Ulaşım araçlarının kaçırılması veya alıkonulması
Madde 223- (1) Cebir veya tehdit kullanarak ya da hukuka aykırı başka bir davranışla kara ulaşım aracının hareket etmesini engelleyen, bu aracı hareket halinde iken durduran veya gitmekte olduğu yerden başka yere götüren kişi, bir yıldan üç yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır.
(2) Suçun konusunun deniz veya demiryolu ulaşım aracı olması halinde, iki yıldan beş yıla kadar hapis cezasına hükmolunur.
(3) Cebir veya tehdit kullanarak ya da hukuka aykırı başka bir davranışla hava ulaşım aracının hareket etmesini engelleyen veya bu aracı gitmekte olduğu yerden başka yere götüren kişi, beş yıldan on yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır.
(4) Bu suçların işlenmesi sırasında kişilerin hürriyetinin tahdit edilmesi dolayısıyla ayrıca cezaya hükmolunur.
(5) Bu suçların işlenmesi sırasında kasten yaralama suçunun neticesi sebebiyle ağırlaşmış hallerinin gerçekleşmesi durumunda, ayrıca kasten yaralama suçuna ilişkin hükümler uygulanır.
GEREKÇE:
Maddenin birinci fıkrası, kara ulaşım araçlarının hareketlerinin cebir veya tehdit kullanılarak ya da hukuka aykırı başka bir davranışla ile ile engellenmesini veya bunların kaçırılmasını cezalandırmaktadır. Suçun maddî unsuru belirtilirken, uygulamada herhangi bir duraksamaya neden olunmaması için kaçırma niteliğinde bulunan hareketlerin teker teker sayılması ve böylece araçların hareket etmesinin engellenmesi, aracın hareket ettirilmemesi, hareket hâlinde bulunanların durdurulması ve gitmekte olduğu yerlerden başka yerlere yönlendirilmesi ayrıca açıklanmıştır.
Maddenin ikinci fıkrasında, suçun konusunun deniz veya demiryolu ulaşım aracı olması itibarıyla ayrı bir suç tanımına yer verilmiştir. Bu suçu oluşturan hareketler, birinci fıkrada tanımlanan suçun maddî unsuru kapsamındaki hareketlerden ibarettir.
Üçüncü fıkrada, Cebir veya tehdit kullanılarak ya da hukuka aykırı başka bir davranışla hava ulaşım aracının hareket etmesinin engellenmesi veya bu aracın gitmekte olduğu yerden başka yere götürülmesi, ayrı bir suç olarak tanımlanmıştır.
Maddenin dördüncü fıkrasında özel bir içtima hükmüne yer verilmiştir. Buna göre; bir, iki ve üçüncü fıkralarda tanımlanan suçların işlenmesi sırasında kişilerin hürriyetinin tahdit edilmesi hâlinde, ayrıca bu nedenle cezaya hükmedilmelidir. Bir, iki ve üçüncü fıkralarda tanımlanan suçların işlenebilmesi için, kişilerin hürriyetinin tahdit edilmesi gerekmemektedir.
Beşinci fıkraya göre, bir, iki ve üçüncü fıkralarda tanımlanan suçların işlenmesi sırasında kasten yaralama suçunun neticesi sebebiyle ağırlaşmış hâllerinin gerçekleşmesi durumunda, ayrıca kasten yaralama suçuna ilişkin hükümler uygulanır. Bu itibarla, kasten yaralama suçunun temel şeklinin gerçekleşmesi hâlinde, sadece bu bir, iki veya üçüncü fıkralara istinaden cezaya hükmedilmelidir.
Ulaşım araçlarına zarar verilmesi, mala zarar verme suçunun daha ağır cezayı gerektiren nitelikli şeklini oluşturduğu için, bu madde kapsamında ayrıca suç olarak tanımlanmamıştır.
Maddenin 765 sayılı TÜRK CEZA KANUNU’ndaki karşılığı
Madde 384-(Yeniden düzenleme:28/9/1971-1490/11 md.)
I – (Değişik: 7/6/1979-2245/11 md.) Zor veya nüfuz kullanarak veya tehditle veya hileyle kara ulaşım aracının hareket etmesini engelleyen, ettirmeyen veya hareket halinde bulunanları durduran veya gitmekte olduğu yerden başka yere gönderten kimse bir yıldan üç yıla kadar hapis cezasıyla cezalandırılır.
Eylem halkın yararlanmasına arz edilmiş kara ulaşım aracı hakkında işlenirse iki yıldan beş yıla kadar hapis cezası verilir.
Eylem silahla veya iki veya daha çok kişi tarafından birlikte işlenirse ceza yarı oranında artırılır.
II -(Değişik: 7/6/1979-2245/11 md.) Zor veya nüfuz kullanarak veya tehditle veya hileyle deniz ulaşım aracını hareket ettirmeyen veya hareket halinde bulunanları durduran veya gitmekte olduğu yerden başka bir yere götüren veya gönderten kimse iki yıldan beş yıla kadar hapis cezasıyla cezalandırılır.
