Tutuklulukta geçecek süre
Madde 102 – (1) (Değişik: 6/12/2006 – 5560/18 md.) Ağır ceza mahkemesinin görevine girmeyen işlerde tutukluluk süresi en çok bir yıldır. Ancak bu süre, zorunlu hallerde gerekçeleri gösterilerek altı ay daha uzatılabilir.
(2) Ağır ceza mahkemesinin görevine giren işlerde, tutukluluk süresi en çok iki yıldır. Bu süre, zorunlu hallerde, gerekçesi gösterilerek uzatılabilir; uzatma süresi toplam üç yılı, 5237 sayılı Türk Ceza Kanununun İkinci Kitap Dördüncü Kısım Dördüncü, Beşinci, Altıncı ve Yedinci Bölümünde tanımlanan suçlar ile 12/4/1991 tarihli ve 3713 sayılı Terörle Mücadele Kanunu kapsamına giren suçlarda beş yılı geçemez.[1]
(3) Bu maddede öngörülen uzatma kararları, Cumhuriyet savcısının, şüpheli veya sanık ile müdafiinin görüşleri alındıktan sonra verilir.
(4) (Ek:17/10/2019-7188/18 md.) Soruşturma evresinde tutukluluk süresi, ağır ceza mahkemesinin görevine girmeyen işler bakımından altı ayı, ağır ceza mahkemesinin görevine giren işler bakımından ise bir yılı geçemez. Ancak, Türk Ceza Kanununun İkinci Kitap Dördüncü Kısım Dördüncü, Beşinci, Altıncı ve Yedinci Bölümünde tanımlanan suçlar, Terörle Mücadele Kanunu kapsamına giren suçlar ve toplu olarak işlenen suçlar bakımından bu süre en çok bir yıl altı ay olup, gerekçesi gösterilerek altı ay daha uzatılabilir.
(5) (Ek:17/10/2019-7188/18 md.) Bu maddede öngörülen tutukluluk süreleri, fiili işlediği sırada on beş yaşını doldurmamış çocuklar bakımından yarı oranında, on sekiz yaşını doldurmamış çocuklar bakımından ise dörtte üç oranında uygulanır.
Tutuklulukta Geçecek Süre: Hukuki Analiz ve Pratik Rehber
Giriş
Tutukluluk, ceza muhakemesinde hem şüpheli/sanıkların haklarını hem de adaletin etkin işleyişini dengeleyen kritik bir güvenlik tedbiridir. 5271 sayılı Ceza Muhakemesi Kanunu’nun (CMK) 102. maddesi, tutukluluk süresinin sınırlarını, uzatma koşullarını ve özel durumlarda uygulanacak süreleri düzenlemektedir. Bu makale, hem akademik hem de pratik perspektifle, tutukluluk süresinin belirlenmesini, tarafların hak ve yükümlülüklerini açıklamaktadır.
1. Tutukluluk Süresinin Genel Düzenlemesi
1.1. Ağır Ceza Mahkemesi Görevine Girmeyen İşler
CMK m.102/1’e göre, ağır ceza mahkemesi yetkisine girmeyen işlerde tutukluluk süresi en çok bir yıldır.
- Uzama imkânı: Zorunlu hallerde, gerekçesi gösterilerek 6 ay daha uzatılabilir.
1.2. Ağır Ceza Mahkemesi Görevine Giren İşler
CMK m.102/2, ağır ceza mahkemesi görevine giren işlerde tutukluluk süresini en çok iki yıl olarak belirler.
- Uzama imkânı: Zorunlu hâllerde, gerekçesi gösterilerek uzatma süresi toplam üç yılı geçemez.
- Özel suçlar: TCK İkinci Kitap Dördüncü – Yedinci Bölümünde tanımlanan suçlar ile Terörle Mücadele Kanunu kapsamındaki suçlarda beş yılı geçemez.
2. Soruşturma Evresinde Tutukluluk Süresi
CMK m.102/4 hükmü ile soruşturma evresindeki tutukluluk süreleri sınırlandırılmıştır:
- Ağır ceza mahkemesi görevine girmeyen işler: 6 ay
- Ağır ceza mahkemesi görevine giren işler: 1 yıl
- Özel suçlar ve toplu suçlar: En çok 1 yıl 6 ay, gerekçeli durumlarda 6 ay uzatılabilir.
2.1. Çocuklar Açısından Düzenleme
- 15 yaşını doldurmamış çocuklar: Tutukluluk süresi yarı oranında uygulanır.
