Suçun Niteliğinin Belirlenmesi: Uyuşturucu Madde Suçlarında Kullanım ve Ticaret Ayrımı
Giriş
Uyuşturucu madde suçlarında failin yakalanan uyuşturucuyu kullanmak amacıyla mı yoksa ticaret amacıyla mı bulundurduğunun belirlenmesi, cezanın tayininde ve hukuki değerlendirmede temel öneme sahiptir. Bu ayrım, delillerin kapsamlı analizine, failin davranışına ve somut olayın özelliklerine göre yapılır. Bu makalede, Yargıtay kararları ve doktriner görüşler ışığında suçun niteliğinin tespiti için dikkate alınması gereken ölçütler ayrıntılı olarak incelenmektedir.
1. Suçun Niteliğinin Tespiti İçin Genel Kriterler
1.1. Uyuşturucu Maddenin Yakalanış Biçimi ve Yeri
Failin yakalanma şekli, uyuşturucu maddenin ele geçirildiği yer ve koşullar önemlidir. Şüphe üzerine mi yoksa ihbar sonucu mu yakalandığı, uyuşturucu madde ile birlikte herhangi bir ticari malzeme bulunup bulunmadığı değerlendirilmelidir.
1.2. Failin Savunması ve Suça İlişkin İstihbarat
Failin savunması ile suça ilişkin kolluk ve istihbarat raporları birlikte değerlendirilir. Suç işlenişine dair somut ihbarların varlığı, failin suçla bağlantısını güçlendirir (Öztürk, 2020).
1.3. Uyuşturucu Miktarı ve Niteliği
Uyuşturucu maddenin miktarı, türü, kalitesi ve preslenmiş olup olmaması, suçun ticari veya kullanım amaçlı olduğunu belirlemede kritik kriterlerdir (Demirci, 2019).
2. Yargıtay Ceza Genel Kurulu’nun Ölçütleri
Yargıtay Ceza Genel Kurulu’nun 06/03/2012 tarihli ve 2011/10-387-2012/75 sayılı kararında, uyuşturucu madde bulundurmanın niteliğinin tespitinde şu kriterler belirtilmiştir:
2.1. Bulundurmanın Amacı
En belirleyici unsur, failin uyuşturucu maddeyi bulundurma amacıdır. Ticaret amacı olup olmadığı, maddelerin satılması, devri veya tedariki hususunda failin davranışlarıyla değerlendirilir.
2.2. Bulundurulan Miktar ve Paketleme Biçimi
- Kişisel kullanım için bulundurulan uyuşturucu, genellikle kolay erişilebilir yerlerde ve tek bir pakette bulunur.
- Ticaret amacıyla bulundurulan uyuşturucu ise, hassas terazi, küçük paketler halinde, eşit miktarlarda hazırlanmış ve satışa hazır şekilde bulunabilir (Yargıtay Ceza Genel Kurulu, 2012).
2.3. Kişisel Kullanım Miktarının Belirlenmesi
Adli Tıp Kurumu mütalaalarına göre esrar gibi maddelerde günlük kullanım miktarı 0.5-1 gram arasında değişir. Bu çerçevede, birkaç aylık kişisel kullanım için uygun miktarda uyuşturucu bulundurulması olağandır (Karaca, 2018).
3. Uygulama Örnekleri ve Yargıtay İçtihatları
3.1. Miktar ve Bulunma Şekline Göre Değerlendirme
- Örneğin, üzerinde 23 küçük paket içerisinde toplam 23 gram esrar bulunan kişinin eylemi ticaret olarak kabul edilirken, evinde bir kavanoz içerisinde aynı miktarda esrar bulunduran kişi kişisel kullanım sınırları içinde değerlendirilebilir.
3.2. İhbar ve Arama Koşulları
Uyuşturucu ticaretine dair ihbar olmaması ve yakalamanın şüphe üzerine gerçekleşmesi durumunda, miktar kişisel kullanım sınırları içindeyse ve satışa hazırlık yoksa, suç ticaret olarak kabul edilmez (Öztürk, 2020).
3.3. Birlikte Kullanım Halinde Ticaret Sayılmaz
Birden fazla kişinin birlikte para toplayarak uyuşturucu alması ve birlikte kullanması ticaret suçu olarak değerlendirilmez (Yargıtay Ceza Genel Kurulu, 2012).
4. Değerlendirme ve Karar Aşamaları
Failin uyuşturucu bulundurması veya ticaret suçu işleyip işlemediğinin tespitinde;
- Ele geçirilen uyuşturucu maddenin miktarı,
- Paketleme şekli,
- Yakalanma koşulları,
- İhbar ve istihbarat durumu,
- Failin savunmaları,
- Suçla ilgili diğer deliller birlikte dikkate alınmalıdır (Demirci, 2019).
5. Sıkça Sorulan Sorular (SSS)
Soru 1: Kişisel kullanım miktarı nasıl belirlenir?
Cevap: Kişisel kullanım miktarı somut olaya göre değişir. Genel olarak esrar için günlük 0.5-1 gram kabul edilir; ancak kişinin kullanma alışkanlıkları ve maddenin cinsi göz önünde bulundurulur (Karaca, 2018).
Soru 2: Uyuşturucu madde üzerindeki paketleme ticaret göstergesi midir?
Cevap: Evet. Küçük, hassas şekilde tartılmış ve paketlenmiş uyuşturucu ticaret amacını gösterir. Kişisel kullanımda genellikle paketleme yapılmaz (Yargıtay Ceza Genel Kurulu, 2012).
Soru 3: İhbar olmadan yakalanan uyuşturucu ticaret suçu sayılır mı?
Cevap: İhbar yoksa ve miktar kişisel kullanım sınırındaysa, satış için hazırlık bulunmuyorsa ticaret suçu sayılmaz (Öztürk, 2020).
Soru 4: Birden fazla kişi birlikte uyuşturucu alırsa ne olur?
Cevap: Birlikte para toplayıp alınan ve birlikte kullanılan uyuşturucu ticaret suçu sayılmaz (Yargıtay Ceza Genel Kurulu, 2012).
Sonuç
Uyuşturucu madde suçlarında failin yakalanan maddeyi kullanmak veya ticaret amacıyla bulundurduğunun belirlenmesi karmaşık ve çok yönlü bir değerlendirme gerektirir. Yargıtay içtihatları ve Adli Tıp Kurumu görüşleri doğrultusunda, somut olayın koşulları, maddelerin miktarı ve bulunuş şekli gibi unsurlar titizlikle analiz edilmelidir. Bu sayede suçun niteliği doğru tespit edilerek hukuki sonuçlar adil ve hukuka uygun şekilde belirlenebilir.
UYARI
Web sitemizdeki tüm makale ve içeriklerin telif hakkı Av. Necmettin İlhan’a ait olup, Avukatlık Kanunu ve Türkiye Barolar Birliği’nin meslek kuralları bağlamında sadece bilgi amaçlı olarak temin edilmektedir. Tüm makaleler hak sahipliğinin tescili amacıyla elektronik imzalı zaman damgalıdır. Sitemizdeki makalelerin kopyalanarak veya özetlenerek izinsiz bir şekilde başka web sitelerinde yayınlanması halinde hukuki ve cezai işlem yapılacaktır. Avukat meslektaşların makale içeriklerini dava dilekçelerinde kullanması serbesttir. Avukat veya akademisyenler hukuk makalelerini özgeçmişleri ile birlikte yayımlanmak üzere ncm.ilhan@gmail.com adresine gönderebilirler.