Eylem halkın yararlanmasına arz edilmiş deniz ulaşım aracı hakkında işlenirse üç yıldan altı yıla kadar hapis cezası verilir.
Eylem silahla veya iki veya daha çok kişi tarafından birlikte işlenirse ceza yarı oranında artırılır.
III -(Değişik: 7/6/1979-2245/11 md.) Her kim bir uçağı kaçırır veya hareket etmesine engel olur veya bu eylemlere teşebbüs ederse üç yıldan beş yıla kadar ağır hapis cezasıyla cezalandırılır.
Kaçırılan veya hareketi engellenen veya bu eylemlere teşebbüs edilen uçak halkın yararlanmasına arz edilmiş ise dört yıldan altı yıla kadar hapis cezası verilir.
Kaçırma veya hareketi engelleme veya bunlara teşebbüs eylemleri zorla veya tehditle veya hileyle işlenirse birinci fıkrada yazılı durumda dört yıldan altı yıla, ikinci fıkrada yazılı durumda beş yıldan yedi yıla kadar ağır hapis cezası verilir.
IV – Her kim cebir ve şiddet veya tehdit veya hile ile bir uçağı gitmekte olduğu yerden başka bir yere sevk ettirir veya sevk eder veya bu fiillerden birine teşebbüs ederse on seneden onbeş seneye kadar ağır hapis cezasiyle cezalandırırlır.
V – Her kim yerde bulunan bir uçağı tahrip veya imha ederse beş seneden on seneye kadar ağır hapis cezasiyle cezalandırılır.
Bir uçağı, hareketine mani olacak derecede bozan veya zarar veren kimse, yapılan tahribatın derecesine göre, bir seneden beş seneye kadar ağır hapis cezasiyle cezalandırılır.
Uçak umumun istifadesine arz edilmiş ise, hükmedilecek ceza birinci fıkrada yazılı olan halde yedi sene, ikinci fıkrada yazılı olan halde üç sene ağır hapisten aşağı olamaz.
Madde 386-Bundan evvelki maddede yazılan fiil bir veya bir kaç şahsın yaralanmasına veya ölmesine sebep olmuş ise birinci takdirde ceza yarısına kadar çoğaltılır ve ikinci surette on beş seneden yirmi seneye kadar ağır hapis cezası hükmolunur.
AÇIKLAMALAR
Ulaşım Araçlarının Kaçırılması veya Alıkonulması Suçu: TCK Madde 223 İncelemesi
Özet
Bu makalede, Türk Ceza Kanunu’nun 223. maddesi kapsamında düzenlenen ulaşım araçlarının kaçırılması veya alıkonulması suçu ayrıntılı biçimde ele alınmaktadır. Suçun unsurları, cezai yaptırımları, uygulama alanları ve hukuki yorumları incelenmektedir. Ayrıca, kara, deniz, demiryolu ve hava ulaşım araçlarına yönelik farklı cezai yaptırımlar karşılaştırmalı olarak değerlendirilmiştir. Makale sonunda sıkça sorulan sorular bölümü yer almakta ve okuyucuların temel sorularına yanıtlar sunulmaktadır.
Anahtar Kelimeler
Ulaşım araçlarının kaçırılması, TCK 223, kara ulaşım aracı, hava ulaşım aracı, deniz ulaşım aracı, demiryolu, ceza hukuku, suçun unsurları, cezai yaptırımlar
Giriş
Ulaşım araçlarının kaçırılması veya alıkonulması suçu, toplum güvenliğini doğrudan etkileyen önemli bir ceza hukuku konusudur. Türk Ceza Kanunu (TCK) Madde 223, bu suç türünü detaylı biçimde düzenlemekte ve suçun niteliğine göre farklı cezai yaptırımlar öngörmektedir. Bu makalede, madde metni, içeriği, uygulama alanları ve yargı kararları ışığında değerlendirilerek suçun ceza hukukundaki yeri incelenecektir.
1. TCK Madde 223’ün Hukuki Düzeni
1.1 Suçun Tanımı
TCK 223. madde uyarınca, cebir, tehdit veya hukuka aykırı diğer davranışlarla ulaşım aracının hareketinin engellenmesi, hareket halinde iken durdurulması veya aracın gitmekte olduğu yerden başka yere götürülmesi suç teşkil eder.
1.2 Suçun Kapsamı
- Kara Ulaşım Araçları: Otobüs, otomobil, kamyon vb. kara araçları
- Deniz ve Demiryolu Ulaşım Araçları: Gemi, feribot, tren vb.
- Hava Ulaşım Araçları: Uçak, helikopter vb.
1.3 Suçun Unsurları
- Maddi Unsur: Ulaşım aracının hareketinin engellenmesi, durdurulması veya başka yere götürülmesi
- Manevi Unsur: Kasıt (aracın kaçırılması veya alıkonulması amacı)
- Yasa Dışı Davranış: Cebir, tehdit veya hukuka aykırı diğer davranışlar
2. Cezai Yaptırımlar ve Farklı Ulaşım Türlerine Göre Ceza Ölçütleri
2.1 Kara Ulaşım Araçları
Bir yıldan üç yıla kadar hapis cezası uygulanır. Bu cezanın nispeti, suçun işlenme biçimi ve sonucuna göre değişebilir.