- 18 yaşını doldurmamış çocuklar: Tutukluluk süresi dörtte üç oranında uygulanır.
3. Tutukluluk Süresinin Uzatılması ve Karar Yetkisi
CMK m.102/3’e göre, uzatma kararları Cumhuriyet savcısının, şüpheli/sanık ve müdafiinin görüşleri alındıktan sonra verilir. Bu düzenleme, hem hukuki güvenliği hem de savunma hakkının korunmasını amaçlamaktadır.
4. Tarafların Hak ve Yükümlülükleri
4.1. Şüpheli veya Sanıklar
- Tutukluluk süresi ile ilgili bilgi alma hakkı bulunur.
- Gerekçeli tutukluluk uzatma kararına itiraz edebilir.
- Alanında uzman ceza avukatı ile sürecin takibi kritik öneme sahiptir; avukat, yasal süreler ve tutukluluk uzatma gerekçeleri konusunda yönlendirme sağlar.
4.2. Suçtan Zarar Gören / Mağdur / Müşteki
- Mağdur, tutukluluk süresinin uzunluğuna ilişkin bilgilendirme talep edebilir.
- Haklarını korumak ve sürecin hızlandırılmasını sağlamak için uzman ceza avukatı veya mağdur avukatı ile iletişime geçmelidir.
5. Sıkça Sorulan Sorular (SSS)
Soru 1: Tutukluluk süresi dolmadan kişi serbest bırakılabilir mi?
Cevap: Evet, hâkim gerekçeli olarak tutukluluk devamını uygun görmezse serbest bırakabilir.
Soru 2: Tutukluluk süresi uzatılırken şüpheliye bildirim yapılır mı?
Cevap: Evet, CMK gereği şüpheli ve müdafiinin görüşü alınır; uzatma kararları gerekçeli olmalıdır.
Soru 3: Çocuklar açısından tutukluluk süreleri nasıl uygulanır?
Cevap: 15 yaş altı için yarı oranında, 18 yaş altı için dörtte üç oranında uygulanır.
Soru 4: Toplu suçlarda tutukluluk süresi nedir?
Cevap: Soruşturma evresinde en çok 1 yıl 6 ay, gerekçeli durumlarda 6 ay daha uzatılabilir.
6. Sonuç ve Öneriler
Tutukluluk süreleri, hem hukuki sınırlar hem de adaletin gereklilikleri açısından hassas bir dengeyi temsil eder.
- Şüpheli ve sanıklar, haklarının korunması için mutlaka uzman ceza avukatından destek almalıdır.
- Mağdurlar ve müştekiler, tutukluluk süreçleri hakkında bilgi almak ve haklarını kullanmak için avukata danışmalıdır.
- CMK m.102, hem adli denetimi hem de çocuklar ve özel suç tipleri için özel düzenlemeleri içererek, hukuki güvenliğin sağlanmasına katkıda bulunur.
[1] 15/8/2017 tarihli ve 694 sayılı KHK’nin 141 inci maddesiyle, bu fıkrada yer alan “üç yılı” ibaresinden sonra gelmek üzere “, 5237 sayılı Türk Ceza Kanununun İkinci Kitap Dördüncü Kısım Dördüncü, Beşinci, Altıncı ve Yedinci Bölümünde tanımlanan suçlar ile 12/4/1991 tarihli ve 3713 sayılı Terörle Mücadele Kanunu kapsamına giren suçlarda beş yılı” ibaresi eklenmiş, daha sonra bu hüküm 1/2/2018 tarihli ve 7078 sayılı Kanunun 136 ncı maddesiyle aynen kabul edilerek kanunlaşmıştır.
UYARI
Web sitemizdeki tüm makale ve içeriklerin telif hakkı Av. Necmettin İlhan’a ait olup, Avukatlık Kanunu ve Türkiye Barolar Birliği’nin meslek kuralları bağlamında sadece bilgi amaçlı olarak temin edilmektedir. Tüm makaleler hak sahipliğinin tescili amacıyla elektronik imzalı zaman damgalıdır. Sitemizdeki makalelerin kopyalanarak veya özetlenerek izinsiz bir şekilde başka web sitelerinde yayınlanması halinde hukuki ve cezai işlem yapılacaktır. Avukat meslektaşların makale içeriklerini dava dilekçelerinde kullanması serbesttir. Avukat veya akademisyenler hukuk makalelerini özgeçmişleri ile birlikte yayımlanmak üzere ncm.ilhan@gmail.com adresine gönderebilirler.