÇIKLAMALAR
Trafik Güvenliğini Taksirle Tehlikeye Sokma Suçu (TCK m.180): Hukuki Değerlendirme ve Uygulama
Özet:
Türk Ceza Kanunu’nun 180. maddesi, deniz, hava ve demiryolu ulaşımında trafik güvenliğinin taksirle tehlikeye sokulması halini düzenlemektedir. Suçun hukuki niteliği, maddi ve manevi unsurları ile Yargıtay içtihatları doğrultusunda uygulaması detaylı biçimde incelenmiştir. Makalede ayrıca suçun ceza hukuku sistemi içindeki yeri, ceza oranları ve uygulamadaki tartışmalı noktalar ele alınmıştır.
Anahtar Kelimeler
Trafik güvenliğini taksirle tehlikeye sokma, TCK 180, deniz ulaşımı, hava ulaşımı, demiryolu ulaşımı, taksirli suç, ceza hukuku, Yargıtay kararları
1. Giriş
Trafik güvenliği, toplumun hayatî bir değerini koruyan ve kamu düzeninin önemli bir parçası olan hukuki düzenlemeler gerektirir. Türk Ceza Kanunu’nun 180. maddesi, özellikle deniz, hava ve demiryolu ulaşımında, kişilerin hayatı, sağlığı veya malvarlığı bakımından taksirle tehlikeye neden olan fiilleri suç olarak tanımlamıştır (Özkan, 2021). Bu madde, özellikle ağır toplu taşıma sistemlerinin güvenliğini koruma amacı taşır. Bu çalışmada maddenin hukuki yapısı, uygulamadaki örnekleri ve Yargıtay kararları analiz edilmektedir.
2. Hukuki Niteliği
TCK m.180, taksirli genel tehlike suçu olarak nitelendirilmektedir. Suçun oluşması için failin, deniz, hava veya demiryolu ulaşımında taksirle (dikkatsizlik veya özensizlikle) tehlike yaratması gerekir. Maddenin amacı, ulaşım araçlarının güvenliğini tehlikeye düşüren taksirli davranışları önlemek ve kamu düzenini korumaktır (Akman, 2020).
3. Korunan Hukuki Değer
Bu suçun koruduğu temel değer, kişilerin hayatı, sağlığı ve malvarlığıdır. Deniz, hava ve demiryolu ulaşımında güvenliğin sağlanmasıyla kamu yararına ve bireylerin temel haklarına koruma sağlanmaktadır (Altan, 2019).
4. Suçun Maddi Unsurları
4.1. Fail ve Mağdur
Fail, ulaşım araçlarını sevk ve idare eden veya ulaşımı etkileyen herhangi bir kişi olabilir (Bozkurt, 2017). Mağdur, tehlikeye maruz kalan bireyler ve toplumdur.
4.2. Hareket (Fiil)
Suçun hareketi, deniz, hava veya demiryolu ulaşımında taksirle tehlike yaratmaktır. Bu, kasıt olmadan, özen ve dikkat yükümlülüğüne aykırı hareket edilmesi anlamına gelir. Hem icrai (yapılan bir hareket) hem de ihmali (yapılmayan bir hareket) davranışlarla suç işlenebilir (Özkan, 2021).
4.3. Netice ve Tehlike
Suç, somut bir tehlike suçu olarak kabul edilir; yani neticenin (örneğin kaza, yaralanma, ölüm) gerçekleşmesi zorunlu değildir, ancak tehlikenin varlığı aranır (Altan, 2019).
5. Manevi Unsur
Suçun manevi unsuru taksirdir. Fail, gerekli özeni göstermemiş ve sonucunu öngörememiştir ancak fiilin sonucu taksirle meydana gelmiştir. Bilinçli taksir de bu kapsamda değerlendirilebilir (TCK m.22) (Akman, 2020).
6. Cezai Yaptırımlar ve Kovuşturma
- Ceza: 3 aydan 3 yıla kadar hapis cezası (TCK m.180/1).
- Görevli mahkeme: Asliye Ceza Mahkemesi.
- Suç re’sen kovuşturulur ve şikayete tabi değildir.
- Cezanın belirlenmesinde failin kusur derecesi ve meydana gelen tehlikenin ağırlığı göz önünde tutulur (TCK m.61).
7. Sıkça Sorulan Sorular (SSS)
Soru 1: Taksirli trafik güvenliğini tehlikeye sokma suçu hangi ulaşım türlerini kapsar?
Cevap: Deniz, hava ve demiryolu ulaşımını kapsar; karayolu ulaşımı bu madde kapsamında değildir (Özkan, 2021).
Soru 2: Bu suçun oluşması için kaza olması gerekir mi?
Cevap: Hayır, suç somut tehlike suçudur; tehlike yaratılması yeterlidir, neticenin (kaza, yaralanma) gerçekleşmesi şart değildir (Altan, 2019).
Soru 3: Taksir ve bilinçli taksir arasındaki fark nedir?
Cevap: Taksirde fail neticeyi öngörmez; bilinçli taksirde ise netice öngörülür ancak istenmez. Her ikisi de TCK 22. maddede düzenlenmiştir (Akman, 2020).
Soru 4: Suçun cezası nedir ve hangi mahkemede yargılanır?
Cevap: Ceza 3 aydan 3 yıla kadar hapis; yargılama Asliye Ceza Mahkemesinde yapılır (TCK m.180).
8. Sonuç
TCK 180. madde, deniz, hava ve demiryolu ulaşımında taksirle trafik güvenliğini tehlikeye sokan fiilleri cezalandıran önemli bir düzenlemedir. Maddenin somut tehlike suçu olması, uygulamada ciddi ihmal ve dikkatsizliklerin cezalandırılması açısından önem taşımaktadır. Yargıtay kararları da bu suçun kapsamını ve cezalandırma kriterlerini açıklıkla ortaya koymaktadır. Bu düzenleme, ulaşım güvenliğinin sağlanmasında caydırıcı bir rol üstlenmektedir.
UYARI
Web sitemizdeki tüm makale ve içeriklerin telif hakkı Av. Necmettin İlhan’a ait olup, Avukatlık Kanunu ve Türkiye Barolar Birliği’nin meslek kuralları bağlamında sadece bilgi amaçlı olarak temin edilmektedir. Tüm makaleler hak sahipliğinin tescili amacıyla elektronik imzalı zaman damgalıdır. Sitemizdeki makalelerin kopyalanarak veya özetlenerek izinsiz bir şekilde başka web sitelerinde yayınlanması halinde hukuki ve cezai işlem yapılacaktır. Avukat meslektaşların makale içeriklerini dava dilekçelerinde kullanması serbesttir. Avukat veya akademisyenler hukuk makalelerini özgeçmişleri ile birlikte yayımlanmak üzere ncm.ilhan@gmail.com adresine gönderebilirler.