2.2 Deniz ve Demiryolu Ulaşım Araçları
İki yıldan beş yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır. Bu araçların kamu ve ticari öneminin yüksek olması nedeniyle ceza daha ağırdır.
2.3 Hava Ulaşım Araçları
En ağır yaptırım beş yıldan on yıla kadar hapis cezasıdır. Hava ulaşımının stratejik önemi ve yolcu güvenliği açısından ağır cezalar öngörülmüştür.
2.4 Suçun İşlenmesi Sırasındaki Ağırlaştırıcı Haller
- Kişilerin hürriyetinin tahdit edilmesi ayrıca cezalandırılır.
- Kasten yaralama gibi sonuçların meydana gelmesi halinde, bu suçlara ilişkin hükümler de uygulanır.
3. Uygulamadaki Hukuki Sorunlar ve Yargı Kararları
3.1 Suçun Sınırları ve Cebir-Tehdit Kriterleri
Yargıtay kararları, cebir ve tehdidin somut örneklerini değerlendirerek suçun kapsamını netleştirmiştir.
3.2 Suçun Devamlılığı ve Birden Fazla Suçlama
Ulaşım aracının uzun süreli kaçırılması veya alıkonulması halinde suçun devamlılığı prensibinin uygulanması tartışılmaktadır.
3.3 Hürriyetin Tahdidi ve Diğer Suçlarla İlişkisi
Kaçırma suçu sırasında yolculara yönelik tehdit ve yaralamalar, ek cezai sorumluluk doğurmaktadır.
4. Suçun Önlenmesi ve Hukuki Tedbirler
4.1 Önleyici Hukuki Düzenlemeler
Emniyet tedbirleri, güvenlik protokolleri ve ulaşım sektöründeki yasal düzenlemeler.
4.2 Ceza Hukukunun Rolü
Caydırıcılık ve suçun etkili bir şekilde cezalandırılması yoluyla toplumsal düzenin korunması.
Sıkça Sorulan Sorular (SSS)
S1: Kara ulaşım araçlarının kaçırılması halinde en fazla ne kadar ceza verilir?
C1: TCK 223’e göre, kara ulaşım araçlarının kaçırılması durumunda bir yıldan üç yıla kadar hapis cezası verilebilir.
S2: Deniz ve demiryolu araçlarında ceza neden daha ağırdır?
C2: Bu araçların taşıdığı yolcu sayısı ve kamu hizmeti açısından önemi nedeniyle ceza daha yüksek tutulmuştur.
S3: Ulaşım aracının kaçırılması sırasında yolculara zarar verilirse ne olur?
C3: Kasten yaralama gibi ek suçlar işlenmiş sayılır ve ayrı cezai yaptırımlar uygulanır.
S4: Suçun işlenmesinde cebir ve tehdit dışında başka hangi davranışlar suç oluşturur?
C4: Hukuka aykırı tüm davranışlar (örneğin aracın zorlama ile alınması veya alıkonulması) bu kapsamdadır.
S5: Hava ulaşım araçlarının kaçırılmasında ceza sınırı nedir?
C5: Beş yıldan on yıla kadar hapis cezası verilmektedir.
Sonuç
TCK Madde 223, ulaşım araçlarının kaçırılması veya alıkonulması suçunu ayrıntılı şekilde düzenleyerek, kamu güvenliğini korumayı amaçlamaktadır. Farklı ulaşım türlerine göre değişen cezai yaptırımlar, suçun ağırlığı ve toplumsal etkisi göz önünde bulundurularak belirlenmiştir. Ayrıca, suçun işlenmesi sırasında kişilerin özgürlüğünün kısıtlanması ve yaralanması gibi ağırlaştırıcı durumlar da ek cezaları beraberinde getirmektedir. Hukuki uygulamada, suçun unsurları ve cezai sınırlar Yargıtay kararları ile somutlaştırılmakta, caydırıcılık ve adalet sağlanmaya çalışılmaktadır.
UYARI
Web sitemizdeki tüm makale ve içeriklerin telif hakkı Av. Necmettin İlhan’a ait olup, Avukatlık Kanunu ve Türkiye Barolar Birliği’nin meslek kuralları bağlamında sadece bilgi amaçlı olarak temin edilmektedir. Tüm makaleler hak sahipliğinin tescili amacıyla elektronik imzalı zaman damgalıdır. Sitemizdeki makalelerin kopyalanarak veya özetlenerek izinsiz bir şekilde başka web sitelerinde yayınlanması halinde hukuki ve cezai işlem yapılacaktır. Avukat meslektaşların makale içeriklerini dava dilekçelerinde kullanması serbesttir. Avukat veya akademisyenler hukuk makalelerini özgeçmişleri ile birlikte yayımlanmak üzere ncm.ilhan@gmail.com adresine gönderebilirler.